DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.12226#0036
ROZDZIAŁ 2: PRZESŁANKI HISTORYCZNE
i SOGJOLOGIGZNO-ARTYSTYCZNE ROZWOJU MALARSTWA
2 POŁ. XV W. W GDAŃSKU
Zanim podejmiemy właściwy temat, należy krótko naświetlić
przesłanki historyczne rozwoju malarstwa w Gdańsku, a zarazem
wyznaczyć bezpośredni kontekst społeczny, w którym to malar-
stwo funkcjonowało. Będzie to siłą rzeczy rzut oka pobieżny, po-
zwoli on jednak w części zrozumieć przyczyny procesów zachodzą-
cych w dziedzinie artystycznej i socjologiczno-artystycznej \
Tytuł rozprawy wyznacza rok 1450 jako dolną i umowną gra-
nicę. W rzeczywistości datą pod każdym względem przełomową
były lata 1454-1466, kończące pokojem toruńskim okres wojny
trzynastoletniej. Wojna wiązała się z nieustannym ekonomicznym
i społecznym wysiłkiem, powodującym różnego rodzaju napięcia,
które nie sprzyjały działalności artystycznej, budownictwu koś-
cielnemu czy świeckiemu. Aktywne uczestnictwo Gdańska w woj-
nie, której zwycięski kres w niemałym stopniu był zasługą
mieszkańców tego miasta, przyniosło mu szereg przywilejów
1 Z uwagi na syntetyczny charakter ujęcia części historycznej ograniczam się
do wskazania literatury, która posłużyła do jej sformułowania: Hirsch 1858; — Sim-
son 1913; — S. Rühle Vom rheinisch-Danzinger Handel im Mittelalter. W: Festschrift
zur Jahrtausendfeier der Rheinländer in Danzig. Danzig 1925, s. 40-45; — F. Vollbehr
Die Holländer und die deutsche Hanse. Lübeck 1930; — H. Muchow Der flämische
Raum und die deutsche Hanse. Brüssel 1942; — E. Cieślak Walki ustrojowe w Gdań-
sku i Toruniu oraz niektórych miastach hanzeatyckich w XV w. Gdańsk 1960; —
M. Bogucka Gdańsk jako ośrodek produkcyjny w XIV-XVII w. Warszawa 1962; — Ph.
Dollinger La Hanse (XIIе - XVIIе siecles). Paris 1964; — H. Samsonowicz Późne śred-
niowiecze miast nadbałtyckich. Studia nad dziejami Hanzy nad Bałtykiem w XIV-
-XV w. Warszawa 1968; — E. Cieślak, C. Biernat Dzieje Gdańska. Gdańsk 1969; —
W. Stark Lübeck und Danzig in der zweiten Hälfte des 15. Jarhunderts. Köln 1973.
34
i SOGJOLOGIGZNO-ARTYSTYCZNE ROZWOJU MALARSTWA
2 POŁ. XV W. W GDAŃSKU
Zanim podejmiemy właściwy temat, należy krótko naświetlić
przesłanki historyczne rozwoju malarstwa w Gdańsku, a zarazem
wyznaczyć bezpośredni kontekst społeczny, w którym to malar-
stwo funkcjonowało. Będzie to siłą rzeczy rzut oka pobieżny, po-
zwoli on jednak w części zrozumieć przyczyny procesów zachodzą-
cych w dziedzinie artystycznej i socjologiczno-artystycznej \
Tytuł rozprawy wyznacza rok 1450 jako dolną i umowną gra-
nicę. W rzeczywistości datą pod każdym względem przełomową
były lata 1454-1466, kończące pokojem toruńskim okres wojny
trzynastoletniej. Wojna wiązała się z nieustannym ekonomicznym
i społecznym wysiłkiem, powodującym różnego rodzaju napięcia,
które nie sprzyjały działalności artystycznej, budownictwu koś-
cielnemu czy świeckiemu. Aktywne uczestnictwo Gdańska w woj-
nie, której zwycięski kres w niemałym stopniu był zasługą
mieszkańców tego miasta, przyniosło mu szereg przywilejów
1 Z uwagi na syntetyczny charakter ujęcia części historycznej ograniczam się
do wskazania literatury, która posłużyła do jej sformułowania: Hirsch 1858; — Sim-
son 1913; — S. Rühle Vom rheinisch-Danzinger Handel im Mittelalter. W: Festschrift
zur Jahrtausendfeier der Rheinländer in Danzig. Danzig 1925, s. 40-45; — F. Vollbehr
Die Holländer und die deutsche Hanse. Lübeck 1930; — H. Muchow Der flämische
Raum und die deutsche Hanse. Brüssel 1942; — E. Cieślak Walki ustrojowe w Gdań-
sku i Toruniu oraz niektórych miastach hanzeatyckich w XV w. Gdańsk 1960; —
M. Bogucka Gdańsk jako ośrodek produkcyjny w XIV-XVII w. Warszawa 1962; — Ph.
Dollinger La Hanse (XIIе - XVIIе siecles). Paris 1964; — H. Samsonowicz Późne śred-
niowiecze miast nadbałtyckich. Studia nad dziejami Hanzy nad Bałtykiem w XIV-
-XV w. Warszawa 1968; — E. Cieślak, C. Biernat Dzieje Gdańska. Gdańsk 1969; —
W. Stark Lübeck und Danzig in der zweiten Hälfte des 15. Jarhunderts. Köln 1973.
34