DOI Heft:
Recenzja
DOI Artikel:Walanus, Wojciech: Nowa książka o kościele Św. Sebalda w Norymberdze: [Rezension]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20623#0151
Recenzja
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 12: 2009
PL ISSN 0071-6723
Wojciech Walanus
/
Nowa książka o kościele Sw. Sebalda w Norymberdze
Gerhard Weilandt, Die Sebalduskirche in Niirnberg. Bild und Gesellscloaft im Zeitalter
der Gotik und Renaissance, Michael Imhof Vedag, Petersberg 2007 (Studien zur internationalen
Architektur- und Kunstgeschichte, 47), ISBN 978-3-86568-125-6
Norymberska fara Św. Sebalda należy do tych nie-
licznych budowli gotyckich w Europie, które mogą
— przynajmniej w pewnym stopniu — dać współczes-
nemu widzowi wyobrażenie o różnorodności i boga-
ctwie wystroju kościołów u schyłku średniowiecza.
Mimo zaginięcia lub rozproszenia wielu elementów
wyposażenia (przepadły przede wszystkim płyty
nagrobne, liczne niegdyś Totenschilde, złotnictwo i
paramenty liturgiczne), zachowany do dziś in situ
zespół dzieł sztuki — często najwyższej klasy arty-
stycznej — dobitnie świadczy o niegdysiejszym splen-
dorze najważniejszej świątyni miasta. Każda próba
przekrojowej analizy tego zespołu wywołać musi
więc duże zainteresowanie badaczy, tym bardziej że
w przypadku książki Gerharda Weilandta mamy
do czynienia z ujęciem nowym od strony metody i
zrealizowanym z dużym rozmachem.
Autor zdecydował się bowiem przedstawić dzie-
ła, związane z kościołem Sw. Sebalda (zachowane
bądź znane ze źródeł) i powstałe przed rokiem 1524
(wprowadzenie reformacji w Norymberdze), w pier-
wotnym kontekście topograficznym i funkcjonalnym
— w ramach całości, jaką stanowiło wnętrze kościoła,
będące miejscem sprawowania liturgii, a także prze-
strzenią reprezentacji norymberskiego patrycjatu.
1 G. We i 1 a n d t, Standortstudien I. Die „Niirnberger Madon-
na” in der Kir che — Ein neuer Fund zu originalem Aufstellungsort
und ikonographischem Kontext, Zeitschrift fur Kunstgeschichte,
62: 1999j s. 494—511; Tenże, Standortstudien II. Heilige im
Niemandsland? Zur Funktion einiger Steinskulpturen und zur
Baugeschichte der Niirnberger Lorenzkirche um 1400 [w:] Unter
der Lupę. Neue Forschungen zu Skulptur und Malerei des Hoch- und
Spatmittelalters. Festschrift fiir Hans Westhoff zum 60. Geburtstag,
red. A. Moraht-Fromm, G. Weilandt, Ulm—Stuttgart 2000, s.
59—74; Tenże, Der Blick durch die Wand. Adam Krafts Schrey-
Jak dowiadujemy się z Wprowadzenia, architektura
jest tu traktowana tylko jako „zewnętrzne ramy,
które fundatorzy wykorzystywali na potrzeby swych
strategii obrazowych (Bildstrategien)” (s. 9). Nie
oznacza to, że została zupełnie pominięta; przeciw-
nie — książka wnosi wiele nowych ustaleń w kwestii
chronologii budowy oraz uwarunkowań historycz-
nych, które ją determinowały. W centrum badań
stoi jednak „współgranie (Zusammenspiel) dzieł sztuki
wszystkich gatunków z otaczającą je przestrzenią” (s.
9) . Dzieła te mają być interpretowane z jednej strony
na podstawie ich funkcji oraz motywów, jakie kiero-
wały ich fundatorami; z drugiej — z uwzględnieniem
kontekstu miejsca, do którego były przeznaczone (s.
10) . Znaczenie tego ostatniego aspektu badawcze-
go Weilandt szczególnie podkreśla, a jego książka
jest dowodem naukowych korzyści płynących ze
żmudnej, wymagającej szczegółowych kwerend
źródłowych rekonstrukcji pierwotnego otoczenia
średniowiecznych dzieł sztuki. Warto wspomnieć, że
swą metodę badawczą Autor przedstawił w trzech
wcześniejszych artykułach, składających się na cykl
„studiów miejsca ustawienia” (Standortstudien)b
recenzowana praca jest ich kontynuacją, w niepo-
równywalnie większej skali.
er-Landauer-Grabmal ais szenisches Andachtsbild. Standortstudien
III [w:] Adam Kraft. Die Beitrdge des Kolloąuiums im Germani-
schen Nationalmuseum, red. F. M. Kammel, Niirnberg 2002, s.
271-294. Wycinek swych studiów nad kościołem Św. Sebalda
Autor miał okazję prezentować w Krakowie: G. Weilandt,
Die Volckamersche Geddchtnisstiftung des Veit Stoss. Bildprogramm
und Bildkomposition im liturgischen und historischen Kontext {w:}
Wokół Wita Stwosza. Materiały z międzynarodowej konferencji
naukowej w Muzeum Narodowym w Krakowie 19—22 maja 2005,
red. D. Horzela, A. Organisty, Kraków 2006, s. 231—240.
145
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 12: 2009
PL ISSN 0071-6723
Wojciech Walanus
/
Nowa książka o kościele Sw. Sebalda w Norymberdze
Gerhard Weilandt, Die Sebalduskirche in Niirnberg. Bild und Gesellscloaft im Zeitalter
der Gotik und Renaissance, Michael Imhof Vedag, Petersberg 2007 (Studien zur internationalen
Architektur- und Kunstgeschichte, 47), ISBN 978-3-86568-125-6
Norymberska fara Św. Sebalda należy do tych nie-
licznych budowli gotyckich w Europie, które mogą
— przynajmniej w pewnym stopniu — dać współczes-
nemu widzowi wyobrażenie o różnorodności i boga-
ctwie wystroju kościołów u schyłku średniowiecza.
Mimo zaginięcia lub rozproszenia wielu elementów
wyposażenia (przepadły przede wszystkim płyty
nagrobne, liczne niegdyś Totenschilde, złotnictwo i
paramenty liturgiczne), zachowany do dziś in situ
zespół dzieł sztuki — często najwyższej klasy arty-
stycznej — dobitnie świadczy o niegdysiejszym splen-
dorze najważniejszej świątyni miasta. Każda próba
przekrojowej analizy tego zespołu wywołać musi
więc duże zainteresowanie badaczy, tym bardziej że
w przypadku książki Gerharda Weilandta mamy
do czynienia z ujęciem nowym od strony metody i
zrealizowanym z dużym rozmachem.
Autor zdecydował się bowiem przedstawić dzie-
ła, związane z kościołem Sw. Sebalda (zachowane
bądź znane ze źródeł) i powstałe przed rokiem 1524
(wprowadzenie reformacji w Norymberdze), w pier-
wotnym kontekście topograficznym i funkcjonalnym
— w ramach całości, jaką stanowiło wnętrze kościoła,
będące miejscem sprawowania liturgii, a także prze-
strzenią reprezentacji norymberskiego patrycjatu.
1 G. We i 1 a n d t, Standortstudien I. Die „Niirnberger Madon-
na” in der Kir che — Ein neuer Fund zu originalem Aufstellungsort
und ikonographischem Kontext, Zeitschrift fur Kunstgeschichte,
62: 1999j s. 494—511; Tenże, Standortstudien II. Heilige im
Niemandsland? Zur Funktion einiger Steinskulpturen und zur
Baugeschichte der Niirnberger Lorenzkirche um 1400 [w:] Unter
der Lupę. Neue Forschungen zu Skulptur und Malerei des Hoch- und
Spatmittelalters. Festschrift fiir Hans Westhoff zum 60. Geburtstag,
red. A. Moraht-Fromm, G. Weilandt, Ulm—Stuttgart 2000, s.
59—74; Tenże, Der Blick durch die Wand. Adam Krafts Schrey-
Jak dowiadujemy się z Wprowadzenia, architektura
jest tu traktowana tylko jako „zewnętrzne ramy,
które fundatorzy wykorzystywali na potrzeby swych
strategii obrazowych (Bildstrategien)” (s. 9). Nie
oznacza to, że została zupełnie pominięta; przeciw-
nie — książka wnosi wiele nowych ustaleń w kwestii
chronologii budowy oraz uwarunkowań historycz-
nych, które ją determinowały. W centrum badań
stoi jednak „współgranie (Zusammenspiel) dzieł sztuki
wszystkich gatunków z otaczającą je przestrzenią” (s.
9) . Dzieła te mają być interpretowane z jednej strony
na podstawie ich funkcji oraz motywów, jakie kiero-
wały ich fundatorami; z drugiej — z uwzględnieniem
kontekstu miejsca, do którego były przeznaczone (s.
10) . Znaczenie tego ostatniego aspektu badawcze-
go Weilandt szczególnie podkreśla, a jego książka
jest dowodem naukowych korzyści płynących ze
żmudnej, wymagającej szczegółowych kwerend
źródłowych rekonstrukcji pierwotnego otoczenia
średniowiecznych dzieł sztuki. Warto wspomnieć, że
swą metodę badawczą Autor przedstawił w trzech
wcześniejszych artykułach, składających się na cykl
„studiów miejsca ustawienia” (Standortstudien)b
recenzowana praca jest ich kontynuacją, w niepo-
równywalnie większej skali.
er-Landauer-Grabmal ais szenisches Andachtsbild. Standortstudien
III [w:] Adam Kraft. Die Beitrdge des Kolloąuiums im Germani-
schen Nationalmuseum, red. F. M. Kammel, Niirnberg 2002, s.
271-294. Wycinek swych studiów nad kościołem Św. Sebalda
Autor miał okazję prezentować w Krakowie: G. Weilandt,
Die Volckamersche Geddchtnisstiftung des Veit Stoss. Bildprogramm
und Bildkomposition im liturgischen und historischen Kontext {w:}
Wokół Wita Stwosza. Materiały z międzynarodowej konferencji
naukowej w Muzeum Narodowym w Krakowie 19—22 maja 2005,
red. D. Horzela, A. Organisty, Kraków 2006, s. 231—240.
145