DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.23355#0009
Rozdział I
PRASŁO WIANIE
U schyłku III tysiąclecia przed n.e. na terenie Europy środkowej i północnej
zaczęły zachodzić zjawiska, wskazujące na postępującą stabilizację ruchliwych poprze-
dnio grup ludnościowych i kulturowych.
Od początków IV tysiąclecia na terytoria znajdujące się na północ od Alp, Sude-
tów i Karpat zaczęły przedostawać się najrozmaitsze ludy, reprezentujące różne systemy
gospodarcze i kulturalne, zwTabione ogromem bezludnych przestrzeni i znakomitymi
warunkami klimatycznymi. Ogromną rolę, odegrały ludy przybyłe z terytoriów nad-
dunajskich, niosąc ze sobą znajomość uprawy roli, hodowli bydła i umiejętność wytwa-
rzania ceramiki. Były to ludy należące do tzw. kręgu „kultur ceramiki wstęgowej“.
One też stały się pierwszymi gospodarzami na najżyźniej szych glebach terenów środ-
kowej i północnej Europy.
Od zachodu przybywały ludy, trudniące się hodowlą, zwane ludnością „kultury
amfor kulistych" oraz ludy „kultury pucharów lejkowatych". Z północnego wschodu
terenami leśnymi przybywały ludy „kultury ceramiki grzebykowo-dolkowej“, trudniące
się gospodarką leśną, myślistwem i rybactwem. Ze stepów ukraińskich przybyła
wreszcie pasterska ludność „kultury ceramiki sznurowej", a z Półwyspu Pirenejskiego
ściągnęli aż po Wisłę pasterze i łucznicy „kultury pucharów dzwonowatych" h
Wytworzyła się bogata mozaika ludów o różnych tradycjach gospodarczych,
różnym pochodzeniu etnicznym a niewątpliwie i językowym. Wszystkie przybyłe tu
ludy pozostały już na stałe. Rozpoczął się proces symbiozy i wzajemnej integracji.
Zaczęły powstawać nowe grupy ludności, jednoczące w sobie cechy kilku rozmaitych
dawnych kultur. Proces ten zarysował się wyraźniej u schyłku III i początku II tysiąc-
lecia p.n.e. Nastąpiło wówczas zjawisko zasadniczej stabilizacji, która stała się podstawą
kierunku rozwoju zespołów etnicznych, zamieszkujących tereny środkowej i pół-
nocnej Europy, w tym także ziem Polski.
Nie oznacza to, aby nie było już migracji rozmaitych grup ludności. Miały one
miejsce w mniejszym czy większym stopniu także i później. Istotną różnicą jest fakt,
że masy ludności pozostawały na miejscu, ukształtowane już wcześniej w swoich zasad-
niczych zrębach.
1 Dokładniejsze informacje o wzmiankowanych tutaj kulturach archeologicznych znajdzie czytelnik
w pracy A. Gardawskiego, J. Gąssowskiego i Z. Rajewskiego Archeologia i pradzieje Polski. PZWS, Warszawa
1957.
PRASŁO WIANIE
U schyłku III tysiąclecia przed n.e. na terenie Europy środkowej i północnej
zaczęły zachodzić zjawiska, wskazujące na postępującą stabilizację ruchliwych poprze-
dnio grup ludnościowych i kulturowych.
Od początków IV tysiąclecia na terytoria znajdujące się na północ od Alp, Sude-
tów i Karpat zaczęły przedostawać się najrozmaitsze ludy, reprezentujące różne systemy
gospodarcze i kulturalne, zwTabione ogromem bezludnych przestrzeni i znakomitymi
warunkami klimatycznymi. Ogromną rolę, odegrały ludy przybyłe z terytoriów nad-
dunajskich, niosąc ze sobą znajomość uprawy roli, hodowli bydła i umiejętność wytwa-
rzania ceramiki. Były to ludy należące do tzw. kręgu „kultur ceramiki wstęgowej“.
One też stały się pierwszymi gospodarzami na najżyźniej szych glebach terenów środ-
kowej i północnej Europy.
Od zachodu przybywały ludy, trudniące się hodowlą, zwane ludnością „kultury
amfor kulistych" oraz ludy „kultury pucharów lejkowatych". Z północnego wschodu
terenami leśnymi przybywały ludy „kultury ceramiki grzebykowo-dolkowej“, trudniące
się gospodarką leśną, myślistwem i rybactwem. Ze stepów ukraińskich przybyła
wreszcie pasterska ludność „kultury ceramiki sznurowej", a z Półwyspu Pirenejskiego
ściągnęli aż po Wisłę pasterze i łucznicy „kultury pucharów dzwonowatych" h
Wytworzyła się bogata mozaika ludów o różnych tradycjach gospodarczych,
różnym pochodzeniu etnicznym a niewątpliwie i językowym. Wszystkie przybyłe tu
ludy pozostały już na stałe. Rozpoczął się proces symbiozy i wzajemnej integracji.
Zaczęły powstawać nowe grupy ludności, jednoczące w sobie cechy kilku rozmaitych
dawnych kultur. Proces ten zarysował się wyraźniej u schyłku III i początku II tysiąc-
lecia p.n.e. Nastąpiło wówczas zjawisko zasadniczej stabilizacji, która stała się podstawą
kierunku rozwoju zespołów etnicznych, zamieszkujących tereny środkowej i pół-
nocnej Europy, w tym także ziem Polski.
Nie oznacza to, aby nie było już migracji rozmaitych grup ludności. Miały one
miejsce w mniejszym czy większym stopniu także i później. Istotną różnicą jest fakt,
że masy ludności pozostawały na miejscu, ukształtowane już wcześniej w swoich zasad-
niczych zrębach.
1 Dokładniejsze informacje o wzmiankowanych tutaj kulturach archeologicznych znajdzie czytelnik
w pracy A. Gardawskiego, J. Gąssowskiego i Z. Rajewskiego Archeologia i pradzieje Polski. PZWS, Warszawa
1957.