DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12226#0073
ska? Jeśli tak, to stał za tym zapewne przymus niełatwej sytuacji
gospodarczej po wojnie trzynastoletniej lub kontynuacja kilku
ważnych, angażujących poważne środki finansowe przedsięwzięć
budowlanych70; ale nie należy przecież wykluczać, że istniała dy-
sproporcja między ambitniejszymi oczekiwaniami odbiorców
a skromnymi możliwościami twórców.
Przynajmniej trzy dzieła wykonane przez autora ołtarza Bract-
wa Kapłańskiego NPMarii pozwalają uznać w nim głównego przed-
stawiciela warsztatu gdańskiego. Trudno natomiast przesądzić, czy
twórca „predelli" Filipa Bischof a był artystą wędrownym, czy
osiadłym w Gdańsku.
Grupa „zachodnia"
Wielka epoka gdańskiego malarstwa tablicowego rozpoczyna
się w latach osiemdziesiątych wieku XV. Podjęcie wtedy na dużą
skalę wyposażania świątyń i budowli świeckich ogólnie pozostaje
w związku z okrzepnięciem miasta po trudach wojny trzynasto-
letniej. Mieszkańcy Gdańska, zwłaszcza warstwy bogatsze, zaczy-
nają wyciągać kulturalne i ideologiczne korzyści ze wzrostu eko-
nomiczno-społecznego, jaki przyniosły przywileje królewskie z o-
kresu wojny.
Przedmiotem naszych rozważań będzie zbiór malowideł powsta-
łych w ostatnim dwudziestoleciu wieku XV. Określamy ten zbiór
jako „zachodni" z uwagi na twórców dzieł, którzy wykształcili się
na Zachodzie. Określenie to jednak implikuje również pewien styl,
pewną oryginalną koncepcję obrazu religijnego wypracowaną na
terenie Niderlandów w 1 poł. XV w. i rozprzestrzeniającą się w tej
czy innej postaci na terenie całej północno-zachodniej Europy71.
Należy powiedzieć przede wszystkim, że obiekty wchodzące
w zakres obecnych rozważań są — przynajmniej z formalnego
punktu widzenia — ciałem obcym w łonie malarstwa gdańskiego,
podobnie jak niektóre importy z 1 poł. XV w.72. Trudno byłoby
70 Np. ciągłe rozbudowy i przebudowy kościoła mariackiego, św. Jana i św.
Katarzyny, por. Keyser 1972, s. 154 nn., 192 nn., 242 nn.
'i Por. Panofsky Rzeczywistość i symbol..., s. 122-150; — Białostocki 1972, s. 46 nn.
72 Por. Kussin 1937, s. 154 nn.; k— J. Białostocki Gdańskie dzieło Joosa van Cl3Vo.
70
gospodarczej po wojnie trzynastoletniej lub kontynuacja kilku
ważnych, angażujących poważne środki finansowe przedsięwzięć
budowlanych70; ale nie należy przecież wykluczać, że istniała dy-
sproporcja między ambitniejszymi oczekiwaniami odbiorców
a skromnymi możliwościami twórców.
Przynajmniej trzy dzieła wykonane przez autora ołtarza Bract-
wa Kapłańskiego NPMarii pozwalają uznać w nim głównego przed-
stawiciela warsztatu gdańskiego. Trudno natomiast przesądzić, czy
twórca „predelli" Filipa Bischof a był artystą wędrownym, czy
osiadłym w Gdańsku.
Grupa „zachodnia"
Wielka epoka gdańskiego malarstwa tablicowego rozpoczyna
się w latach osiemdziesiątych wieku XV. Podjęcie wtedy na dużą
skalę wyposażania świątyń i budowli świeckich ogólnie pozostaje
w związku z okrzepnięciem miasta po trudach wojny trzynasto-
letniej. Mieszkańcy Gdańska, zwłaszcza warstwy bogatsze, zaczy-
nają wyciągać kulturalne i ideologiczne korzyści ze wzrostu eko-
nomiczno-społecznego, jaki przyniosły przywileje królewskie z o-
kresu wojny.
Przedmiotem naszych rozważań będzie zbiór malowideł powsta-
łych w ostatnim dwudziestoleciu wieku XV. Określamy ten zbiór
jako „zachodni" z uwagi na twórców dzieł, którzy wykształcili się
na Zachodzie. Określenie to jednak implikuje również pewien styl,
pewną oryginalną koncepcję obrazu religijnego wypracowaną na
terenie Niderlandów w 1 poł. XV w. i rozprzestrzeniającą się w tej
czy innej postaci na terenie całej północno-zachodniej Europy71.
Należy powiedzieć przede wszystkim, że obiekty wchodzące
w zakres obecnych rozważań są — przynajmniej z formalnego
punktu widzenia — ciałem obcym w łonie malarstwa gdańskiego,
podobnie jak niektóre importy z 1 poł. XV w.72. Trudno byłoby
70 Np. ciągłe rozbudowy i przebudowy kościoła mariackiego, św. Jana i św.
Katarzyny, por. Keyser 1972, s. 154 nn., 192 nn., 242 nn.
'i Por. Panofsky Rzeczywistość i symbol..., s. 122-150; — Białostocki 1972, s. 46 nn.
72 Por. Kussin 1937, s. 154 nn.; k— J. Białostocki Gdańskie dzieło Joosa van Cl3Vo.
70