DOI Heft:
Naumowiczówna, Eliza: Cmentarzysko kultury łużyckiej w Dębówcu w pow. wolsztyńskim
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26515#0173
Eliza Naumowiczówna
Cmentarzysko kultury łużyckiej w Dębowcu
w pow. wolsztyńskim
Le cimetiere de la civilisation lusacienne a Dębowiec, distr. de Wolsztyn
Wstęp
Cmentarzysko w Dębowcu w pow. wolsztyńskim
znane było od dawna, a na jego wartość historyczną
zwrócono uwagę już w końcu XIX w. b W latach póź-
niejszych obiekt ten budził również żywe zainteresowa-
nie wśród okolicznej ludności, która na powierzchni
ziemi znajdowała liczne skorupy oraz przedmioty me-
talowe. W 1922 r. J. Kutzner, kierownik szkoły w Niał-
ku Wielkim, poinformował o częstych znaleziskach po-
wierzchniowych Państwowy Urząd Konserwatorski
Zabytków Przedhistorycznych w Poznaniu1 2. Do PUK
przyszło w tymże czasie zawiadomienie o odkryciu po-
jedynczego grobu ciałopalnego3. 17. VI. 1922 r. Kon-
serwator Wojewódzki dr Z. Zakrzewski rozpoczął sy-
stematyczne badania, które trwały do 29. VII. 1922 r
Cmentarzysko położone jest w lesie na piaszczystym
wzgórzu kształtu półkolistego, w odległości 200 m na
północny-zachód od wsi Dębowiec. Znajduje się ono
między Północnym Kanałem Obrzańskim oraz rzeką
Dójcą (ryc. 1). Na podstawie relacji p. Orwata4 * przed
przeszło 70 laty teren cmentarzyska i najbliższych
okolic stanowiły nieużytki, które zaczęto miejscami
uprawiać. Przy okazji wyorano parę grobów znajdu-
jących się blisko pod powierzchnią ziemi. Dużą część
pochówków zniszczył i rozwlókł pług. W trakcie prac
rolnych okazało się, że groby znajdują się także poza
obrębem wzgórza, lokując się także pojedyńczo na
niewielkich wzniesieniach otaczających teren właści-
wego cmentarzyska. Ponieważ licha ziemia nie nada-
wała się do uprawy, zaniechano jej obsadzając jedno-
cześnie cały obszar lasem. W czasie sadzenia drzewek
zniszczono również dalszą część grobów.
Materiały w postaci przede wszystkim skorup, po-
chodzące ze znalezisk luźnych zostały zapisane w księ-
dze inwentaryzacyjnej Muzeum Wielkopolskiego (dzi-
siejsze Muzeum Archeologiczne) pod nr 1912. 219, a na-
1 W archiwum Muzeum Archeologicznego w Poznania
w teczce „Dębowiec” znajduje się korespondencja Kosi-
ckiego z lat 1899—1901. Kosicki zawiadamia Kaiser
Friedrich Museum o odkryciu na polu licznych skorup.
Wspomina także o zabytkach znajdowanych w .pobliskiej
miejscowości Widzim.
2 Józef Kutzner dokonał również pomiarów
wzgórza, na którym znajduje się cmentarzysko oraz
wykonał odręczny szkic sytuacyjny cmentarzyska i naj-
bliższej jego okolicy.
3 Notatnik Państwowego Urzędu Konserwatorskiego
(P. U. K.) t. la str. 55. Archiwum Powiatowe P. U. K.
4 Orwat, rządca majątku w Niałku Wielkim pow.
Wolsztyn. Wspomina o tym J. Kutzner w swoim li-
ście do P. U. K. z dn. 25. IV. 1922 r.
stępnie umieszczone w magazynie kultury łużyckiej
tegoż Muzeum w Poznaniu. Popielnice i całe naczynia
pozabierali gospodarze, u których one zaginęły. Zniko-
ma część materiałów z miejsc bliżej niezlokalizowanych
znalazła się w szkole w Niałku Wielkim, służąc dla
celów dydaktycznych.
Systematyczne badania dr Z. Zakrzewskiego odsło-
niły na przestrzeni ca 1200 m2 58 grobów ciałopalnych
wraz z całym ich inwentarzem 5.
W trakcie opracowywania materiałów wyłoniły się
Ryc. 1. Plan sytuacyjny cmentarzyska kultury łużyckiej
w Dębowcu, pow. wolsztyński. — Fig. 1. La situation
du cimetiere de la civilisation lusacienne a Dębowiec
distr. de Wolsztyn.
pewne trudności powstałe na skutek zdekompletowa-
nia zespołów grobowych przez działania wojenne
Część naczyń uległa całkowitemu zniszczeniu, a nie-
które zostały pozbawione metryczek. Wobec braku kart
katalogowych tych ostatnich zaistniała konieczność za-
szeregowania części zabytków do grupy znalezisk luź-
nych. Istniejący dziennik wykopaliskowy jest bardzo
lakoniczny, a na podstawie opisów grobów oraz ewen-
tualnych opisów znalezionych naczyń i przedmiotów
metalowych nie dało się ustalić ich przynależności do
któregoś z zespołów grobowych. W tymże dzienniku
narysowano kilka planów poziomych grobów, ściślej
rzutów poziomych popielnic i przystawek. Są to od-
ręczne szkice wykonane bez zarysów jamy i skali. Przy
5 Materiał pochodzący z systematycznych badań został
zapisany w księdze inwentarzowej Działu Prehistorycz-
nego Muzeum Tow. Przyjaciół Nauk w Poznaniu pod nr.
inw. 1922:11.
11 Fontes, t. X
Cmentarzysko kultury łużyckiej w Dębowcu
w pow. wolsztyńskim
Le cimetiere de la civilisation lusacienne a Dębowiec, distr. de Wolsztyn
Wstęp
Cmentarzysko w Dębowcu w pow. wolsztyńskim
znane było od dawna, a na jego wartość historyczną
zwrócono uwagę już w końcu XIX w. b W latach póź-
niejszych obiekt ten budził również żywe zainteresowa-
nie wśród okolicznej ludności, która na powierzchni
ziemi znajdowała liczne skorupy oraz przedmioty me-
talowe. W 1922 r. J. Kutzner, kierownik szkoły w Niał-
ku Wielkim, poinformował o częstych znaleziskach po-
wierzchniowych Państwowy Urząd Konserwatorski
Zabytków Przedhistorycznych w Poznaniu1 2. Do PUK
przyszło w tymże czasie zawiadomienie o odkryciu po-
jedynczego grobu ciałopalnego3. 17. VI. 1922 r. Kon-
serwator Wojewódzki dr Z. Zakrzewski rozpoczął sy-
stematyczne badania, które trwały do 29. VII. 1922 r
Cmentarzysko położone jest w lesie na piaszczystym
wzgórzu kształtu półkolistego, w odległości 200 m na
północny-zachód od wsi Dębowiec. Znajduje się ono
między Północnym Kanałem Obrzańskim oraz rzeką
Dójcą (ryc. 1). Na podstawie relacji p. Orwata4 * przed
przeszło 70 laty teren cmentarzyska i najbliższych
okolic stanowiły nieużytki, które zaczęto miejscami
uprawiać. Przy okazji wyorano parę grobów znajdu-
jących się blisko pod powierzchnią ziemi. Dużą część
pochówków zniszczył i rozwlókł pług. W trakcie prac
rolnych okazało się, że groby znajdują się także poza
obrębem wzgórza, lokując się także pojedyńczo na
niewielkich wzniesieniach otaczających teren właści-
wego cmentarzyska. Ponieważ licha ziemia nie nada-
wała się do uprawy, zaniechano jej obsadzając jedno-
cześnie cały obszar lasem. W czasie sadzenia drzewek
zniszczono również dalszą część grobów.
Materiały w postaci przede wszystkim skorup, po-
chodzące ze znalezisk luźnych zostały zapisane w księ-
dze inwentaryzacyjnej Muzeum Wielkopolskiego (dzi-
siejsze Muzeum Archeologiczne) pod nr 1912. 219, a na-
1 W archiwum Muzeum Archeologicznego w Poznania
w teczce „Dębowiec” znajduje się korespondencja Kosi-
ckiego z lat 1899—1901. Kosicki zawiadamia Kaiser
Friedrich Museum o odkryciu na polu licznych skorup.
Wspomina także o zabytkach znajdowanych w .pobliskiej
miejscowości Widzim.
2 Józef Kutzner dokonał również pomiarów
wzgórza, na którym znajduje się cmentarzysko oraz
wykonał odręczny szkic sytuacyjny cmentarzyska i naj-
bliższej jego okolicy.
3 Notatnik Państwowego Urzędu Konserwatorskiego
(P. U. K.) t. la str. 55. Archiwum Powiatowe P. U. K.
4 Orwat, rządca majątku w Niałku Wielkim pow.
Wolsztyn. Wspomina o tym J. Kutzner w swoim li-
ście do P. U. K. z dn. 25. IV. 1922 r.
stępnie umieszczone w magazynie kultury łużyckiej
tegoż Muzeum w Poznaniu. Popielnice i całe naczynia
pozabierali gospodarze, u których one zaginęły. Zniko-
ma część materiałów z miejsc bliżej niezlokalizowanych
znalazła się w szkole w Niałku Wielkim, służąc dla
celów dydaktycznych.
Systematyczne badania dr Z. Zakrzewskiego odsło-
niły na przestrzeni ca 1200 m2 58 grobów ciałopalnych
wraz z całym ich inwentarzem 5.
W trakcie opracowywania materiałów wyłoniły się
Ryc. 1. Plan sytuacyjny cmentarzyska kultury łużyckiej
w Dębowcu, pow. wolsztyński. — Fig. 1. La situation
du cimetiere de la civilisation lusacienne a Dębowiec
distr. de Wolsztyn.
pewne trudności powstałe na skutek zdekompletowa-
nia zespołów grobowych przez działania wojenne
Część naczyń uległa całkowitemu zniszczeniu, a nie-
które zostały pozbawione metryczek. Wobec braku kart
katalogowych tych ostatnich zaistniała konieczność za-
szeregowania części zabytków do grupy znalezisk luź-
nych. Istniejący dziennik wykopaliskowy jest bardzo
lakoniczny, a na podstawie opisów grobów oraz ewen-
tualnych opisów znalezionych naczyń i przedmiotów
metalowych nie dało się ustalić ich przynależności do
któregoś z zespołów grobowych. W tymże dzienniku
narysowano kilka planów poziomych grobów, ściślej
rzutów poziomych popielnic i przystawek. Są to od-
ręczne szkice wykonane bez zarysów jamy i skali. Przy
5 Materiał pochodzący z systematycznych badań został
zapisany w księdze inwentarzowej Działu Prehistorycz-
nego Muzeum Tow. Przyjaciół Nauk w Poznaniu pod nr.
inw. 1922:11.
11 Fontes, t. X