DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.23355#0110
Rozdział VI
PAŃSTWO WIELKOMORAWSKIE
Wielką rolę we wczesnych dziejach Słowiańszczyzny odegrało państwo, które
powstało w pierwszej połowie IX w. na terenie Moraw nad Dunajem, a ściśle mówiąc,
między Dunajem a Dyją.
Jak już wskazywaliśmy wyżej, po upadku państwa Samona, co nastąpiło wkrótce
po śmierci tego władcy, rozpadło się jego władztwo na części składowe. Były to za-
pewne drobne „państewka plemienne”, znajdujące się jeszcze ciągle na etapie rozwoju
od stosunków plemiennych do państwowych, rządzone przez rodzimych książąt.
Nic znamy przebiegu wydarzeń na tych ziemiach na przestrzeni VIII w. Tereny te
tylko na krótko u schyłku VIII w. stały się przedmiotem zainteresowania kronikarzy
w związku z ostatecznym rozgromieniem potęgi awarskiej. Kronikarzy interesowały
jednak przede wszystkim fakty związane z pochodami wojennymi swoich władców,
zwycięstwami i porażkami ich armii, intrygami dynastycznymi. W najmniejszym stop-
niu interesowały ich powolne procesy rozwoju społecznego i politycznego na ziemiach
sąsiadów, jeśli nie dawały one szybkiego efektu w postaci burzliwych wydarzeń wo-
jennych.
Tymczasem na dawnych ziemiach państwa Samona nie zapomniano minionych
sukcesów. Obserwujemy tu nadal postępujący rozwój w drugiej połowie VII i w VIII
wieku. Nadal poświadczony jest przede wszystkim dalszy postęp metalurgii żelaznej,
użyteczny w licznych wypadkach, a przede wszystkim w narzędziach służących rol-
nictwu, jak żelazne radlice, kroje do rade! czy sierpy. Zwiększa się ilość ręcznych żaren
obrotowych służących do mielenia ziarna.
O dalszym rozwoju stosunków społecznych i postępującym rozwarstwieniu
klasowym świadczą pojawiające się grody obronne. Są to często konstrukcje palisa-
dowe, otoczone fosą, ale coraz częściej palisada bywa konstrukcją na dużą skalę, jak
np. w grodzisku w Liśni. Na takim grodzisku w Klućowie było kilka konstrukcji
palisadowych, przedzielonych fosą (rowem obronnym).
Jeszcze w VIII w. zaczął się pojawiać nowy typ konstrukcji obronnej. Był to
wał drewniano-ziemny, obłożony od strony zewnętrznej murem z kamienia kładzio-
nego bez zaprawy. Taki rodzaj konstrukcji obronnej spotykamy na grodzisku w Pra-
chovskych Skalach na Słowacji.
Dane archeologiczne wskazują niedwuznacznie, że proces rozwoju gospodarczego
na Morawach postępował nadal w sposób intensywny. Od schyłku VIII w. do lat
30 wieku IX nie posiadamy ściślejszych danych co do rozwoju wydarzeń na zie-
PAŃSTWO WIELKOMORAWSKIE
Wielką rolę we wczesnych dziejach Słowiańszczyzny odegrało państwo, które
powstało w pierwszej połowie IX w. na terenie Moraw nad Dunajem, a ściśle mówiąc,
między Dunajem a Dyją.
Jak już wskazywaliśmy wyżej, po upadku państwa Samona, co nastąpiło wkrótce
po śmierci tego władcy, rozpadło się jego władztwo na części składowe. Były to za-
pewne drobne „państewka plemienne”, znajdujące się jeszcze ciągle na etapie rozwoju
od stosunków plemiennych do państwowych, rządzone przez rodzimych książąt.
Nic znamy przebiegu wydarzeń na tych ziemiach na przestrzeni VIII w. Tereny te
tylko na krótko u schyłku VIII w. stały się przedmiotem zainteresowania kronikarzy
w związku z ostatecznym rozgromieniem potęgi awarskiej. Kronikarzy interesowały
jednak przede wszystkim fakty związane z pochodami wojennymi swoich władców,
zwycięstwami i porażkami ich armii, intrygami dynastycznymi. W najmniejszym stop-
niu interesowały ich powolne procesy rozwoju społecznego i politycznego na ziemiach
sąsiadów, jeśli nie dawały one szybkiego efektu w postaci burzliwych wydarzeń wo-
jennych.
Tymczasem na dawnych ziemiach państwa Samona nie zapomniano minionych
sukcesów. Obserwujemy tu nadal postępujący rozwój w drugiej połowie VII i w VIII
wieku. Nadal poświadczony jest przede wszystkim dalszy postęp metalurgii żelaznej,
użyteczny w licznych wypadkach, a przede wszystkim w narzędziach służących rol-
nictwu, jak żelazne radlice, kroje do rade! czy sierpy. Zwiększa się ilość ręcznych żaren
obrotowych służących do mielenia ziarna.
O dalszym rozwoju stosunków społecznych i postępującym rozwarstwieniu
klasowym świadczą pojawiające się grody obronne. Są to często konstrukcje palisa-
dowe, otoczone fosą, ale coraz częściej palisada bywa konstrukcją na dużą skalę, jak
np. w grodzisku w Liśni. Na takim grodzisku w Klućowie było kilka konstrukcji
palisadowych, przedzielonych fosą (rowem obronnym).
Jeszcze w VIII w. zaczął się pojawiać nowy typ konstrukcji obronnej. Był to
wał drewniano-ziemny, obłożony od strony zewnętrznej murem z kamienia kładzio-
nego bez zaprawy. Taki rodzaj konstrukcji obronnej spotykamy na grodzisku w Pra-
chovskych Skalach na Słowacji.
Dane archeologiczne wskazują niedwuznacznie, że proces rozwoju gospodarczego
na Morawach postępował nadal w sposób intensywny. Od schyłku VIII w. do lat
30 wieku IX nie posiadamy ściślejszych danych co do rozwoju wydarzeń na zie-