DOI Heft:
Krysiak, Kazimierz: Materiał zwierzęcy z wykopalisk w Strzelcach w pow. mogileńskim
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26515#0108
Kazimierz Krysiak
Materiał zwierzęcy z wykopalisk w Strzelcach
w po w. mogileńskim
Le materiał osteologiąue animal des fouilles a Strzelce, distr. de Mogilno
Omawiany materiał pochodzi z kurhanu II że stano-
wiska nr 2, położonego na wyniosłym brzegu jeziora
Pakoskiego. Kurhan został usypany na miejscu starej
osady neolitycznej, którą eksplorator mgr Wiślański,
działający z ramienia Muzeum Archeologicznego w Po-
znaniu, zaliczył do kultury ceramiki wstęgo-
wej rytej. Szczątki zwierzęce zalegały w podłużnej
nieckowatej jamie i jedynie lepiej zachowane okazy
spośród nich mogły być określone pod względem ich
przynależności anatomicznej i gatunkowej. W załą-
czonym dalej katalogu obejmują one 87 pozycji, przy
czym głównie chodzi tu o fragmenty kostne, a znacz-
nie mniej jest zębów, czy też rogów.
Na miejscu osady kultury ceramiki wstęgowej zo-
stał zbudowany kurhan kiultury amfor kuli-
stych. Uzyskany stąd materiał zwierzęcy jest wy-
szczególniony we wspomnianym katalogu od pozycji
88 do 138 włącznie.
Wreszcie zdewastowany kurhan w okresie późnola-
teńskim lub wczesnorzymskim wszedł w obręb więk-
szej osady z tego okresu. Interesujący nas materiał
mieści się w katalogu od pozycji 139 do 204. Na szcze-
gólną uwagę zasługują tu pochówki psa, którego
szczątki są zainwentaryzowane w katalogu pod po-
zycją 202 i 203, oraz niekompletny kościec świni nr
204.
Skąpość materiału zwierzęcego w obrębie poszcze-
gólnych kultur nakazuje dużą ostrożność przy wy-
ciąganiu wniosków syntetycznych.
Materiał pochodzący z osady kultury cera-
miki rytej jest reprezentowany przez mocno skru-
szałe i łatwo rozpadające się fragmenty kostne. Liczne
spośród nich noszą ślady opaleń. Szczątki zwierzęce
były tu przemieszane z ludzkimi i mimo, że były już
segregowane przez antropologa, znalazło się w nich
jeszcze 17 okazów należących do człowieka (przewa-
żnie fragmenty kości kończyn i czaszki). Ponad 200
drobnych odłamków w ogóle nie nadawało się do
określenia.
Przynależność gatunkowa wspomnianych 87 skata-
logowanych fragmentów przedstawia się w ten spo-
sób, że lwia ich część, bo 71 okazów, należy do krowy.
Z kolei owca i koza są reprezentowane przez 6 szcząt-
ków, koń przez 3, jeleń przez 6, sarna przez 2 oraz
żółw błotny przez 1.
Z przytoczonych cyfr wynika, że udział szczątków
zwierząt łownych w zespole skatalogowanym wynosi
ok. 5%, a więc jest nieznaczny, i w tym zakresie przy-
pominają się stosunki w materiale neolitycznym
z Gródka n. Bugiem i Ćmielowa pow. Opatów *. Za-
znaczają się natomiast różnice pod względem ilości
gatunków reprezentowanych w omawianym materiale
w porównaniu z materiałem z Gródka i Ćmielowa.
Rzuca się więc w oczy w materiale strzeleckim brak
szczątków świni i psa. Lista gatunków zwierząt łow-
nych obejmująca tylko jelenia i sarnę, jest także
skromna w porównaniu ze wspomnianymi stanowi-
skami, gdzie poza wymienionymi gatunkami wystę-
powały między innymi dzik, łoś, niedźwiedii i borsuk.
Obecność w materiale strzeleckim żółwia ma swoją
analogię w materiale z Gródka z r. 1954, gdzie był on
reprezentowany przez 3 szczątki. Należy przy spo-
sobności zauważyć, że brak w materiale strzeleckim
niektórych popularnych gatunków, zwłaszcza zwie-
rząt domowych, jak pies i Świnia, bynajmniej nie
musi świadczyć, że w owym czasie nie było ich w orna*
wianym stanowisku. Trzeba raczej przyjąć jako wy-
tłumaczenie wspomnianego braku okoliczność, że sto-
sunkowo nikła porcja materiału zwierzęcego była ba-
dana, a ponadto przeznaczenie jego mogło mieć ja-
kiś specyficzny charakter, dopuszczający tylko okre-
ślone gatunki.
Szczątki należące do kultury amfor kuli-
stych są mocno przemieszane ż fragmentami kości
ludzkich. W skatalogowanych kościach zwierzęcych
znowu dominuje krowa (31 szczątków), koń (3), owca
lub koza (3), Świnia (2), jeleń (2), lis (1). Również brak
śladów psa, a udział świni też jest bardzo nikły.
Materiał lateńsko-rzymski obejmuje bar-
dziej urozmaicony zespół szczątków. Oto one: krowa
31 kości, koń 9, Świnia 6, owca, lub koza 3, jeleń 8,
łoś 3, bóbr 1.
Cennym uzupełnieniem tego materiału są szczątki
dwóch psów, z których każdy miał własny grób.
W jednym i drugim przypadku mamy do czynienia
z formą psa dużego o pokroju zbliżonym do wspó-
czesnego owczarka alzackiego, przy czym osobnik za-
opatrzony nrem rejestracyjnym 202 jest stary i liczy
ok. 9 lat, okaz nr 203 jest młody ok. 2-letni. Okaz 202
jest lepiej zachowany i reprezentowany przez większą
liczbę kości, niż okaz 203. Zasługuje na uwagę, żc-
okaz nr 202 posiada wyraźne ślady wygojonych przy-
życiowych złamań obu lewych kości podudzia oraz
urazu prawej kości promieniowej, które dzięki temu
uległa deformacji i zgrubieniu. Wiele przemawia za
* K. Krysiak, szereg prac w Wiadomościach Archeolo-
gicznych, tom XVII z r. 1950, tom XVIII z r. 1951/52 oraz
tom XXIII z r. 1956.
Materiał zwierzęcy z wykopalisk w Strzelcach
w po w. mogileńskim
Le materiał osteologiąue animal des fouilles a Strzelce, distr. de Mogilno
Omawiany materiał pochodzi z kurhanu II że stano-
wiska nr 2, położonego na wyniosłym brzegu jeziora
Pakoskiego. Kurhan został usypany na miejscu starej
osady neolitycznej, którą eksplorator mgr Wiślański,
działający z ramienia Muzeum Archeologicznego w Po-
znaniu, zaliczył do kultury ceramiki wstęgo-
wej rytej. Szczątki zwierzęce zalegały w podłużnej
nieckowatej jamie i jedynie lepiej zachowane okazy
spośród nich mogły być określone pod względem ich
przynależności anatomicznej i gatunkowej. W załą-
czonym dalej katalogu obejmują one 87 pozycji, przy
czym głównie chodzi tu o fragmenty kostne, a znacz-
nie mniej jest zębów, czy też rogów.
Na miejscu osady kultury ceramiki wstęgowej zo-
stał zbudowany kurhan kiultury amfor kuli-
stych. Uzyskany stąd materiał zwierzęcy jest wy-
szczególniony we wspomnianym katalogu od pozycji
88 do 138 włącznie.
Wreszcie zdewastowany kurhan w okresie późnola-
teńskim lub wczesnorzymskim wszedł w obręb więk-
szej osady z tego okresu. Interesujący nas materiał
mieści się w katalogu od pozycji 139 do 204. Na szcze-
gólną uwagę zasługują tu pochówki psa, którego
szczątki są zainwentaryzowane w katalogu pod po-
zycją 202 i 203, oraz niekompletny kościec świni nr
204.
Skąpość materiału zwierzęcego w obrębie poszcze-
gólnych kultur nakazuje dużą ostrożność przy wy-
ciąganiu wniosków syntetycznych.
Materiał pochodzący z osady kultury cera-
miki rytej jest reprezentowany przez mocno skru-
szałe i łatwo rozpadające się fragmenty kostne. Liczne
spośród nich noszą ślady opaleń. Szczątki zwierzęce
były tu przemieszane z ludzkimi i mimo, że były już
segregowane przez antropologa, znalazło się w nich
jeszcze 17 okazów należących do człowieka (przewa-
żnie fragmenty kości kończyn i czaszki). Ponad 200
drobnych odłamków w ogóle nie nadawało się do
określenia.
Przynależność gatunkowa wspomnianych 87 skata-
logowanych fragmentów przedstawia się w ten spo-
sób, że lwia ich część, bo 71 okazów, należy do krowy.
Z kolei owca i koza są reprezentowane przez 6 szcząt-
ków, koń przez 3, jeleń przez 6, sarna przez 2 oraz
żółw błotny przez 1.
Z przytoczonych cyfr wynika, że udział szczątków
zwierząt łownych w zespole skatalogowanym wynosi
ok. 5%, a więc jest nieznaczny, i w tym zakresie przy-
pominają się stosunki w materiale neolitycznym
z Gródka n. Bugiem i Ćmielowa pow. Opatów *. Za-
znaczają się natomiast różnice pod względem ilości
gatunków reprezentowanych w omawianym materiale
w porównaniu z materiałem z Gródka i Ćmielowa.
Rzuca się więc w oczy w materiale strzeleckim brak
szczątków świni i psa. Lista gatunków zwierząt łow-
nych obejmująca tylko jelenia i sarnę, jest także
skromna w porównaniu ze wspomnianymi stanowi-
skami, gdzie poza wymienionymi gatunkami wystę-
powały między innymi dzik, łoś, niedźwiedii i borsuk.
Obecność w materiale strzeleckim żółwia ma swoją
analogię w materiale z Gródka z r. 1954, gdzie był on
reprezentowany przez 3 szczątki. Należy przy spo-
sobności zauważyć, że brak w materiale strzeleckim
niektórych popularnych gatunków, zwłaszcza zwie-
rząt domowych, jak pies i Świnia, bynajmniej nie
musi świadczyć, że w owym czasie nie było ich w orna*
wianym stanowisku. Trzeba raczej przyjąć jako wy-
tłumaczenie wspomnianego braku okoliczność, że sto-
sunkowo nikła porcja materiału zwierzęcego była ba-
dana, a ponadto przeznaczenie jego mogło mieć ja-
kiś specyficzny charakter, dopuszczający tylko okre-
ślone gatunki.
Szczątki należące do kultury amfor kuli-
stych są mocno przemieszane ż fragmentami kości
ludzkich. W skatalogowanych kościach zwierzęcych
znowu dominuje krowa (31 szczątków), koń (3), owca
lub koza (3), Świnia (2), jeleń (2), lis (1). Również brak
śladów psa, a udział świni też jest bardzo nikły.
Materiał lateńsko-rzymski obejmuje bar-
dziej urozmaicony zespół szczątków. Oto one: krowa
31 kości, koń 9, Świnia 6, owca, lub koza 3, jeleń 8,
łoś 3, bóbr 1.
Cennym uzupełnieniem tego materiału są szczątki
dwóch psów, z których każdy miał własny grób.
W jednym i drugim przypadku mamy do czynienia
z formą psa dużego o pokroju zbliżonym do wspó-
czesnego owczarka alzackiego, przy czym osobnik za-
opatrzony nrem rejestracyjnym 202 jest stary i liczy
ok. 9 lat, okaz nr 203 jest młody ok. 2-letni. Okaz 202
jest lepiej zachowany i reprezentowany przez większą
liczbę kości, niż okaz 203. Zasługuje na uwagę, żc-
okaz nr 202 posiada wyraźne ślady wygojonych przy-
życiowych złamań obu lewych kości podudzia oraz
urazu prawej kości promieniowej, które dzięki temu
uległa deformacji i zgrubieniu. Wiele przemawia za
* K. Krysiak, szereg prac w Wiadomościach Archeolo-
gicznych, tom XVII z r. 1950, tom XVIII z r. 1951/52 oraz
tom XXIII z r. 1956.