DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.23355#0010
6
PRASLOWIANIE
Obraz przemian, jaki rysuje się dziś w świetle badań archeologicznych, przed-
stawia się dostatecznie wyraźnie. Znacznie trudniejsza jest w tym zakresie próba analizy
językoznawczej.
Wysuwa się tu na czoło kilka zasadniczych zagadnień:
1. Kiedy pojawiły się pierwsze ludy, mówiące językami indoeuropejskimi na
terenie środkowej i północnej Europy ?
2. Kiedy nastąpiło wyodrębnienie się językowej grupy prasłowiańskiej (a obok
niej pragermańskiej, prailiryjskiej, pratrackiej, praceltyckiej i innych)?
3. Która, lub które z kultur archeologicznych należały do Indoeuropej czy-
ków?
4. Czy proces ten zachodził na terenie Europy, czy też dokonał się wcześniej
gdzieś na rozleglejszym terytorium azjatyckim?
Według wszelkiego prawdopodobieństwa pierwotna ludność mezolityczna środ-
kowej Europy nie należała do indoeuropejskiej grupy językowej. Wskazują na'to
szczątkowe grupy ludów przedindoeuropejskich (azjanickich lub jafetyckich), rozpro-
szone w różnych zakątkach Europy, z których po dzień dzisiejszy przetrwali Baskowie
u podnóża Pirenejów i niektóre grupy na Kaukazie.
Pojawienie się Indoeuropej czy ków na terenie Europy Środkowej nie mogło mieć
miejsca przed młodszą epoką kamienia, ani też po jej upływie. Musiało więc ono na-
stąpić na przestrzeni IV i III tysiąclecia, w okresie wielkiego procesu zasiedlania tego
terytorium.
Takie wnioski zgodne są z obserwacjami archeologicznymi, gdyż po schyłku
neolitu nie obserwujemy już na terenie Europy wielkich migracji etnicznych, które
mogłyby być efektem wędrówek indoeuropejskich.
Przyjmowano na ogól, że kierunek przedostawania się tych ludów do Europy
musiał wieść od wschodu ku zachodowi, tj. od stepów euroazjatyckich, gdyż tylko te
mogły być praojczyzną ludu, który zasiedlił w równej mierze Europę oraz Indie.
Analiza języka praindoeuropejskiego wskazywała, że ludność ta pierwotnie trud-
niła się pasterstwem, a z rolnictwem zetknęła się dopiero w trochę późniejszym etapie,
że nieobce jest jej życie koczownicze i ruchliwe.
Wreszcie późniejsze,historycznie znane ekspansje ludów indoeuropejskich, o któ-
rych nazwie, języku i historii więcej wiemy — głównie Scytów i Sarmatów — wyszły
właśnie z terenu stepów na pograniczu Azji i Europy.
W świetle tak sformułowanych założeń teoretycznych jedyną kulturą archeolo-
giczną, która odpowiadałaby tym wszystkim kryteriom w epoce neolitu •—■ mogła być
tylko kultura ceramiki sznurowej. Wyszła ona z terenów strefy stepowej wschodniej
Europy i stąd rozpowszechniła się w kierunku zachodnim, osiągając środkową Europę
około 2000 l.p.n.e. Była to ludność ruchliwa, pierwotnie koczownicza, która stała się
ważnym czynnikiem integrującym, wchodząc w symbiozę z osiadłymi kulturami rol-
niczo-hodowlanymi i odciskając swoje wyraźne piętno na ich dalszym rozwoju u schył-
ku neolitu i w początkach epoki brązu. Ślady działalności tej kultury widoczne są na
rozległych terenach europejskich.
PRASLOWIANIE
Obraz przemian, jaki rysuje się dziś w świetle badań archeologicznych, przed-
stawia się dostatecznie wyraźnie. Znacznie trudniejsza jest w tym zakresie próba analizy
językoznawczej.
Wysuwa się tu na czoło kilka zasadniczych zagadnień:
1. Kiedy pojawiły się pierwsze ludy, mówiące językami indoeuropejskimi na
terenie środkowej i północnej Europy ?
2. Kiedy nastąpiło wyodrębnienie się językowej grupy prasłowiańskiej (a obok
niej pragermańskiej, prailiryjskiej, pratrackiej, praceltyckiej i innych)?
3. Która, lub które z kultur archeologicznych należały do Indoeuropej czy-
ków?
4. Czy proces ten zachodził na terenie Europy, czy też dokonał się wcześniej
gdzieś na rozleglejszym terytorium azjatyckim?
Według wszelkiego prawdopodobieństwa pierwotna ludność mezolityczna środ-
kowej Europy nie należała do indoeuropejskiej grupy językowej. Wskazują na'to
szczątkowe grupy ludów przedindoeuropejskich (azjanickich lub jafetyckich), rozpro-
szone w różnych zakątkach Europy, z których po dzień dzisiejszy przetrwali Baskowie
u podnóża Pirenejów i niektóre grupy na Kaukazie.
Pojawienie się Indoeuropej czy ków na terenie Europy Środkowej nie mogło mieć
miejsca przed młodszą epoką kamienia, ani też po jej upływie. Musiało więc ono na-
stąpić na przestrzeni IV i III tysiąclecia, w okresie wielkiego procesu zasiedlania tego
terytorium.
Takie wnioski zgodne są z obserwacjami archeologicznymi, gdyż po schyłku
neolitu nie obserwujemy już na terenie Europy wielkich migracji etnicznych, które
mogłyby być efektem wędrówek indoeuropejskich.
Przyjmowano na ogól, że kierunek przedostawania się tych ludów do Europy
musiał wieść od wschodu ku zachodowi, tj. od stepów euroazjatyckich, gdyż tylko te
mogły być praojczyzną ludu, który zasiedlił w równej mierze Europę oraz Indie.
Analiza języka praindoeuropejskiego wskazywała, że ludność ta pierwotnie trud-
niła się pasterstwem, a z rolnictwem zetknęła się dopiero w trochę późniejszym etapie,
że nieobce jest jej życie koczownicze i ruchliwe.
Wreszcie późniejsze,historycznie znane ekspansje ludów indoeuropejskich, o któ-
rych nazwie, języku i historii więcej wiemy — głównie Scytów i Sarmatów — wyszły
właśnie z terenu stepów na pograniczu Azji i Europy.
W świetle tak sformułowanych założeń teoretycznych jedyną kulturą archeolo-
giczną, która odpowiadałaby tym wszystkim kryteriom w epoce neolitu •—■ mogła być
tylko kultura ceramiki sznurowej. Wyszła ona z terenów strefy stepowej wschodniej
Europy i stąd rozpowszechniła się w kierunku zachodnim, osiągając środkową Europę
około 2000 l.p.n.e. Była to ludność ruchliwa, pierwotnie koczownicza, która stała się
ważnym czynnikiem integrującym, wchodząc w symbiozę z osiadłymi kulturami rol-
niczo-hodowlanymi i odciskając swoje wyraźne piętno na ich dalszym rozwoju u schył-
ku neolitu i w początkach epoki brązu. Ślady działalności tej kultury widoczne są na
rozległych terenach europejskich.