DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.56678#0212
210
wania proporcji monumentalnych epoki paleologowskiej104. W tym wypadku konwencja ta
występuje w mniejszej liczbie ikon zachodnioruskich. Należą do nich ikony z Bełza [20],
Buska [21], ikona z miejscowości nieznanej [34], Potylicza [45], z miejscowości nieznanej
w MNK [67], Polany koło Dobromila [65] i ikona Fiodora Senkowicza z Rypniewa (1599)
[70]. Ikonę z Buska [21] uznano za powstałą w „szkole mołdawskiej” (w podpisie pod tym
obrazem na ekspozycji w zamku w Olesku). Łączy się ją z pochodzącym z Suczawy mala-
rzem - Grigorijem Bosykowiczem105. Jemu też przypisano trzy inne ikony na ekspozycji,
wywodzące się z jednego ikonostasu 1. połowy wieku XVI, wszystkie znacznych rozmia-
rów - Sw. Piotra i Sw. Pawła (należące najpewniej do tego samego rzędu Deesis) oraz
ikona Sw. Paraskewii, prawdopodobnie z rzędu ikon namiestnych. Cechą szczególną ikon
Sw. Piotra i Sw. Paraskewii jest to, że święci demonstrują na nich zwoje z długimi napisa-
mi o treści niespotykanej w innych przypadkach.
Wśród ikon zachodnioruskich z wieku XV-XVI wyróżniają się pod względem ikono-
graficznym ponadto trzy ikony - pochodząca z Florynki [16], z Krempnej [17] oraz z miej-
scowości nieznanej [46]. Łączy je takie samo, niespotykane ujęcie profilowe tronującej
Marii - w pierwszym przypadku otoczonej czterema parami proroków, w drugim - tylko
z towarzyszeniem figur Dawida i Salomona, a w trzecim - z pięcioma parami proroków
w kolumnach. Ikonę z Florynki wyróżnia ponadto unikatowy motyw mandorli otaczającej
całą postać Marii z Chrystusem. W. Swjencićka uznała, że wspomniane dwie pierwsze
ikony wyszły z pracowni przemyskiej, lecz zarazem wskazała na analogie bałkańskie pół-
okrągłej formy tronu106.
Analogią pod względem kompozycyjno-formalnym do wspomnianych ikon odznacza
się wizerunek tronującej Marii w malowidle ściennym cerkwi w Ławrowie na ścianie połu-
dniowej, z którego zachowała się jedynie dolna partia, z widocznym, charakterystycznym
ułożeniem nóg - takim, jak na ikonach. Widoczny jest też zarys pierwotnie otaczającej
Marię mandorli. Fakt obecności tego tematu w malowidłach Ławrowa, wykonanych
w połowie wieku XVI według programu i stylu malowideł cerkwi mołdawskich dekorowa-
nych w 1. połowie tegoż wieku, a przede wszystkim fakt, że podobny motyw tronującej
Marii otoczonej mandorlą znajduje się właśnie w cerkwi mołdawskiej, w kwaterze cyklu
akatystowego w Homorze (1535), umacnia tezę o silnych związkach łączących sztukę za-
chodnioruską z mołdawską.
Podobnie ikony zachodnioruskie o temacie Sobór Matki Boskiej, datowane na 2 połowę
w. XVI [51-54], mają swoje odpowiedniki w scenach gloryfikacji Matki Boskiej w otocze-
niu aniołów w kwaterach hymnu akatystowego w Homorze czy w naosie cerkwi w Sucza-
wicy107. Detalem ikonograficznym łączącym np. ikonę Soboru Marii pochodzącą z Libo-
chory ze sceną gloryfikacji Marii na ścianie południowej cerkwi w Homorze jest obecność
w obu kompozycjach trzech biskupów. W Homorze występują po prawej stronie tronującej
Marii z Jezusem, w ikonie - po lewej.
Braciom mnichom łonowi i Sofroniuszowi, autorom fresków suczawickich, przypisano
również na podstawie stylistycznej dwie ikony mołdawskie pochodzące z cerkwi w Pinga-
104 Sabados 1994, s. 40.
105 Προφεεαιη - pecraapcrrop ...1987, s. 29. Ikonę odczyszczono z pięciu warstw malowideł naniesionych
w okresie od wieku XVII do XX.
106 CBCHijHLibKa 1983, s. 18.
107 Dragut 1982,il.211.
wania proporcji monumentalnych epoki paleologowskiej104. W tym wypadku konwencja ta
występuje w mniejszej liczbie ikon zachodnioruskich. Należą do nich ikony z Bełza [20],
Buska [21], ikona z miejscowości nieznanej [34], Potylicza [45], z miejscowości nieznanej
w MNK [67], Polany koło Dobromila [65] i ikona Fiodora Senkowicza z Rypniewa (1599)
[70]. Ikonę z Buska [21] uznano za powstałą w „szkole mołdawskiej” (w podpisie pod tym
obrazem na ekspozycji w zamku w Olesku). Łączy się ją z pochodzącym z Suczawy mala-
rzem - Grigorijem Bosykowiczem105. Jemu też przypisano trzy inne ikony na ekspozycji,
wywodzące się z jednego ikonostasu 1. połowy wieku XVI, wszystkie znacznych rozmia-
rów - Sw. Piotra i Sw. Pawła (należące najpewniej do tego samego rzędu Deesis) oraz
ikona Sw. Paraskewii, prawdopodobnie z rzędu ikon namiestnych. Cechą szczególną ikon
Sw. Piotra i Sw. Paraskewii jest to, że święci demonstrują na nich zwoje z długimi napisa-
mi o treści niespotykanej w innych przypadkach.
Wśród ikon zachodnioruskich z wieku XV-XVI wyróżniają się pod względem ikono-
graficznym ponadto trzy ikony - pochodząca z Florynki [16], z Krempnej [17] oraz z miej-
scowości nieznanej [46]. Łączy je takie samo, niespotykane ujęcie profilowe tronującej
Marii - w pierwszym przypadku otoczonej czterema parami proroków, w drugim - tylko
z towarzyszeniem figur Dawida i Salomona, a w trzecim - z pięcioma parami proroków
w kolumnach. Ikonę z Florynki wyróżnia ponadto unikatowy motyw mandorli otaczającej
całą postać Marii z Chrystusem. W. Swjencićka uznała, że wspomniane dwie pierwsze
ikony wyszły z pracowni przemyskiej, lecz zarazem wskazała na analogie bałkańskie pół-
okrągłej formy tronu106.
Analogią pod względem kompozycyjno-formalnym do wspomnianych ikon odznacza
się wizerunek tronującej Marii w malowidle ściennym cerkwi w Ławrowie na ścianie połu-
dniowej, z którego zachowała się jedynie dolna partia, z widocznym, charakterystycznym
ułożeniem nóg - takim, jak na ikonach. Widoczny jest też zarys pierwotnie otaczającej
Marię mandorli. Fakt obecności tego tematu w malowidłach Ławrowa, wykonanych
w połowie wieku XVI według programu i stylu malowideł cerkwi mołdawskich dekorowa-
nych w 1. połowie tegoż wieku, a przede wszystkim fakt, że podobny motyw tronującej
Marii otoczonej mandorlą znajduje się właśnie w cerkwi mołdawskiej, w kwaterze cyklu
akatystowego w Homorze (1535), umacnia tezę o silnych związkach łączących sztukę za-
chodnioruską z mołdawską.
Podobnie ikony zachodnioruskie o temacie Sobór Matki Boskiej, datowane na 2 połowę
w. XVI [51-54], mają swoje odpowiedniki w scenach gloryfikacji Matki Boskiej w otocze-
niu aniołów w kwaterach hymnu akatystowego w Homorze czy w naosie cerkwi w Sucza-
wicy107. Detalem ikonograficznym łączącym np. ikonę Soboru Marii pochodzącą z Libo-
chory ze sceną gloryfikacji Marii na ścianie południowej cerkwi w Homorze jest obecność
w obu kompozycjach trzech biskupów. W Homorze występują po prawej stronie tronującej
Marii z Jezusem, w ikonie - po lewej.
Braciom mnichom łonowi i Sofroniuszowi, autorom fresków suczawickich, przypisano
również na podstawie stylistycznej dwie ikony mołdawskie pochodzące z cerkwi w Pinga-
104 Sabados 1994, s. 40.
105 Προφεεαιη - pecraapcrrop ...1987, s. 29. Ikonę odczyszczono z pięciu warstw malowideł naniesionych
w okresie od wieku XVII do XX.
106 CBCHijHLibKa 1983, s. 18.
107 Dragut 1982,il.211.