DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.23355#0024
I
Rozdział II
PIERWSI SŁOWIANIE
Począwszy od połowy II w. p.n.e. na szerokim terytorium od Łaby po Dniepr
zaczęła się rozwijać kultura grobów jamowych, dzieląca się na dwa zasadnicze odłamy:
zachodni — zwany kulturą przeworską i wschodni — zwany kulturą zarubiniecką.
W kulturze przeworskiej wydzieliła się grupa oksywska, zajmująca rejon dolnej
Wisły, na północ od dopływu Noteci. Był to teren zajmowany kiedyś przez kulturę
pomorską. Pozostałe terytorium kultury przeworskiej odpowiadało największemu
zasięgowi kultury łużyckiej.
Kultura zarubiniecka rozciągała się szeroko w dorzeczu Prypeci, sięgając po
granice stepowej części zadnieprzańskiej Ukrainy. Jej rdzennym ośrodkiem były tery-
toria, gdzie poprzednio lokalizowaliśmy Budynów.
Kultura przeworska rozwijała się nieprzerwanie od połowy II w. p.n.e. aż do
schyłku IV w. n.e.
W kulturze przeworskiej okresu późnolateńskiego (150 1. p.n.e.) możemy odczyty-
wać ślady motywów wywodzących się z kultury łużyckiej, kultury pomorskiej a zwłasz-
cza kultury grobów kloszowych. Wszystkie te rodzime motywy znalazły się wśród
silnego oddziaływania stylu lateńskiego, ogarniającego znaczne połacie Europy Za-
chodniej i Środkowej a wywodzącego się ze środowiska celtyckiego. Oddziaływania
lateńsko-celtyckie sięgały również do kultury zarubinieckiej, bądź pośrednio od
strony sąsiedniej kultur}' przeworskiej, bądź to od najdalej na wschód wysuniętego
odłamu Celtów nad dolnym Dunajem.
Najbardziej istotnym elementem kultury przeworskiej okresu późnolateńskiego
był szybki i silny wzrost sił wytwórczych, opierający się o rozwój rodzimego hutnictwa
i kowalstwa żelaznego. Towarzyszył mu rozwój rolnictwa, wyrażający się w wystę-
powaniu żelaznych radlić do radeł oraz żaren obrotowych do mielenia ziarna. Po raz
pierwszy wystąpiła na północ od łańcucha Karpackiego ceramika obtaczana na kółku
garncarskim.
Kultura przeworska wykazuje w zakresie metalurgii powiązania z terenami po-
łudniowymi. Kultura oksywska zaś — z terenami północno-zachodnimi. To, co wy-
różnia kulturę oksywską od przeworskiej, wynika z odmiennych kontaktów handlo-
wych. Kultura oksywska utrzymywała bliskie kontakty ze Skandynawią, Półwyspem
Jutlandzkim oraz północnymi Niemcami. Kultura przeworska ciąży zainteresowaniami
ku południowi, sięgając w handlu do terytorium italskiego. Ceramika wykazuje wiele
Rozdział II
PIERWSI SŁOWIANIE
Począwszy od połowy II w. p.n.e. na szerokim terytorium od Łaby po Dniepr
zaczęła się rozwijać kultura grobów jamowych, dzieląca się na dwa zasadnicze odłamy:
zachodni — zwany kulturą przeworską i wschodni — zwany kulturą zarubiniecką.
W kulturze przeworskiej wydzieliła się grupa oksywska, zajmująca rejon dolnej
Wisły, na północ od dopływu Noteci. Był to teren zajmowany kiedyś przez kulturę
pomorską. Pozostałe terytorium kultury przeworskiej odpowiadało największemu
zasięgowi kultury łużyckiej.
Kultura zarubiniecka rozciągała się szeroko w dorzeczu Prypeci, sięgając po
granice stepowej części zadnieprzańskiej Ukrainy. Jej rdzennym ośrodkiem były tery-
toria, gdzie poprzednio lokalizowaliśmy Budynów.
Kultura przeworska rozwijała się nieprzerwanie od połowy II w. p.n.e. aż do
schyłku IV w. n.e.
W kulturze przeworskiej okresu późnolateńskiego (150 1. p.n.e.) możemy odczyty-
wać ślady motywów wywodzących się z kultury łużyckiej, kultury pomorskiej a zwłasz-
cza kultury grobów kloszowych. Wszystkie te rodzime motywy znalazły się wśród
silnego oddziaływania stylu lateńskiego, ogarniającego znaczne połacie Europy Za-
chodniej i Środkowej a wywodzącego się ze środowiska celtyckiego. Oddziaływania
lateńsko-celtyckie sięgały również do kultury zarubinieckiej, bądź pośrednio od
strony sąsiedniej kultur}' przeworskiej, bądź to od najdalej na wschód wysuniętego
odłamu Celtów nad dolnym Dunajem.
Najbardziej istotnym elementem kultury przeworskiej okresu późnolateńskiego
był szybki i silny wzrost sił wytwórczych, opierający się o rozwój rodzimego hutnictwa
i kowalstwa żelaznego. Towarzyszył mu rozwój rolnictwa, wyrażający się w wystę-
powaniu żelaznych radlić do radeł oraz żaren obrotowych do mielenia ziarna. Po raz
pierwszy wystąpiła na północ od łańcucha Karpackiego ceramika obtaczana na kółku
garncarskim.
Kultura przeworska wykazuje w zakresie metalurgii powiązania z terenami po-
łudniowymi. Kultura oksywska zaś — z terenami północno-zachodnimi. To, co wy-
różnia kulturę oksywską od przeworskiej, wynika z odmiennych kontaktów handlo-
wych. Kultura oksywska utrzymywała bliskie kontakty ze Skandynawią, Półwyspem
Jutlandzkim oraz północnymi Niemcami. Kultura przeworska ciąży zainteresowaniami
ku południowi, sięgając w handlu do terytorium italskiego. Ceramika wykazuje wiele