DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.7650#0392
tti : m ■
^'^•■stS LIB.VII. TERRESTRES PORTIONES. 349
J ^f^sticamgj-^1^1' II. giratione enim serrae arenacea corpuscula subsidet: smtquetot cinerumcalciumquejpe-rot^
.°lam, clv ' excitantur, & excitata duritie sua paulatim
c de caeteris ^ marmorunacum serra terunt, adquod ne-
facile / CS^; gotium olim maxime profuhTe Mthiopicam
1 arenarum / %, plinius. Pliniusnosdocet. Hodie exquisitum usum
W/ . uteV?\i habetillaquas ex quodam Adriatici maris
vadossstusvi comperitur , quamvis hodie
"a t»ari r obvio arenae genere & marmora secent &
^uet tu ^Ul|¥ noroiogHs Quartd. Horologiis seu potius Clepsam-
itintiov ] ^ midiis' ^uae horas ssuxu suo monstrant ;
sJJ • Vat'fitiitL quo nihil vulgarius.
ena ^^4' ^in Quiuto- Habet&arenainsignemi»%-
aceamque mateii ' chymi*. m-ia usum, adliquoresmetallicos, minera-
cies quot rerum combustibilium species^^0.
sunt. Et lapides quidem calcem, uti diximus, wum.
cineris locoprcebent, reliqua vero plantarum,
herbarum ,fruticum ,lignorum, animalium,
ossium , cornuum combustio cineres relin-
quitejus virtutis cujus res sunt ex quarum
combustione remanserunt.
Est & hoc in cinere vegetabilium admiratio-
ne sane dignijfimum, quodintrase contineat
salem propagationi ejus speciei vegetabi-
lisexquacinis remansit, peridoneum. Et Arcamm
ut vel unico exemplo me declarem ; cinis"^mir-
abfinthii salem verb. grat. continet, qui ex
omnia uti les vegetabilesque moderatoigne digeren- cinere extractus terrteque infitus, ejusdem
lta non attinct detj(t dos' ^eoiuiDUS *use mo ioco-
Sexto. Mire confert liquoribus amarore
autsalsedineimbutis, addulcedinem perco-
R 1 u M I, latione reducend/s.
et, totessearw^j, Septimo. Figuli in coquendis vasis ut
a minerarumsaxoi plurimum arense mixtura utuntur: crystal-
luvione atteruntu " ^na arenaz corpuJcu^a ignis vehementia in
, qUidem (m | • fornace liquefafra dittusaque argillaceam
n f/N«.;«o , j if masTammiruminmodumroborant,&con-
n totius, unde deL L, • <.
* trarubturammuniunt.
Ociavo. Fabri arenae aspergine ignem
A R I U M JI fortiorem reddunt ; & i« liquandn metallis
adeoarenae usus est necesTarius,utsme ejus
'rarum arenarmmi mixtura difrtculter fundantur , praesertim
ngens provenss&Ci; ferrum & stmilia rigidiora metalla; sedcum
imsalsuginosa,|5iJi ususarenaeomnibus necessariussit, de ejus eademfacultatepraeditum este, sedprocom
mper nonnihilsecin usibusampliusdiceresupervacaneumduco. bustce\acultate materice variari. Unde con-
plantse speciem, cujus combustione cinis
remansit, yidelicet abflnthiumproducit \ sed
quoniam hasc Naturce miraculain sequentibus
variis experimentis comprobabimus , hic
ea non tam explicanda, quam tantum indi-
gitanda duxi. Si naturam ejus quaeras, Dico &t>prj#*
calidum esTe moderate , cum amnia adusia, 11
teste Philosopho,^/^»/^ caliditatis retineant, Aristotel,
&acrimoniatum calcis cinerumque , tum
animalium excrementa, salque ipsum clare
id doceant; fierique non possit ut fervore
nimio adusta & torrefa&a quendam calidi-
tatis gradum non habeant. Sed jam non-
nullos cinerum ufus exponamus.
Diximuspauloante non omnem cinerem
levehat; llincfontW guomodo Quomodovew ArenaaSabulo& glarea di
aquetantbinseoifss hjj^fcftinguatur , restat dicendum. Dico itaque
■0/>id»t continent,(jssi' nliistin- sabulum esse quandam arenaz speciem, quod
itibus autfontesc» smtHr' ab ea non distinguatur nisi quod hoc illci
nt viciniores. De«* g^ojsius sit. durum&molle reperitur, illud
endi kvanii ^11 marem, hoc ssminam vocant ; substernitur
Tandi, alibidicetur. ^utem silicibussaxorumquecrustis simul&
"* ' jnterlentur; hortorum ambulacns jternendis
cludimus, cineres ex calidissmis rebus combu-
Jiis residuos, calidijsimos esje Jjccifiimosque, &
ex^rs^riradicis combustae cineribus patet,
quiadeo vehementiacrimonia pollent, ut
vix eam lingua vel ad primum conta&um
tolerare posfit. Cinisjiculneus acenimxxs est, varmmm
ideoque inter caustica adnumeratur. ^"w^^jsjj^
exacerbis lignis fa&us non parum adstringit, Cimes, &
servit; verbosabulumplerumquea Scripto-1 sanguinisque prohibet eruptiones ; Bucci-Ut,ltt(tt"
ribus cum arena conmnditur , ut proinde »^«wci»i^nobilissimumdentifricium prae- "nerum
inreminutadescribendanilaliud sit quam bet; ambustis illitus , non prius decidet
tempus terere. quam cicatricem induxerit, tum enim vel-
p Glarea quoque vix ab arena & sabulo di-, uti ofhcio suo probe funftus, sponte sua de-
adeo exigU^ j ^ stinguitur, nisi quod glarea & arena &jabu- cidit. Sarmentitius vitium cinis insignem u-
n ingenteslitssuw logrojjiorsit, cujusmodi sunt fragmenta la- rendi vim obtinet , nitro & aceto mixtus
• de utilitM *rtli pidum, marmorum, silicis, tophi, saxi non magnum in sarcoceles morbo sanando ar-
adeo magni: & pasfim adfluminum littora canum est. Cinis Phrygius, Philosopho te-
ste , collyrium dat nobilissimum. Aromata stagyrite.^
cinerefustultaactem odorem acquirunt. Gla-
diatores olim luxatis membris cineris potu
medebantur. Pirorum ligni ciwii contrafun*
gorum virus efficax remedium. Transpada-
nis cinerisususadeo placetut fimo jumen-
torum multo anteponant. Sunt qui cinere
uvas ali putent, radicibus vitium adsperso.
Cineresnonsolumterram recreant, sed &
radicibus plantarum appojiti , vitia fsugum
tollunt, aeruginem, erucas, caeteraque ar-
borum , plantarum, frugum inimica ani-
malcula conficiunt. Cinis Motacilla in salem
versus & intro sumptus, contra vesicae cal-
culum admirabile remedium est. Cineres
\ etiamsiarenaW reperiuntur , pleraque ex aquarum fluen-
.' conslat tamells tium inrotundam aut ovatam eamquelen-
1 extrui pofii&i!. ticularemflguramattritionededolata.
^ turrtfaA^1',] cinis I"'*1 ? Restat de cinere nonnihil dicendum. Ci-
tmen {TariUss1^1?. nis ejipuhis ex incendiorefduus/mquemtes
isnece ^tw. tista redigitur; tksehabet uti arena ad faxa
& jessJ glebasque minerales unde deciditur, ita ci-
anto maj ^jjsf nisad res, quarum combustione resultat:
3btine*' " 1 .gjjbiiss atque hoc pafto calx cineris quadam species
sUnaCUssi nonincongruedicitur, quamvis tenuioris
itur. rtssat^ ■ illo, quiexlignisfit, e{sentia2. Habent &
onjjci^0 sse jjrs1': omnia metalla suos cineres, qui aliud non
um TomUIT1 sunt quam residuum illud terreum, quod ve-
hementi ignis tormento in fornaculas fun-
^Atmori^00' do aut combustum, aut in calcem redadum
^'^•■stS LIB.VII. TERRESTRES PORTIONES. 349
J ^f^sticamgj-^1^1' II. giratione enim serrae arenacea corpuscula subsidet: smtquetot cinerumcalciumquejpe-rot^
.°lam, clv ' excitantur, & excitata duritie sua paulatim
c de caeteris ^ marmorunacum serra terunt, adquod ne-
facile / CS^; gotium olim maxime profuhTe Mthiopicam
1 arenarum / %, plinius. Pliniusnosdocet. Hodie exquisitum usum
W/ . uteV?\i habetillaquas ex quodam Adriatici maris
vadossstusvi comperitur , quamvis hodie
"a t»ari r obvio arenae genere & marmora secent &
^uet tu ^Ul|¥ noroiogHs Quartd. Horologiis seu potius Clepsam-
itintiov ] ^ midiis' ^uae horas ssuxu suo monstrant ;
sJJ • Vat'fitiitL quo nihil vulgarius.
ena ^^4' ^in Quiuto- Habet&arenainsignemi»%-
aceamque mateii ' chymi*. m-ia usum, adliquoresmetallicos, minera-
cies quot rerum combustibilium species^^0.
sunt. Et lapides quidem calcem, uti diximus, wum.
cineris locoprcebent, reliqua vero plantarum,
herbarum ,fruticum ,lignorum, animalium,
ossium , cornuum combustio cineres relin-
quitejus virtutis cujus res sunt ex quarum
combustione remanserunt.
Est & hoc in cinere vegetabilium admiratio-
ne sane dignijfimum, quodintrase contineat
salem propagationi ejus speciei vegetabi-
lisexquacinis remansit, peridoneum. Et Arcamm
ut vel unico exemplo me declarem ; cinis"^mir-
abfinthii salem verb. grat. continet, qui ex
omnia uti les vegetabilesque moderatoigne digeren- cinere extractus terrteque infitus, ejusdem
lta non attinct detj(t dos' ^eoiuiDUS *use mo ioco-
Sexto. Mire confert liquoribus amarore
autsalsedineimbutis, addulcedinem perco-
R 1 u M I, latione reducend/s.
et, totessearw^j, Septimo. Figuli in coquendis vasis ut
a minerarumsaxoi plurimum arense mixtura utuntur: crystal-
luvione atteruntu " ^na arenaz corpuJcu^a ignis vehementia in
, qUidem (m | • fornace liquefafra dittusaque argillaceam
n f/N«.;«o , j if masTammiruminmodumroborant,&con-
n totius, unde deL L, • <.
* trarubturammuniunt.
Ociavo. Fabri arenae aspergine ignem
A R I U M JI fortiorem reddunt ; & i« liquandn metallis
adeoarenae usus est necesTarius,utsme ejus
'rarum arenarmmi mixtura difrtculter fundantur , praesertim
ngens provenss&Ci; ferrum & stmilia rigidiora metalla; sedcum
imsalsuginosa,|5iJi ususarenaeomnibus necessariussit, de ejus eademfacultatepraeditum este, sedprocom
mper nonnihilsecin usibusampliusdiceresupervacaneumduco. bustce\acultate materice variari. Unde con-
plantse speciem, cujus combustione cinis
remansit, yidelicet abflnthiumproducit \ sed
quoniam hasc Naturce miraculain sequentibus
variis experimentis comprobabimus , hic
ea non tam explicanda, quam tantum indi-
gitanda duxi. Si naturam ejus quaeras, Dico &t>prj#*
calidum esTe moderate , cum amnia adusia, 11
teste Philosopho,^/^»/^ caliditatis retineant, Aristotel,
&acrimoniatum calcis cinerumque , tum
animalium excrementa, salque ipsum clare
id doceant; fierique non possit ut fervore
nimio adusta & torrefa&a quendam calidi-
tatis gradum non habeant. Sed jam non-
nullos cinerum ufus exponamus.
Diximuspauloante non omnem cinerem
levehat; llincfontW guomodo Quomodovew ArenaaSabulo& glarea di
aquetantbinseoifss hjj^fcftinguatur , restat dicendum. Dico itaque
■0/>id»t continent,(jssi' nliistin- sabulum esse quandam arenaz speciem, quod
itibus autfontesc» smtHr' ab ea non distinguatur nisi quod hoc illci
nt viciniores. De«* g^ojsius sit. durum&molle reperitur, illud
endi kvanii ^11 marem, hoc ssminam vocant ; substernitur
Tandi, alibidicetur. ^utem silicibussaxorumquecrustis simul&
"* ' jnterlentur; hortorum ambulacns jternendis
cludimus, cineres ex calidissmis rebus combu-
Jiis residuos, calidijsimos esje Jjccifiimosque, &
ex^rs^riradicis combustae cineribus patet,
quiadeo vehementiacrimonia pollent, ut
vix eam lingua vel ad primum conta&um
tolerare posfit. Cinisjiculneus acenimxxs est, varmmm
ideoque inter caustica adnumeratur. ^"w^^jsjj^
exacerbis lignis fa&us non parum adstringit, Cimes, &
servit; verbosabulumplerumquea Scripto-1 sanguinisque prohibet eruptiones ; Bucci-Ut,ltt(tt"
ribus cum arena conmnditur , ut proinde »^«wci»i^nobilissimumdentifricium prae- "nerum
inreminutadescribendanilaliud sit quam bet; ambustis illitus , non prius decidet
tempus terere. quam cicatricem induxerit, tum enim vel-
p Glarea quoque vix ab arena & sabulo di-, uti ofhcio suo probe funftus, sponte sua de-
adeo exigU^ j ^ stinguitur, nisi quod glarea & arena &jabu- cidit. Sarmentitius vitium cinis insignem u-
n ingenteslitssuw logrojjiorsit, cujusmodi sunt fragmenta la- rendi vim obtinet , nitro & aceto mixtus
• de utilitM *rtli pidum, marmorum, silicis, tophi, saxi non magnum in sarcoceles morbo sanando ar-
adeo magni: & pasfim adfluminum littora canum est. Cinis Phrygius, Philosopho te-
ste , collyrium dat nobilissimum. Aromata stagyrite.^
cinerefustultaactem odorem acquirunt. Gla-
diatores olim luxatis membris cineris potu
medebantur. Pirorum ligni ciwii contrafun*
gorum virus efficax remedium. Transpada-
nis cinerisususadeo placetut fimo jumen-
torum multo anteponant. Sunt qui cinere
uvas ali putent, radicibus vitium adsperso.
Cineresnonsolumterram recreant, sed &
radicibus plantarum appojiti , vitia fsugum
tollunt, aeruginem, erucas, caeteraque ar-
borum , plantarum, frugum inimica ani-
malcula conficiunt. Cinis Motacilla in salem
versus & intro sumptus, contra vesicae cal-
culum admirabile remedium est. Cineres
\ etiamsiarenaW reperiuntur , pleraque ex aquarum fluen-
.' conslat tamells tium inrotundam aut ovatam eamquelen-
1 extrui pofii&i!. ticularemflguramattritionededolata.
^ turrtfaA^1',] cinis I"'*1 ? Restat de cinere nonnihil dicendum. Ci-
tmen {TariUss1^1?. nis ejipuhis ex incendiorefduus/mquemtes
isnece ^tw. tista redigitur; tksehabet uti arena ad faxa
& jessJ glebasque minerales unde deciditur, ita ci-
anto maj ^jjsf nisad res, quarum combustione resultat:
3btine*' " 1 .gjjbiiss atque hoc pafto calx cineris quadam species
sUnaCUssi nonincongruedicitur, quamvis tenuioris
itur. rtssat^ ■ illo, quiexlignisfit, e{sentia2. Habent &
onjjci^0 sse jjrs1': omnia metalla suos cineres, qui aliud non
um TomUIT1 sunt quam residuum illud terreum, quod ve-
hementi ignis tormento in fornaculas fun-
^Atmori^00' do aut combustum, aut in calcem redadum