DOI Heft:
Nekrologi
DOI Artikel:Krasnowolski, Bogusław; Chrzanowski, Tadeusz [Bearb.]; Chrzanowski, Tadeusz [Gefeierte Pers.]: Tadeusz Bonifacy Chrzanowski: (1926 - 2006)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20623#0160
sztuki zestawili Irena Rolska-Boruch i Ryszard
Gapski3. Pewnego rodzaju uzupełnieniem — dopro-
wadzonym do roku 2001 — jest spis publikacji w
Biuletynie Społecznego Komitetu Odnowy Zabyt-
ków Krakowa z 2001 r.4 W tymże Biuletynie krótką
notkę o sobie zamieścił sam Jubilat, wspomnienia
zaś — mające dzisiaj źródłową wartość — Jego przy-
jaciele, między innymi Marian Kornecki, Andrzej
Fischinger, Stanisław Waltoś5. Kolejnymi okazjami
do zastanowienia się nad Jego dorobkiem były lauda-
cje z okazji nadania medalu Merentibus Uniwersytetu
Jagiellońskiego oraz doktoratów honoris causa Aka-
demii Pedagogicznej i Politechniki Krakowskiej6,
ostatnimi — wspomnienia pośmiertne7.
Urodził się 14 maja 1926 r. w rodzinie ziemiań-
skiej, w dworze w Moroczynie koło Hrubieszowa8.
Szczęśliwe dzieciństwo — będące zapewne źródłem
radości życia, która nie opuszczała go niemal do koń-
ca — przerwał wybuch II wojny światowej; starszy,
przyrodni brat Edward zginął w Katyniu. W r. 1943
wraz z rodziną zamieszkał we dworze w podkra-
kowskim Bieżanowie, należącym do rodziny matki,
Izabeli z Czeczów; ten krótki etap życia, zakończony
przez komunistyczną reformę rolną, miał jednak
dla niego decydujące znaczenie: „od tego momentu
stałem się Krakauerem” — wspominał po latach. W
1944 po konspiracyjnych kursach zdał maturę.
Dwudziestoletni Tadeusz nie zamierzał jeszcze zo-
stać historykiem sztuki. Zgodnie z tradycją rodzinną,
ale chyba wbrew własnym zainteresowaniom, podjął
studia na Akademii Handlowej (dzisiejszy Uniwersy-
tet Ekonomiczny). Spotkany tu Andrzej Ciechanowie-
3 I. Rolska-Boruch, R. Gapski, Bibliografia prac
Tadeusza Chrzanowskiego z historii sztuki za lata 1936—1992
(wybór) {w:} Sarmatia semper viva. Zbiór studiów ofiarowany przez
przyjaciółprof. Drowi Tadeuszowi Chrzanowskiemu, red. J. Bara-
nowski, R. Gapski, T. S. Jaroszewski, I. Rolska-Boruch, H.
Polak, Warszawa 1993, s. 283—296.
4 Spis publikacji prof. dra hab. Tadeusza Chrzanowskiego, opr.
M. Kietlińska-Kamińska fu-i] Jubileusz 7 3-lecia..., s. 63—108;
opracowanie to powstało, niestety, bez głębszej znajomości
publikacji Jubilata i zawiera liczne błędy.
5 M. Kornecki, 0 Tadeuszu Chrzanowskim garść wspomnień
z „naszych czasów’’ {w:}Jubileusz 73-lecia..., s. 31-52; A. Fi-
schinger, Spotkania z Tadeuszem, tamże, s. 53—5 5; S. Wa 11 o ś,
Moje spotkania z Tadeuszem Chrzanowskim, tamże, s. 62.
6 J. Ostrowski, laudacja, Acta Universitatis Jagielloni-
cae 14, nr 8 (213), 1997; L. Mroczka, laudacja, Konspekt,
Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków
2003, nr 16—17, s. 15—18; B. Krasnowolski, Tadeusz Boni-
facy Chrzanowski: nauka, sztuka, literatura, radość życia, tamże,
s. 31—34. Laudacje publikowane ponadto: Biuletyn Społecz-
nego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, 51: 2003, s.
9-26; 54: 2005, s. 9-23.
7 A. Małkiewicz, Tadeusz Bonifacy Chrzanowski (14 V
1926—24 XII2006), Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności
cki, z którym w latach 1947—1949 działał w Klubie
Logofagów9, namówił Go na zmianę życiowej drogi:
w r. 1952 ukończył historię sztuki na Uniwersytecie
Jagiellońskim. Kariera naukowa — w przeciwieństwie
do naukowych badań — nie interesowała Go. Dopiero
w r. 1971, mając już znaczący dorobek, obronił na
Uniwersytecie Jagiellońskim pracę doktorską Rzeź-
ba lat 1660—1660 na Śląsku Opolskim, napisaną pod
kierunkiem prof. Adama Bochnaka10. Pracował w
Katedrze Etnografii Słowian Uniwersytetu Jagiel-
lońskiego. W r. 1972 został zastępcą dyrektora do
spraw naukowych w krakowskim oddziale Pracowni
Konserwacji Zabytków. Kładąc nacisk na naukowe
podstawy procesu konserwatorskiego — od różno-
rodnych badań poprzez formułowanie programów
i ich realizacje po dokumentacje „powykonawcze”
— przyczynił się do podniesienia merytorycznego
poziomu „PeKaZetów”, przeżywających wówczas
apogeum swego rozwoju. Funkcji tej nie pełnił długo:
już w r. 1975 ustąpił ze stanowiska na znak protestu
przeciwko wymuszonemu przez władze partyjne od-
wołaniu dyrektora Oddziału, arch. Janusza Gawora.
W tymże roku objął katedrę kultury artystycznej na
Katolickim Uniwersytecie Lubelskim; jednocześnie
został członkiem Komisji Teorii i Historii Sztuki
PAN. W r. 1982 habilitował się w Instytucie Sztuki
PAN w Warszawie na podstawie pracy Działalność
artystyczna Tomasza Tretera, wykorzystującej — podob-
nie jak inne publikacje Autora o podobnej tematyce
— obszerne materiały źródłowe z archiwów polskich
i włoskich11. W r. 1990 został profesorem KUL.
Okresowo wykładał też w innych uczelniach, m. in.
2006/2007, Kraków 2007, s. 229—231; B. Krasnowolski,
Wspomnienie o profesorze Tadeuszu Chrzanowskim (1926—2006),
„Alma Mater” — miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego nr
69, luty 2007, s. 42—44; Tadeusz Chrzanowski (1926—2006)
{w:} Tadeusz Chrzanowski. Fotografik..., s. 31—32.
8 Szczegóły biograficzne na podstawie: Chrzanowski,
Życiorys własny..., s. 28—30.
9 T. Chrzanowski, Adi i Logofagi [w:] Klub Logofa-
gów: wspomnienia, opr. A. Rozmarynowicz, Kraków 1996, s.
42-48.
10 T. Chrzanowski, Rzeźba lat 1360—1630 na Śląsku
Opolskim, Warszawa 1974. Wcześniej opublikował artykuł Pły-
ty nagrobne z postaciami w XVI—XVIII wieku na Śląsku Opolskim,
Roczniki Sztuki Śląskiej, 7: 1970, s. 75-102.
11 T. Chrzanowski, Działalność artystyczna Tomasza Tre-
tera, Warszawa 1984. Temu artyście, poecie i dziejopisarzowi,
„domówicie” Stanisława Hozjusza, poświęcił kilka artykułów,
podobnie, jak kardynałowi i środowisku humanistów polskich
schyłku renesansu: Tenże, Typus Ecclesiae — hozjańska alegoria
Kościoła [w:] Sztukapobrzeża Bałtyku, Warszawa 1978, s. 275—
299; Tenże, Tomasza Tretera „Roma Sancta”, Biuletyn Historii
Sztuki, 43: 1981, nr 3, s. 243-254; Tenże, Uzupełnienie do
biografii Tomasza Tretera, Rocznik Historii Sztuki, 15: 1985, s.
129-161.
154
Gapski3. Pewnego rodzaju uzupełnieniem — dopro-
wadzonym do roku 2001 — jest spis publikacji w
Biuletynie Społecznego Komitetu Odnowy Zabyt-
ków Krakowa z 2001 r.4 W tymże Biuletynie krótką
notkę o sobie zamieścił sam Jubilat, wspomnienia
zaś — mające dzisiaj źródłową wartość — Jego przy-
jaciele, między innymi Marian Kornecki, Andrzej
Fischinger, Stanisław Waltoś5. Kolejnymi okazjami
do zastanowienia się nad Jego dorobkiem były lauda-
cje z okazji nadania medalu Merentibus Uniwersytetu
Jagiellońskiego oraz doktoratów honoris causa Aka-
demii Pedagogicznej i Politechniki Krakowskiej6,
ostatnimi — wspomnienia pośmiertne7.
Urodził się 14 maja 1926 r. w rodzinie ziemiań-
skiej, w dworze w Moroczynie koło Hrubieszowa8.
Szczęśliwe dzieciństwo — będące zapewne źródłem
radości życia, która nie opuszczała go niemal do koń-
ca — przerwał wybuch II wojny światowej; starszy,
przyrodni brat Edward zginął w Katyniu. W r. 1943
wraz z rodziną zamieszkał we dworze w podkra-
kowskim Bieżanowie, należącym do rodziny matki,
Izabeli z Czeczów; ten krótki etap życia, zakończony
przez komunistyczną reformę rolną, miał jednak
dla niego decydujące znaczenie: „od tego momentu
stałem się Krakauerem” — wspominał po latach. W
1944 po konspiracyjnych kursach zdał maturę.
Dwudziestoletni Tadeusz nie zamierzał jeszcze zo-
stać historykiem sztuki. Zgodnie z tradycją rodzinną,
ale chyba wbrew własnym zainteresowaniom, podjął
studia na Akademii Handlowej (dzisiejszy Uniwersy-
tet Ekonomiczny). Spotkany tu Andrzej Ciechanowie-
3 I. Rolska-Boruch, R. Gapski, Bibliografia prac
Tadeusza Chrzanowskiego z historii sztuki za lata 1936—1992
(wybór) {w:} Sarmatia semper viva. Zbiór studiów ofiarowany przez
przyjaciółprof. Drowi Tadeuszowi Chrzanowskiemu, red. J. Bara-
nowski, R. Gapski, T. S. Jaroszewski, I. Rolska-Boruch, H.
Polak, Warszawa 1993, s. 283—296.
4 Spis publikacji prof. dra hab. Tadeusza Chrzanowskiego, opr.
M. Kietlińska-Kamińska fu-i] Jubileusz 7 3-lecia..., s. 63—108;
opracowanie to powstało, niestety, bez głębszej znajomości
publikacji Jubilata i zawiera liczne błędy.
5 M. Kornecki, 0 Tadeuszu Chrzanowskim garść wspomnień
z „naszych czasów’’ {w:}Jubileusz 73-lecia..., s. 31-52; A. Fi-
schinger, Spotkania z Tadeuszem, tamże, s. 53—5 5; S. Wa 11 o ś,
Moje spotkania z Tadeuszem Chrzanowskim, tamże, s. 62.
6 J. Ostrowski, laudacja, Acta Universitatis Jagielloni-
cae 14, nr 8 (213), 1997; L. Mroczka, laudacja, Konspekt,
Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków
2003, nr 16—17, s. 15—18; B. Krasnowolski, Tadeusz Boni-
facy Chrzanowski: nauka, sztuka, literatura, radość życia, tamże,
s. 31—34. Laudacje publikowane ponadto: Biuletyn Społecz-
nego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, 51: 2003, s.
9-26; 54: 2005, s. 9-23.
7 A. Małkiewicz, Tadeusz Bonifacy Chrzanowski (14 V
1926—24 XII2006), Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności
cki, z którym w latach 1947—1949 działał w Klubie
Logofagów9, namówił Go na zmianę życiowej drogi:
w r. 1952 ukończył historię sztuki na Uniwersytecie
Jagiellońskim. Kariera naukowa — w przeciwieństwie
do naukowych badań — nie interesowała Go. Dopiero
w r. 1971, mając już znaczący dorobek, obronił na
Uniwersytecie Jagiellońskim pracę doktorską Rzeź-
ba lat 1660—1660 na Śląsku Opolskim, napisaną pod
kierunkiem prof. Adama Bochnaka10. Pracował w
Katedrze Etnografii Słowian Uniwersytetu Jagiel-
lońskiego. W r. 1972 został zastępcą dyrektora do
spraw naukowych w krakowskim oddziale Pracowni
Konserwacji Zabytków. Kładąc nacisk na naukowe
podstawy procesu konserwatorskiego — od różno-
rodnych badań poprzez formułowanie programów
i ich realizacje po dokumentacje „powykonawcze”
— przyczynił się do podniesienia merytorycznego
poziomu „PeKaZetów”, przeżywających wówczas
apogeum swego rozwoju. Funkcji tej nie pełnił długo:
już w r. 1975 ustąpił ze stanowiska na znak protestu
przeciwko wymuszonemu przez władze partyjne od-
wołaniu dyrektora Oddziału, arch. Janusza Gawora.
W tymże roku objął katedrę kultury artystycznej na
Katolickim Uniwersytecie Lubelskim; jednocześnie
został członkiem Komisji Teorii i Historii Sztuki
PAN. W r. 1982 habilitował się w Instytucie Sztuki
PAN w Warszawie na podstawie pracy Działalność
artystyczna Tomasza Tretera, wykorzystującej — podob-
nie jak inne publikacje Autora o podobnej tematyce
— obszerne materiały źródłowe z archiwów polskich
i włoskich11. W r. 1990 został profesorem KUL.
Okresowo wykładał też w innych uczelniach, m. in.
2006/2007, Kraków 2007, s. 229—231; B. Krasnowolski,
Wspomnienie o profesorze Tadeuszu Chrzanowskim (1926—2006),
„Alma Mater” — miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego nr
69, luty 2007, s. 42—44; Tadeusz Chrzanowski (1926—2006)
{w:} Tadeusz Chrzanowski. Fotografik..., s. 31—32.
8 Szczegóły biograficzne na podstawie: Chrzanowski,
Życiorys własny..., s. 28—30.
9 T. Chrzanowski, Adi i Logofagi [w:] Klub Logofa-
gów: wspomnienia, opr. A. Rozmarynowicz, Kraków 1996, s.
42-48.
10 T. Chrzanowski, Rzeźba lat 1360—1630 na Śląsku
Opolskim, Warszawa 1974. Wcześniej opublikował artykuł Pły-
ty nagrobne z postaciami w XVI—XVIII wieku na Śląsku Opolskim,
Roczniki Sztuki Śląskiej, 7: 1970, s. 75-102.
11 T. Chrzanowski, Działalność artystyczna Tomasza Tre-
tera, Warszawa 1984. Temu artyście, poecie i dziejopisarzowi,
„domówicie” Stanisława Hozjusza, poświęcił kilka artykułów,
podobnie, jak kardynałowi i środowisku humanistów polskich
schyłku renesansu: Tenże, Typus Ecclesiae — hozjańska alegoria
Kościoła [w:] Sztukapobrzeża Bałtyku, Warszawa 1978, s. 275—
299; Tenże, Tomasza Tretera „Roma Sancta”, Biuletyn Historii
Sztuki, 43: 1981, nr 3, s. 243-254; Tenże, Uzupełnienie do
biografii Tomasza Tretera, Rocznik Historii Sztuki, 15: 1985, s.
129-161.
154