DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.7650#0338
LIB. V. MIRACULA AQUARUM. 29$
Cap. I- C A p u T I.
(De Colore^Sapore^Odore^Mephiti in nonnullis Vontlhm Tbermisque elucefcentihus.
TT'Nnumerahiles mtunt aquis colorum disseren-iverb tenuissimis tantum vaporibus haliti-
I tice, quarum quidem differentiae uti ma-|busque mineralium tingantur , vel calore
-"-nifestaesunt, ita non nimiumiisimmo-jtantum sineullamistura effervescant; tunc
rabimur, prassertim cum hoc argumentum i colore aquaz naturali, idest, limpidtf, clara?,
tum in pracedentihus , tum in Hetruria no-
stra, sat superque discusserimus. Qiiis ne-
scit, aquas eum sujcipere colorem cujufmodi
fuerit fodina seu cuniculusper quemfluxerint.
Potest autem alveus per quem aqua fluit tri-
lus modis considerari, vel in genere vegeta-
bili,velmineralium, autmetallicorum suc-
yty«<e«2-corum. Primigeneris aquae tinguntur her-
iThZfeic- harum arborumque succis. Exempli gratia,
co. Aquas ad quas Alnus copiosa fcetura luxu-
riat^rufo seu potius colorelixivii tingi vide-
mus. Si herbas alluant, ut Chelydoniam,
Chrysanthemum aliasque similes , croceo
colore imbui; si terram albam, candidam
sive cretaceam allambent , latleo colore
fluent; si perrubricam fluxerint,r#^0 colo-
& pelluadai egeruntur. Atque hoc quidem
nullam dilficultatem habet : quareadalios
reconditiores effectus progrediamur.
Quasritur itaqueprimo, curmareex monte c^'^rsita*
aliquo intuentilus tantam colorum diverfitatem marisfuper,
oftentet ? In alia enimparteruhrum; in alia/w?pp*-
[puniceum, in alia flavum, in alia nunc viriderenmm-
comparere videbis. Dico hujusmodi colo-
res minime reales aut ex mixtura ortos, sed
apparehtes tantum esse (uti in Arte nostra
Lucis £s? Vmbrce ample demonstravimus),vel
ex diversa nubium montiumque ressexio-
ne , tum potistimum ex fundi maris varia
dispositione contingere. Ubi enim mare
profundissimum est, ibidem mare nigrum &
veluti piceum; jsi viridi algarum pullulatio-
/•^inficientur; siperochram,sandaracham,!nefundusmarisniteat,^//-i^/«?; si rubris la
flavocolore; ss per asruginosaloca^/Av^/imi
scebuntur colore; &sicde caeteris metallicis
succis, uti fupra docuimus. Sed experimen-
to dicl:a comprobemus.
pillis atque arena scateat, ruhrum esse vide-
bitur.
Hoc pacto inprima Batavorum naviga-
tione ad mareMagellanicum, non procul
EXPERIMENTUM. ja^ Auvii della Plata, cum mare prorsus
Sit Concha B A, cujus concavo ^«/i!san|us(i coloretinaum observantes, di-
CDEFGHIK inserantur,quos diverfis co-
lorum pulverihus prius impleas, id est, C ru-
bro, D flavo, Ecceruleoj F fusco, G cinereo,
H viridi , I candido , K nigro colore im-
missa situlahaustamaquamexactius inspe-
xissent, innumerabilem vermiculorum ruhi-
cundorum multitudinem aquis mixtam de-
prehenderunt, qui manu excepti, pulicum
instarhincinde saltabant, unde & marinos
pulices appellarunt qnitant quidam illos a
balaenis certo anni tempore evomi; alii pro-
venire dicunt abinfinitaparvorumcancro-
rum copia, qui in difto maristractu stabu-
lantur, &uti rubri colorissunt, ita mare re-
mote aspicientibus sanguineo colore imbu-
tum exhibent.
Alibi Oceanus totus viridis cernitur , ob
multitudinem herbas, quam^/g^ovocant,
pleantur. Hocperacto, concha ^«<j/o«jf4»«iquamarecooperituradmultamilliamillia-
impleatur ad summum, &aqua exitum quae- riorum, de qua herba cum alibi egerimus,
rens per canaliculos-exiens, coloreunicui
que canaliculo proprio tingetur. "Videbis
itaque per C aquam ruhro colore, per D fla-
vo', per E c&ruleo, perF /#/«>,perGcinereo,
per H viridi, per I candido, per K denique
aquam nigro colore tinctam exituram.
Idem in Subterraneis locis fieri existimes
velim , in quibus tibi imaginare Hydrophyla-
cium A B, quod per diverfos diversis mine-
ralibus instru&os canales sese exonerat. Di-
co aquam quidemin sui Hydrophylacii
fonte puram &simplicem, moxtamen ubi
dictos canales diversicolorum mineralium
venis refertos subierit, disserentes colore, sa-
pore, odore que fontium species ad extra praebi-
turam. Atque hoc plerumque fit,quandosuh-
stantiam corpoream terrarum participant ; si
hsc ea repetenda non duxi.
Fiunt prasterea nonnullx aquai vel ex ero-
sionemetallorum cczrulea?,vel ex contagio-
ne quadam virides pro mira Subterranei
ignis attemperatione , apparent. Estenim
calori ita comparatum ut lubinde ex candi-
dis ruhentes efnchtsuccos, ex rubentibus fla-
vos,exflavisvirides, autnigros ; non secus
ac ex pituita dulci fit fanguis, ex sanguine
bilisflava, ex flava viridis aut atra, per gra-
dus quosdam coloris adaucli, dum ex co-
ftione videlicet in excessum caloris, & ex
hoc in adustionem procedit. Patet & hoc
in diversis fuccini speciehus ,alhi ,siavi, nigri,
quarumpriormoderatocalore in album,al-
tera ex albo in flavam intensione caloris, ex
flavo nigrum adustivo calore producitur.
Atque
Cap. I- C A p u T I.
(De Colore^Sapore^Odore^Mephiti in nonnullis Vontlhm Tbermisque elucefcentihus.
TT'Nnumerahiles mtunt aquis colorum disseren-iverb tenuissimis tantum vaporibus haliti-
I tice, quarum quidem differentiae uti ma-|busque mineralium tingantur , vel calore
-"-nifestaesunt, ita non nimiumiisimmo-jtantum sineullamistura effervescant; tunc
rabimur, prassertim cum hoc argumentum i colore aquaz naturali, idest, limpidtf, clara?,
tum in pracedentihus , tum in Hetruria no-
stra, sat superque discusserimus. Qiiis ne-
scit, aquas eum sujcipere colorem cujufmodi
fuerit fodina seu cuniculusper quemfluxerint.
Potest autem alveus per quem aqua fluit tri-
lus modis considerari, vel in genere vegeta-
bili,velmineralium, autmetallicorum suc-
yty«<e«2-corum. Primigeneris aquae tinguntur her-
iThZfeic- harum arborumque succis. Exempli gratia,
co. Aquas ad quas Alnus copiosa fcetura luxu-
riat^rufo seu potius colorelixivii tingi vide-
mus. Si herbas alluant, ut Chelydoniam,
Chrysanthemum aliasque similes , croceo
colore imbui; si terram albam, candidam
sive cretaceam allambent , latleo colore
fluent; si perrubricam fluxerint,r#^0 colo-
& pelluadai egeruntur. Atque hoc quidem
nullam dilficultatem habet : quareadalios
reconditiores effectus progrediamur.
Quasritur itaqueprimo, curmareex monte c^'^rsita*
aliquo intuentilus tantam colorum diverfitatem marisfuper,
oftentet ? In alia enimparteruhrum; in alia/w?pp*-
[puniceum, in alia flavum, in alia nunc viriderenmm-
comparere videbis. Dico hujusmodi colo-
res minime reales aut ex mixtura ortos, sed
apparehtes tantum esse (uti in Arte nostra
Lucis £s? Vmbrce ample demonstravimus),vel
ex diversa nubium montiumque ressexio-
ne , tum potistimum ex fundi maris varia
dispositione contingere. Ubi enim mare
profundissimum est, ibidem mare nigrum &
veluti piceum; jsi viridi algarum pullulatio-
/•^inficientur; siperochram,sandaracham,!nefundusmarisniteat,^//-i^/«?; si rubris la
flavocolore; ss per asruginosaloca^/Av^/imi
scebuntur colore; &sicde caeteris metallicis
succis, uti fupra docuimus. Sed experimen-
to dicl:a comprobemus.
pillis atque arena scateat, ruhrum esse vide-
bitur.
Hoc pacto inprima Batavorum naviga-
tione ad mareMagellanicum, non procul
EXPERIMENTUM. ja^ Auvii della Plata, cum mare prorsus
Sit Concha B A, cujus concavo ^«/i!san|us(i coloretinaum observantes, di-
CDEFGHIK inserantur,quos diverfis co-
lorum pulverihus prius impleas, id est, C ru-
bro, D flavo, Ecceruleoj F fusco, G cinereo,
H viridi , I candido , K nigro colore im-
missa situlahaustamaquamexactius inspe-
xissent, innumerabilem vermiculorum ruhi-
cundorum multitudinem aquis mixtam de-
prehenderunt, qui manu excepti, pulicum
instarhincinde saltabant, unde & marinos
pulices appellarunt qnitant quidam illos a
balaenis certo anni tempore evomi; alii pro-
venire dicunt abinfinitaparvorumcancro-
rum copia, qui in difto maristractu stabu-
lantur, &uti rubri colorissunt, ita mare re-
mote aspicientibus sanguineo colore imbu-
tum exhibent.
Alibi Oceanus totus viridis cernitur , ob
multitudinem herbas, quam^/g^ovocant,
pleantur. Hocperacto, concha ^«<j/o«jf4»«iquamarecooperituradmultamilliamillia-
impleatur ad summum, &aqua exitum quae- riorum, de qua herba cum alibi egerimus,
rens per canaliculos-exiens, coloreunicui
que canaliculo proprio tingetur. "Videbis
itaque per C aquam ruhro colore, per D fla-
vo', per E c&ruleo, perF /#/«>,perGcinereo,
per H viridi, per I candido, per K denique
aquam nigro colore tinctam exituram.
Idem in Subterraneis locis fieri existimes
velim , in quibus tibi imaginare Hydrophyla-
cium A B, quod per diverfos diversis mine-
ralibus instru&os canales sese exonerat. Di-
co aquam quidemin sui Hydrophylacii
fonte puram &simplicem, moxtamen ubi
dictos canales diversicolorum mineralium
venis refertos subierit, disserentes colore, sa-
pore, odore que fontium species ad extra praebi-
turam. Atque hoc plerumque fit,quandosuh-
stantiam corpoream terrarum participant ; si
hsc ea repetenda non duxi.
Fiunt prasterea nonnullx aquai vel ex ero-
sionemetallorum cczrulea?,vel ex contagio-
ne quadam virides pro mira Subterranei
ignis attemperatione , apparent. Estenim
calori ita comparatum ut lubinde ex candi-
dis ruhentes efnchtsuccos, ex rubentibus fla-
vos,exflavisvirides, autnigros ; non secus
ac ex pituita dulci fit fanguis, ex sanguine
bilisflava, ex flava viridis aut atra, per gra-
dus quosdam coloris adaucli, dum ex co-
ftione videlicet in excessum caloris, & ex
hoc in adustionem procedit. Patet & hoc
in diversis fuccini speciehus ,alhi ,siavi, nigri,
quarumpriormoderatocalore in album,al-
tera ex albo in flavam intensione caloris, ex
flavo nigrum adustivo calore producitur.
Atque