DOI Artikel:
Walczak, Marek: Przyczynek do badań nad wieżą ratuszową w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20623#0043
23. Kraków, wieża ratuszowa, rekonstrukcja pierwotnego
wyglądu pomieszczenia na pierwszym piętrze,
rys. R. Poniedziałek
których nadwieszono po dwa potężne kroksztyny o
głęboko ciętych profilowaniach87. Wolna przestrzeń
pomiędzy tymi kroksztynami jest zamknięta od
góry sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Zewnętrzne,
nieopracowane ścianki kroksztynów umieszczone są
w licu ścian, a ich górne krawędzie nie schodzą się,
wskutek czego sklepienie pozbawione jest jednego z
żeber, tak że można dostrzec przekrój miniaturowego
zwornika. Całość sprawia więc wrażenie „przekroju”
jakiejś większej konstrukcji. Konstrukcja ta dźwiga
płaski, rzeźbiarsko opracowany blok pełniący funkcję
kapitela, na którym wsparte są szerokie i masywne
gurty łączące narożniki. Górna część każdego z tych
kapiteli ma profilowany gzyms ścięty na narożni-
kach, gdzie przechodzi w miniaturowe wsporniki, na
których opierały się żebra sklepień, nakrywających
niegdyś poszczególne części pomieszczenia.
Dekoracja wszystkich kapiteli ma zbliżony
charakter i składa się z dużych liści pokrywających
równomiernie ścianki i zachodzących na narożniki
(rośliny te są ukształtowane podobnie do rzeźb
na zworniku w sali na parterze). Różnice dotyczą
charakteru gatunkowego tych liści (głównie dąb i
winograd), ich stylizacji oraz poziomu artystycznego.
Wyjątkowe miejsce zajmuje dekoracja kapitela w
narożniku południowo-zachodnim, która wyróżnia
się klasą artystyczną i jako jedyna zawiera drobny
motyw figuralny (il. 25). W całym opisywanym
s W czasie dyskusji nad prezentowanym tu tekstem Wal-
demar Komorowski zwrócił moją uwagę na rolę i znaczenie
tych filarów w konstrukcji wieży, za co jestem mu niezmiernie
wdzięczny.
24. Kraków, wieża ratuszowa, narożnik pomieszczenia
na pierwszym piętrze, rys. R. Poniedziałek
wnętrzu tylko tutaj liście winogradu ułożone zosta-
ły ogonkami ku górze. Są one bardzo plastyczne,
głęboko cięte i ekspresyjnie poskręcane nie tylko
w płaszczyźnie, ale także w głąb osiągając znaczną
miąższość. Większość z nich ma wypukły, jakby na-
brzmiały rdzeń, z którego wychodzą po trzy blaszki
zakończone falującymi „pióropuszami” o nerwowo
rozedrganych krawędziach. Układ poszczególnych
części oraz bieg użylenia sugerują ruch wirowy,
nadający całej kompozycji wyjątkową elegancję.
Wśród roślin widoczna jest głowa o niskim czole,
karykaturalnie wysadzonych lukach brwiowych, bar-
dzo szerokim i płaskim nosie oraz równie szerokich
ustach (il. 26). Pomimo zniszczeń w górnej części
zachowały się spiczaste, szeroko rozstawione uszy,
spomiędzy których wyrasta fantazyjny, falisty czub
37
wyglądu pomieszczenia na pierwszym piętrze,
rys. R. Poniedziałek
których nadwieszono po dwa potężne kroksztyny o
głęboko ciętych profilowaniach87. Wolna przestrzeń
pomiędzy tymi kroksztynami jest zamknięta od
góry sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Zewnętrzne,
nieopracowane ścianki kroksztynów umieszczone są
w licu ścian, a ich górne krawędzie nie schodzą się,
wskutek czego sklepienie pozbawione jest jednego z
żeber, tak że można dostrzec przekrój miniaturowego
zwornika. Całość sprawia więc wrażenie „przekroju”
jakiejś większej konstrukcji. Konstrukcja ta dźwiga
płaski, rzeźbiarsko opracowany blok pełniący funkcję
kapitela, na którym wsparte są szerokie i masywne
gurty łączące narożniki. Górna część każdego z tych
kapiteli ma profilowany gzyms ścięty na narożni-
kach, gdzie przechodzi w miniaturowe wsporniki, na
których opierały się żebra sklepień, nakrywających
niegdyś poszczególne części pomieszczenia.
Dekoracja wszystkich kapiteli ma zbliżony
charakter i składa się z dużych liści pokrywających
równomiernie ścianki i zachodzących na narożniki
(rośliny te są ukształtowane podobnie do rzeźb
na zworniku w sali na parterze). Różnice dotyczą
charakteru gatunkowego tych liści (głównie dąb i
winograd), ich stylizacji oraz poziomu artystycznego.
Wyjątkowe miejsce zajmuje dekoracja kapitela w
narożniku południowo-zachodnim, która wyróżnia
się klasą artystyczną i jako jedyna zawiera drobny
motyw figuralny (il. 25). W całym opisywanym
s W czasie dyskusji nad prezentowanym tu tekstem Wal-
demar Komorowski zwrócił moją uwagę na rolę i znaczenie
tych filarów w konstrukcji wieży, za co jestem mu niezmiernie
wdzięczny.
24. Kraków, wieża ratuszowa, narożnik pomieszczenia
na pierwszym piętrze, rys. R. Poniedziałek
wnętrzu tylko tutaj liście winogradu ułożone zosta-
ły ogonkami ku górze. Są one bardzo plastyczne,
głęboko cięte i ekspresyjnie poskręcane nie tylko
w płaszczyźnie, ale także w głąb osiągając znaczną
miąższość. Większość z nich ma wypukły, jakby na-
brzmiały rdzeń, z którego wychodzą po trzy blaszki
zakończone falującymi „pióropuszami” o nerwowo
rozedrganych krawędziach. Układ poszczególnych
części oraz bieg użylenia sugerują ruch wirowy,
nadający całej kompozycji wyjątkową elegancję.
Wśród roślin widoczna jest głowa o niskim czole,
karykaturalnie wysadzonych lukach brwiowych, bar-
dzo szerokim i płaskim nosie oraz równie szerokich
ustach (il. 26). Pomimo zniszczeń w górnej części
zachowały się spiczaste, szeroko rozstawione uszy,
spomiędzy których wyrasta fantazyjny, falisty czub
37