DOI Artikel:
Żmudziński, Jerzy: O potrzebie badań nad twórczością Tomasza Dolabelli: ze studiów nad obrazami w kościele Mariackim i kościele Kamedułów na Bielenach w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20623#0145
w tym także zdjęciami sporządzonymi w trakcie prac
i przed wykonaniem punktowań scalających bardziej
uszkodzone partie kompozycji. W przypadku dzieł
tego artysty dysponowanie odpowiednią dokumen-
tacją fotograficzną wcale nie jest takie częste.
Jeśli zupełnie pominąć pewną część figuralnej
dekoracji malarskiej tej kaplicy, która powstała z
pewnością w późniejszym okresie73, z czasów naj-
starszej fazy dekoracji wnętrza, która nas interesuje
ze względu na osobę Dolabelli, trzeba wziąć pod
uwagę sześć obrazów sztalugowych malowanych
olejno na płótnie oraz łącznie osiem przedstawień (il.
7) wykonanych na tynku (techniką tłustej tempery),
zdobiących szerokie podniebie arkady prowadzącej
do kaplicy (pięć kwater) oraz główne jej sklepienie
(trzy pola). Z wyjątkiem jednego obrazu sztalugo-
wego wszystkie te kompozycje wydają się dziełem
tego samego artysty.
Dużych rozmiarów obraz o nie do końca wyjaś-
nionym temacie, nazywany w dokumentacjach histo-
rycznych i konserwatorskich kaplicy umownie Wizy-
tą u pustelnika, zawieszony jest na ścianie zachodniej
kaplicy (il. 8). Wyraźnie odbiega on od pozostałych
swoim charakterem stylowym, jednoznacznie nawią-
zującym do tradycji starszego malarstwa niderlandz-
kiego, zwłaszcza w partii pejzażu, malowany jest
przy tym bardzo drobiazgowo i linearnie, w zupełnie
odmiennej tonacji barwnej, miejscami bardzo chłod-
nej. Wspomniane już wcześniej rachunki wymieniają
znanego krakowskiego malarza Jana Chryzostoma
Proszowskiego (1599—po 1667)74, któremu wy-
płacono 200 złotych za złocenie sklepienia kaplicy
Królewskiej, ale następnie rozpoczęto z nim proces,
ponieważ nie wywiązał się ze swoich zobowiązań75
(sprawa ta nie była jeszcze zamknięta w roku 1635/6).
Ponieważ z zacytowanej wcześniej notatki o kwocie
wypłaconej Dolabelli zdaje się wynikać, iż praca ta
stanowiła kontynuację nie tylko w zakresie złoce-
nia, ale także malowania kaplicy, to hipotetycznie
można przyjąć, iż jeden obraz, całkowicie różniący
się stylistycznie od reszty dekoracji, został wykona-
9. Tomasz Dolabella, Unoszenie św. Władysława przez anioły
do nieba, 1633. Kraków, Bielany, kościół Kamedułów,
kaplica zw. Królewską, sklepienie części głównej,
scena centralna (fot. J. Kozina)
ny przez artystę, który prace rozpoczynał, a więc
Proszowskiego. Tematem malowidła jest zapewne
Wizyta cesarza Ottona III u św. Romualda iv pustelni
iv Pereum — w otoczeniu świętego znajdował się w
tym czasie Bruno z Kwerfurtu (czyli św. Bonifacy),
a kontakt cesarza ze św. Romualdem zaowocował
narodzinami idei akcji misyjnej na terenach pogra-
nicznych Polski, w których swój znaczący udział miał
były fotografowane z rusztowań, w trakcie prac konserwator-
skich, obrazy sztalugowe fotografowano po zakończeniu prac.
73 Chodzi o cykl obrazów zakrywających dolne partie ścian
oraz być może niewielkie scenki w małych, nieregularnych
polach towarzyszące trzem głównym scenom na sklepieniu
kaplicy — cechy stylistyczne tych kompozycji każą je datować
raczej na drugą połowę XVII wieku, a częściowo nawet na
XVIII wiek. Por. też Gajewski, Pałam ar z, Petrus, op.cit.,
s. 18.
74 Por. M. Heydel, Proszowski (Proszewski) Jan Chryzostom.
[w:] Słownik artystów i obcych w Polsce działających (zmarłych
przed 1966 r.). Malarze. Rzeźbiarze. Graficy, t. 8: Pó-Ri, red.
U. Makowska, K. Mikocka-Rachubowa, Warszawa 2007, s.
58-59-
75 Ptaśnik, op.cit., szp. LXVII. Wypłata 200 złotych Pro-
szowskiemu została odnotowana w roku 1633, ale dotyczy za-
pewne wcześniejszego okresu, gdyż równocześnie odnotowano
wydatek na proces z Proszowskim w sprawie niedotrzymania
umowy.
76 Zob. J. Pagaczewski, {komunikat w:} Sprawozda-
nia Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce, 6: 1900, s.
XXXIII; S.Tomkowicz, Przyczynki do historii kultury Krako-
wa w pierwszej połowie XVII wieku, Lwów 1912, s. 163—164.
139
i przed wykonaniem punktowań scalających bardziej
uszkodzone partie kompozycji. W przypadku dzieł
tego artysty dysponowanie odpowiednią dokumen-
tacją fotograficzną wcale nie jest takie częste.
Jeśli zupełnie pominąć pewną część figuralnej
dekoracji malarskiej tej kaplicy, która powstała z
pewnością w późniejszym okresie73, z czasów naj-
starszej fazy dekoracji wnętrza, która nas interesuje
ze względu na osobę Dolabelli, trzeba wziąć pod
uwagę sześć obrazów sztalugowych malowanych
olejno na płótnie oraz łącznie osiem przedstawień (il.
7) wykonanych na tynku (techniką tłustej tempery),
zdobiących szerokie podniebie arkady prowadzącej
do kaplicy (pięć kwater) oraz główne jej sklepienie
(trzy pola). Z wyjątkiem jednego obrazu sztalugo-
wego wszystkie te kompozycje wydają się dziełem
tego samego artysty.
Dużych rozmiarów obraz o nie do końca wyjaś-
nionym temacie, nazywany w dokumentacjach histo-
rycznych i konserwatorskich kaplicy umownie Wizy-
tą u pustelnika, zawieszony jest na ścianie zachodniej
kaplicy (il. 8). Wyraźnie odbiega on od pozostałych
swoim charakterem stylowym, jednoznacznie nawią-
zującym do tradycji starszego malarstwa niderlandz-
kiego, zwłaszcza w partii pejzażu, malowany jest
przy tym bardzo drobiazgowo i linearnie, w zupełnie
odmiennej tonacji barwnej, miejscami bardzo chłod-
nej. Wspomniane już wcześniej rachunki wymieniają
znanego krakowskiego malarza Jana Chryzostoma
Proszowskiego (1599—po 1667)74, któremu wy-
płacono 200 złotych za złocenie sklepienia kaplicy
Królewskiej, ale następnie rozpoczęto z nim proces,
ponieważ nie wywiązał się ze swoich zobowiązań75
(sprawa ta nie była jeszcze zamknięta w roku 1635/6).
Ponieważ z zacytowanej wcześniej notatki o kwocie
wypłaconej Dolabelli zdaje się wynikać, iż praca ta
stanowiła kontynuację nie tylko w zakresie złoce-
nia, ale także malowania kaplicy, to hipotetycznie
można przyjąć, iż jeden obraz, całkowicie różniący
się stylistycznie od reszty dekoracji, został wykona-
9. Tomasz Dolabella, Unoszenie św. Władysława przez anioły
do nieba, 1633. Kraków, Bielany, kościół Kamedułów,
kaplica zw. Królewską, sklepienie części głównej,
scena centralna (fot. J. Kozina)
ny przez artystę, który prace rozpoczynał, a więc
Proszowskiego. Tematem malowidła jest zapewne
Wizyta cesarza Ottona III u św. Romualda iv pustelni
iv Pereum — w otoczeniu świętego znajdował się w
tym czasie Bruno z Kwerfurtu (czyli św. Bonifacy),
a kontakt cesarza ze św. Romualdem zaowocował
narodzinami idei akcji misyjnej na terenach pogra-
nicznych Polski, w których swój znaczący udział miał
były fotografowane z rusztowań, w trakcie prac konserwator-
skich, obrazy sztalugowe fotografowano po zakończeniu prac.
73 Chodzi o cykl obrazów zakrywających dolne partie ścian
oraz być może niewielkie scenki w małych, nieregularnych
polach towarzyszące trzem głównym scenom na sklepieniu
kaplicy — cechy stylistyczne tych kompozycji każą je datować
raczej na drugą połowę XVII wieku, a częściowo nawet na
XVIII wiek. Por. też Gajewski, Pałam ar z, Petrus, op.cit.,
s. 18.
74 Por. M. Heydel, Proszowski (Proszewski) Jan Chryzostom.
[w:] Słownik artystów i obcych w Polsce działających (zmarłych
przed 1966 r.). Malarze. Rzeźbiarze. Graficy, t. 8: Pó-Ri, red.
U. Makowska, K. Mikocka-Rachubowa, Warszawa 2007, s.
58-59-
75 Ptaśnik, op.cit., szp. LXVII. Wypłata 200 złotych Pro-
szowskiemu została odnotowana w roku 1633, ale dotyczy za-
pewne wcześniejszego okresu, gdyż równocześnie odnotowano
wydatek na proces z Proszowskim w sprawie niedotrzymania
umowy.
76 Zob. J. Pagaczewski, {komunikat w:} Sprawozda-
nia Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce, 6: 1900, s.
XXXIII; S.Tomkowicz, Przyczynki do historii kultury Krako-
wa w pierwszej połowie XVII wieku, Lwów 1912, s. 163—164.
139