Kałamajska-Saeed, Maria: Ostra Brama w Wilnie (Warszawa, 1990)

60. Hieronim Wierix, Salwator, „Ule ego me...",
wg M. de Vosa



61. Hieronim Wierix, Maria, ,,Hla ego
quae...", wgM.de Vosa

obrazu ostrobramskiego. Wedle drugiego, rytowanego przez Antoniego Wierixa
(zm. 1601)", namalowany został obraz Matki Boskiej krakowskiej, która choć prawie
bliźniaczo podobna do Ostrobramskiej, ma ręce złożone w geście modlitewnym. Obu
wspomnianym rycinom odpowiadają wzajemnie sobie bliskie wizerunki Chrystusa
Salwatora (il. 60, 64) - ikonograficzny prototyp obrazów w Wilnie i Krakowie.
Odnalezienie pierwowzoru wyjaśnia dlaczego słusznie dopatrywano się w
obrazie ostrobramskim zarówno cech malarstwa włoskiego, jak niderlandzkiego.
Martin de Vos - niderlandzki italianista - łączył w swojej twórczości pierwiastki obu
wielkich szkół artystycznych. Cechy te, znamionujące jego malarstwo, są równie
mocno czytelne w niezwykle bogatej twórczości rysunkowej, jaką artysta uprawia! dla
potrzeb współpracujących z nim rytowników* . Wśród tych ostatnich — z rysunków
przygotowawczych de Vosa najchętniej korzystali bracia Hieronim, Jan i Antoni
Wierixowie. Jego inwencjami rysunkowymi posługiwała się jednak cała plejada
rytowników niderlandzkich, czynnych w drugiej połowie XVI i początkach XVII w.,
by z najgłośniejszych wymienić rodziny Collaertów, Sadelerów czy de Passe. Zasięg
oddziaływania Martina de Vosa był więc dzięki grafice tak znaczny, że bez przesady
można go uznać za jednego z kreatorów malarstwa sakralnego doby manieryzmu i
wczesnego baroku, na co w odniesieniu do sztuki polskiej zwracała już uwagę Maria

85