DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.7650#0201
164 MUNDI SUBTERRANEI
SectioIII.
ARS PLEMMYRICA.
C a p u t I.
T>e ufu & praxi JEfim Marini in Arte Nautica.
Cap. I. I ^Ostquam longo de natura Fluxiks & Re-
w~ fluxus Maris ratiocinio in przecedenti
Capitulo discurrimus, restat ut in gra-
tiam eorum qui maria perpetua naviga-
tione sulcant , nonnullam quoque utilita-
tem, quae ex Fluxu & Refluxu Maris nobis
provenire solet, doceamus;quod& ea qua
fleri potest diligentia curiose juxta atque
exacte exequemur.
Lun& jui in Cum itaque Luna particularesupra res hu-
bumtda. mjjas. dominium possideat, ita ut nullum sit
quantum rhomhis Ventorum respondent, in
iis partibus Lunas situi in Coelo eorrespon-
dentibus.
Ufiu TabuU.
Accipe aitatem I##^inprima Columna;
& in secunda Columna horam cum minutis,
&insequentibus Columnis habebis horam
Jummi incrementi Maris in iis locis, quae Pla-
gis Mundi in Pyxide Nautica per rhomhos
Mare , quodnon Lunaz novce autplence tempore j Ventorum indigitantur. v. g. Si vis scire, quota
intumefcat ;neque MixtumCorpus,{ive exYe-\hora Amftelodami sit maximum incrementum
getabilium , sive Sensitivorum ceconomia Maris die decima Lunce ; quaere 10 aetatem
aetur,quod nonmajoriConjunclionis8aOppofi-jLunae in prima Tabula, &lateraliter pro-
tionis temporibus, humiditate, minoriin Qua- \ gredere usque ad Columnam inferius Am-
draturis ahundet; cujus quidem alia c^y^jstelodamosignatam,&invenies 11.0. horam
nonest, nisiquod haec intumefcentia Marisfoftmediam notlem, aua.fummumincrementum
motum Lunaz exa&isslmefequatur ; quem&jibidem est , literae vero NE, SO, notent
ita ad punclum difta corpora servant , ut.Lunamvel in Nord O, vel S.W. constitu-
Nautaz aliam adcognoscendas horas Iluxus
& Refluxus regulam , quam illam qua Assro-
nomi tum ad horas diei & locum Lunaz in Zo-
diaco cognoscendum utuntur, non usurpent.
Ex quibus concludimus, Motum Maris ad
tam ; & sic de casteris.
Nautae vero haec omnia melius & facilius
per Pyxidem nauticam inveniunt. Sed quo-
niam pauci sunt, qui Pyxidisnauticae tra-
(5landaeperitisunt, nos zdhuc Jaci/iorem mo-
Motum Lunaz exatle concitari. Verum ut cum I dum praescribemus, quo unusquifque horas tem
methodo procedamus, totam artempaucis;pore quolihet intumejcentiaz Maris deprehende
Propositionibus compledemur.
«Propositio I.
Summam Maris intumejcentiam in aliquo
Portu , data qualihet hora per Tabulam se-
quentem cognojcere.,
ConJlruBio TahuU.
Scribantur in prima Columna numeri ab
unitate usque ad 17 ; & in Secunda Columna a
1 s , usque ad 30 , quae sunt dies cetatis Lu-
naris.
In Tertia Columna scribantur horaz a 12 us-
que ad 12,una cum minutis corresponden-
tibus, ut vides, quae exurgunt ex continua
additione 48 Minutorum adinvicem. Sic vi-
des Lunam novam & plenam hora. 1 2 in Ta-
bula respondere 12 min. o. hisce minutis si
addideris48, habebisi. 48. proprimcediei
hora pojl novam&ux plenam Lunam; si ad 48
addideris 48,habebis 96,3. quibus rejecta 60,
relinquent 36 , pro fecundo die a nova aut
plenaLuna; si ad 36 addiderisrursuS48,ha-
bebis 84, aquibusreje&a 60 ,dant 24 min.
pro tertio die a nova Luna, & sic de cseteris.
In reliquis porro Columnis horae cum minu-
tis dicto modo calculatae exhibentur , in
re pojfit.
Fiant quatuor Circuli fihi invicem infertir
quorum extimus ampl/jfimujque divisus sit in
32 Rhombos Ventorum , quorum unicui-
que Nautae attribuunt treshoras, ita ut di-
midium Rhombi i^ horam , & una quarta
pars Rhombi ^horae contineat.
Secundus Circulus dividatur in 24 horas,
a 12 in 12. uti vides.
Tertius Circulus tetatem Lunaz referens divi-
datur in ^opartes, & in trigefima ponatur
Index , qui Rhomhos demonftret. *
QuartusCirculus Solis circulum exhibens, |
pariter habeat Indicem ad Rhomhos extenfum. ^
Quorum ujus hi c est: Quatuor hisce Cir- .§
culis in centro conjun&is, ita utunusquis- 5
que, exceptis duohus primis, qui immohiles \
sunt, separatim moveri poliit; pone Jndi- ^
cem Lunaz super rhomhum Venti, quem Portus $
aliquis respicit, quem habebis in antepropo-
fita Tahula; deinde pone Indicem Solis supra ^
diem aztatis Luna?, & horam quamhic Index
Solis in circulo horario interjecahit, erit hora
qucejita, inqua fummum lncrementum Maris
existit, eo in locofeu portu, qui rhomhum jam
fignatum respicit. v. g. Cum Amstelodamum
respiciat Ventum N E, velS O , applica ln-
dicem Lunarem ad hunc rhomhum in organo,
&/«-
i
SectioIII.
ARS PLEMMYRICA.
C a p u t I.
T>e ufu & praxi JEfim Marini in Arte Nautica.
Cap. I. I ^Ostquam longo de natura Fluxiks & Re-
w~ fluxus Maris ratiocinio in przecedenti
Capitulo discurrimus, restat ut in gra-
tiam eorum qui maria perpetua naviga-
tione sulcant , nonnullam quoque utilita-
tem, quae ex Fluxu & Refluxu Maris nobis
provenire solet, doceamus;quod& ea qua
fleri potest diligentia curiose juxta atque
exacte exequemur.
Lun& jui in Cum itaque Luna particularesupra res hu-
bumtda. mjjas. dominium possideat, ita ut nullum sit
quantum rhomhis Ventorum respondent, in
iis partibus Lunas situi in Coelo eorrespon-
dentibus.
Ufiu TabuU.
Accipe aitatem I##^inprima Columna;
& in secunda Columna horam cum minutis,
&insequentibus Columnis habebis horam
Jummi incrementi Maris in iis locis, quae Pla-
gis Mundi in Pyxide Nautica per rhomhos
Mare , quodnon Lunaz novce autplence tempore j Ventorum indigitantur. v. g. Si vis scire, quota
intumefcat ;neque MixtumCorpus,{ive exYe-\hora Amftelodami sit maximum incrementum
getabilium , sive Sensitivorum ceconomia Maris die decima Lunce ; quaere 10 aetatem
aetur,quod nonmajoriConjunclionis8aOppofi-jLunae in prima Tabula, &lateraliter pro-
tionis temporibus, humiditate, minoriin Qua- \ gredere usque ad Columnam inferius Am-
draturis ahundet; cujus quidem alia c^y^jstelodamosignatam,&invenies 11.0. horam
nonest, nisiquod haec intumefcentia Marisfoftmediam notlem, aua.fummumincrementum
motum Lunaz exa&isslmefequatur ; quem&jibidem est , literae vero NE, SO, notent
ita ad punclum difta corpora servant , ut.Lunamvel in Nord O, vel S.W. constitu-
Nautaz aliam adcognoscendas horas Iluxus
& Refluxus regulam , quam illam qua Assro-
nomi tum ad horas diei & locum Lunaz in Zo-
diaco cognoscendum utuntur, non usurpent.
Ex quibus concludimus, Motum Maris ad
tam ; & sic de casteris.
Nautae vero haec omnia melius & facilius
per Pyxidem nauticam inveniunt. Sed quo-
niam pauci sunt, qui Pyxidisnauticae tra-
(5landaeperitisunt, nos zdhuc Jaci/iorem mo-
Motum Lunaz exatle concitari. Verum ut cum I dum praescribemus, quo unusquifque horas tem
methodo procedamus, totam artempaucis;pore quolihet intumejcentiaz Maris deprehende
Propositionibus compledemur.
«Propositio I.
Summam Maris intumejcentiam in aliquo
Portu , data qualihet hora per Tabulam se-
quentem cognojcere.,
ConJlruBio TahuU.
Scribantur in prima Columna numeri ab
unitate usque ad 17 ; & in Secunda Columna a
1 s , usque ad 30 , quae sunt dies cetatis Lu-
naris.
In Tertia Columna scribantur horaz a 12 us-
que ad 12,una cum minutis corresponden-
tibus, ut vides, quae exurgunt ex continua
additione 48 Minutorum adinvicem. Sic vi-
des Lunam novam & plenam hora. 1 2 in Ta-
bula respondere 12 min. o. hisce minutis si
addideris48, habebisi. 48. proprimcediei
hora pojl novam&ux plenam Lunam; si ad 48
addideris 48,habebis 96,3. quibus rejecta 60,
relinquent 36 , pro fecundo die a nova aut
plenaLuna; si ad 36 addiderisrursuS48,ha-
bebis 84, aquibusreje&a 60 ,dant 24 min.
pro tertio die a nova Luna, & sic de cseteris.
In reliquis porro Columnis horae cum minu-
tis dicto modo calculatae exhibentur , in
re pojfit.
Fiant quatuor Circuli fihi invicem infertir
quorum extimus ampl/jfimujque divisus sit in
32 Rhombos Ventorum , quorum unicui-
que Nautae attribuunt treshoras, ita ut di-
midium Rhombi i^ horam , & una quarta
pars Rhombi ^horae contineat.
Secundus Circulus dividatur in 24 horas,
a 12 in 12. uti vides.
Tertius Circulus tetatem Lunaz referens divi-
datur in ^opartes, & in trigefima ponatur
Index , qui Rhomhos demonftret. *
QuartusCirculus Solis circulum exhibens, |
pariter habeat Indicem ad Rhomhos extenfum. ^
Quorum ujus hi c est: Quatuor hisce Cir- .§
culis in centro conjun&is, ita utunusquis- 5
que, exceptis duohus primis, qui immohiles \
sunt, separatim moveri poliit; pone Jndi- ^
cem Lunaz super rhomhum Venti, quem Portus $
aliquis respicit, quem habebis in antepropo-
fita Tahula; deinde pone Indicem Solis supra ^
diem aztatis Luna?, & horam quamhic Index
Solis in circulo horario interjecahit, erit hora
qucejita, inqua fummum lncrementum Maris
existit, eo in locofeu portu, qui rhomhum jam
fignatum respicit. v. g. Cum Amstelodamum
respiciat Ventum N E, velS O , applica ln-
dicem Lunarem ad hunc rhomhum in organo,
&/«-
i