Kałamajska-Saeed, Maria: Ostra Brama w Wilnie (Warszawa, 1990)

62. Nieznany rytownik, Maria, „I!ia 63. Thomas de Leu, Maria, ,,IHa ego...", wg M. de
ego...", wg M. de Vosa Vosa
Macharska"*. Pierwowzór obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej jest mi znany z
trzech wersji miedziorytniczych. Za najwcześniejszą można uznać odbitkę rytowaną
przez Hieronima Wierixa (1553-1619; il. 61), stałego współpracownika de Vosa;
większe jest zatem prawdopodobieństwo, że on właśnie był pierwszym z rytowni-
ków, który skorzystał z oryginainego rysunku przygotowawczego" . Drugą z rycin (il.
63) sygnował Thomas de Leu (1560—1612), rytownik pochodzenia niderlandzkiego,
czynny głównie w Paryżu, notowany również w Amsterdamie . Trzecia pozostaje na
razie anonimowa (il. 62). Reprodukowana odbitka jest uszkodzona wskutek
przycięcia marginesów, gdzie najczęściej umieszczana bywa sygnatura rytownika.
Sty) i walory techniczne pozwalają jednak sądzić, że jej wykonawca również należy do
reprezentantów szkoły niderlandzkiej" . Wszystkie trzy są opracowane starannie,
charakteryzują się wyrównanym, wysokim poziomem technicznym. Dość duży
format wskazuje, że wydane były jako odrębne plansze. Nie są to więc popularne
ryciny o charakterze dewocyjnym, lecz dzieła grafiki artystycznej.
Trudno dziś przesądzić, którym z wymienionych miedziorytów posłużył się
malarz obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej, jest bowiem możliwe, że nie
wyczerpują one listy sztychowanych powtórzeń kompozycji Martina de Vosa.
Najwięcej przemawia za wersją Thomasa de Leu. Przy wierności odtworzenia
rysunku de Vosa, możliwej do stwierdzenia przez porównanie z dwiema pozostałymi

86