Labuda, Adam S.: Malarstwo tablicowe w Gdańsku w 2 poł. XV w. (Warschau, 1979)

ROZDZIAŁ 3: DZIEŁA

Początki malarstwa tablicowego w Gdańsku
po pokoju toruńskim. Warsztat gdański

Ołtarz maryjny Bractwa Kapłańskiego NP
Marii (Katalog nr 1; il. 1-8). Od tego ołtarza rozpoczynano na
ogół dzieje malarstwa gdańskiego 2 poł. XV w. Ufundowany został
dla kaplicy maryjnej w kościele NPMarii przez Bractwo Kapłań-
skie NPMarii, najprawdopodobniej ok. 1473 r.

Nastawa ołtarzowa reprezentuje typ retabulum baldachimowe-
go. W wersji otwartej ukazywała się pośrodku rzeźbiona, obecnie
nie istniejąca, figura Marii z Dzieciątkiem. Skrzydła pokryte są
malowidłami. Na wewnętrznej części skrzydeł ołtarza otwartego
znajdują się przedstawienia św. Katarzyny i św. Doroty (z le-
wej) oraz św. Barbary i św. Małgorzaty (z prawej). Na zewnę-
trznych częściach wymalowano kolejno: Zwiastowanie, Nawie-
dzenie, Narodzenie (z lewej) oraz Pokłon Trzech Króli, Ofiaro-
wanie w świątyni i Ucieczką do Egiptu (z prawej). Rewersy zew-
nętrznych części skrzydeł zajmuje w całości scena Zwiastowania.

Osią ideową ołtarza była postać Marii z Dzieciątkiem, której
towarzyszyły. Cztery Dziewice (virgines capitales). Przedstawienia
narracyjne, poświęcone dzieciństwu Chrystusa, mają tutaj przede
wszystkim wydźwięk maryjny, podkreślający szczególnie aspekt
macierzyństwa Marii, które jest tytułem do jej chwały i godności
współzbawicielki. Z pewnością istniał związek między maryjnym

53