DOI article:
Gadomski, Jerzy: Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1450-1540: Addenda
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20623#0063
3. Prorok Izajasz ze zwieńczenia tryptyku. Kamionka Wielka,
kościół parafialny (fot. T. Łopatkiewicz, 2008)
zamalowana tablica5. Po odsłonięciu pierwotnej
warstwy malarskiej ukazały się namalowane na czer-
wonobrunatnym tle popiersia i półpostacie: w środ-
ku Chrystusa Umęczonego pokazującego rany na
uniesionych dłoniach, po Jego bokach Matki Boskiej
Bolesnej ze złożonymi rękami i św. Jana Ewangelisty
z kielichem, a przy bocznych krawędziach predelli
— św. Doroty z koszykiem i św. Barbary z wieżą
(il. 1, 2)6.
Po drugie — odczyszczono i częściowo zrekonstru-
owano medaliony z popiersiami proroków Izajasza i
Dawida (il. 3, 4); po ich wymontowaniu okazało się,
że na odwrociu tonda z Izajaszem znajduje się dobrze
zachowana, od góry przycięta, półpostać okrytej
białym płaszczem Matki Boskiej, składającej dłonie
do modlitwy (il. 5). Pierwotne miejsce i funkcja tego
przedstawienia nie są jasnek
Odsłonięcie predelli w Kamionce było wydarze-
niem szczególnym, gdyż spośród elementów drew-
nianych nastaw ołtarzowych ich podstawy nąleżały
do części najbardziej narażonych na zniszczenie,
5 Jak wynika z opisów z końca wieku XIX (wyżej, przypis
3), predellę zamalowano między latami 1889 a 1892; w tym
stanie przetrwała sto lat.
6 W latach 1990—1991 predellę poddano konserwacji za-
chowawczej, z częściowym kolorystycznym scaleniem tła, bez
uzupełnienia partii figuralnych: Janczy, op.cit., s. 13. Predellę
pozostawiono w retabulum ołtarza na poprzednim miejscu.
Biały płaszcz okrywający głowę Marii i gest Jej dłoni
zdają się wskazywać, że postać ta należała do pary Chrystusa
i Matki Boskiej Bolesnych (w grupach Zwiastowania Maria
miała głowę odkrytą). Pary „Bolesnej” nie przedstawiano
w zwieńczeniach tryptyków, nawet w ujęciu pólpostacio-
wym, lecz na rewersach skrzydeł. W szczycie tryptyku — przy
4. Prorok Dawid ze zwieńczenia tryptyku. Kamionka Wielka,
kościół parafialny (fot. T. Łopatkiewicz, 2008)
5. Matka Boska ze zwieńczenia tryptyku (rewers). Kamionka
Wielka, kościół parafialny (według A. Janczego, 1991)
tak wyjątkowym rozwiązaniu i przy skrzydłach zamkniętych
— półpostać Marii znalazłaby się nad rewersem skrzydła lewe-
go. Trzeba wziąć pod uwagę możliwość drugą: do wykonania
szczytu z popiersiem Izajasza użyto wtórnie części skrzydła,
które w pierwszej koncepcji miało należeć do całości przedsta-
wiającej na rewersach Chrystusa Bolesnego (skrzydło prawe)
z Matką Boską Bolesną (po lewej). Ponieważ jednak para ta
znalazła się na predelli — w trakcie wykonywania tryptyku na-
stąpiła zmiana jego programu ikonograficznego; deskę skrzydła
użyto jako podobrazia dla szczytu z prorokiem, a na rewersach
skrzydeł znalazły się ostatecznie postacie świętych Katarzyny
i Małgorzaty (dwie dalsze dziewice umieszczono na pre-
delli).
57
kościół parafialny (fot. T. Łopatkiewicz, 2008)
zamalowana tablica5. Po odsłonięciu pierwotnej
warstwy malarskiej ukazały się namalowane na czer-
wonobrunatnym tle popiersia i półpostacie: w środ-
ku Chrystusa Umęczonego pokazującego rany na
uniesionych dłoniach, po Jego bokach Matki Boskiej
Bolesnej ze złożonymi rękami i św. Jana Ewangelisty
z kielichem, a przy bocznych krawędziach predelli
— św. Doroty z koszykiem i św. Barbary z wieżą
(il. 1, 2)6.
Po drugie — odczyszczono i częściowo zrekonstru-
owano medaliony z popiersiami proroków Izajasza i
Dawida (il. 3, 4); po ich wymontowaniu okazało się,
że na odwrociu tonda z Izajaszem znajduje się dobrze
zachowana, od góry przycięta, półpostać okrytej
białym płaszczem Matki Boskiej, składającej dłonie
do modlitwy (il. 5). Pierwotne miejsce i funkcja tego
przedstawienia nie są jasnek
Odsłonięcie predelli w Kamionce było wydarze-
niem szczególnym, gdyż spośród elementów drew-
nianych nastaw ołtarzowych ich podstawy nąleżały
do części najbardziej narażonych na zniszczenie,
5 Jak wynika z opisów z końca wieku XIX (wyżej, przypis
3), predellę zamalowano między latami 1889 a 1892; w tym
stanie przetrwała sto lat.
6 W latach 1990—1991 predellę poddano konserwacji za-
chowawczej, z częściowym kolorystycznym scaleniem tła, bez
uzupełnienia partii figuralnych: Janczy, op.cit., s. 13. Predellę
pozostawiono w retabulum ołtarza na poprzednim miejscu.
Biały płaszcz okrywający głowę Marii i gest Jej dłoni
zdają się wskazywać, że postać ta należała do pary Chrystusa
i Matki Boskiej Bolesnych (w grupach Zwiastowania Maria
miała głowę odkrytą). Pary „Bolesnej” nie przedstawiano
w zwieńczeniach tryptyków, nawet w ujęciu pólpostacio-
wym, lecz na rewersach skrzydeł. W szczycie tryptyku — przy
4. Prorok Dawid ze zwieńczenia tryptyku. Kamionka Wielka,
kościół parafialny (fot. T. Łopatkiewicz, 2008)
5. Matka Boska ze zwieńczenia tryptyku (rewers). Kamionka
Wielka, kościół parafialny (według A. Janczego, 1991)
tak wyjątkowym rozwiązaniu i przy skrzydłach zamkniętych
— półpostać Marii znalazłaby się nad rewersem skrzydła lewe-
go. Trzeba wziąć pod uwagę możliwość drugą: do wykonania
szczytu z popiersiem Izajasza użyto wtórnie części skrzydła,
które w pierwszej koncepcji miało należeć do całości przedsta-
wiającej na rewersach Chrystusa Bolesnego (skrzydło prawe)
z Matką Boską Bolesną (po lewej). Ponieważ jednak para ta
znalazła się na predelli — w trakcie wykonywania tryptyku na-
stąpiła zmiana jego programu ikonograficznego; deskę skrzydła
użyto jako podobrazia dla szczytu z prorokiem, a na rewersach
skrzydeł znalazły się ostatecznie postacie świętych Katarzyny
i Małgorzaty (dwie dalsze dziewice umieszczono na pre-
delli).
57