DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12226#0177
Aneks. Predelle bezdomne"
Wypada omówić jeszcze dwa obiekty, a raczej zaznaczyć ich
istnienie. Są to dwie predelle, które trudno związać zarówno z omó-
wionymi wcześniej dziełami, jak z ogólniejszymi procesami doko-
nującymi się w malarstwie gdańskim 2 pol. XV w.
Predella z kaplicy św. Elżbiety (Katalog nr 23;
il. 213, 214). Za czasów Frischa i Hirscha była częścią ołtarza św.
Elżbiety 440, najwcześniejszego dzieła malarskiego na terenie Gdań-
ska w początku wieku XV.
Na dwóch kwaterach predelli wymalowano Biczowanie i Cier-
niem koronowanie. (Oba malowidła są obecnie w stanie daleko po-
suniętego zniszczenia.) Wydarzenia rozgrywają się w hali otwie-
rającej się na krajobraz. Chrystus w obu scenach, umieszczony
pośrodku, jest otoczony oprawcami. Wydłużone, ubrane w pasiaste
spodnie postacie poruszają się sztywno i leniwie; ich twarze są
okrągłe i pozbawione wyrazu. Zatarty modelunek uwidacznia os-
nowę rysunkową, ale z pewnością i pierwotnie kolorystyka nie
była najmocniejszą stroną tego dzieła. Za obiema scenami stoi za-
pewne jakiś pierwowzór, który z kolei opierać się mógł na mie-
dziorytach Schongauera 441 (por. il. 215). Kussin przykładał wagę
do tego obiektu, łącząc go m.in. z ołtarzem helskim i królewiec-
kim. Podobieństwa są powierzchowne. Mamy do czynienia z prze-
ciętnym dziełem warsztatowym, pozbawionym większych ambicji
artystycznych; w każdym razie daleko mu do jakości ołtarza hel-
skiego czy śś. Piotra i Pawła z Gdańska. Predella powstała ok.
1500 r.
Predella ołtarza Bractwa Kapłańskiego (Ka-
talog nr 24; il. 217). Od czasów Frischa do II wojny światowej była
połączona z ołtarzem Bractwa Kapłańskiego w kaplicy tegoż bract-
440 Frisch, s. 155; — Kussin 1937, s. 29 nn. oraz 143; — Hirsch 1843, s. 379; — Drost
1963, s. 109 nn.
441 Dla postaci Chrystusa biczowanego por. sztychy M. Schongauera przedstawia-
jące św. Sebastiana: B. 59 i B. 60 (Lehrs Martin Schongauer..., tabl. XLV i XLVI)
oraz Biczowanie, B. 13 (jw., tabl. XII). Należy jednak też zwrócić uwagę na analo-
giczne sceny na ołtarzach w Rewlu (kościół św. Ducha; Stange Verz. 1, nr 672; nasza
il. 216) i Güstrow (katedra; Stange Verz. I, nr 718).
171
Wypada omówić jeszcze dwa obiekty, a raczej zaznaczyć ich
istnienie. Są to dwie predelle, które trudno związać zarówno z omó-
wionymi wcześniej dziełami, jak z ogólniejszymi procesami doko-
nującymi się w malarstwie gdańskim 2 pol. XV w.
Predella z kaplicy św. Elżbiety (Katalog nr 23;
il. 213, 214). Za czasów Frischa i Hirscha była częścią ołtarza św.
Elżbiety 440, najwcześniejszego dzieła malarskiego na terenie Gdań-
ska w początku wieku XV.
Na dwóch kwaterach predelli wymalowano Biczowanie i Cier-
niem koronowanie. (Oba malowidła są obecnie w stanie daleko po-
suniętego zniszczenia.) Wydarzenia rozgrywają się w hali otwie-
rającej się na krajobraz. Chrystus w obu scenach, umieszczony
pośrodku, jest otoczony oprawcami. Wydłużone, ubrane w pasiaste
spodnie postacie poruszają się sztywno i leniwie; ich twarze są
okrągłe i pozbawione wyrazu. Zatarty modelunek uwidacznia os-
nowę rysunkową, ale z pewnością i pierwotnie kolorystyka nie
była najmocniejszą stroną tego dzieła. Za obiema scenami stoi za-
pewne jakiś pierwowzór, który z kolei opierać się mógł na mie-
dziorytach Schongauera 441 (por. il. 215). Kussin przykładał wagę
do tego obiektu, łącząc go m.in. z ołtarzem helskim i królewiec-
kim. Podobieństwa są powierzchowne. Mamy do czynienia z prze-
ciętnym dziełem warsztatowym, pozbawionym większych ambicji
artystycznych; w każdym razie daleko mu do jakości ołtarza hel-
skiego czy śś. Piotra i Pawła z Gdańska. Predella powstała ok.
1500 r.
Predella ołtarza Bractwa Kapłańskiego (Ka-
talog nr 24; il. 217). Od czasów Frischa do II wojny światowej była
połączona z ołtarzem Bractwa Kapłańskiego w kaplicy tegoż bract-
440 Frisch, s. 155; — Kussin 1937, s. 29 nn. oraz 143; — Hirsch 1843, s. 379; — Drost
1963, s. 109 nn.
441 Dla postaci Chrystusa biczowanego por. sztychy M. Schongauera przedstawia-
jące św. Sebastiana: B. 59 i B. 60 (Lehrs Martin Schongauer..., tabl. XLV i XLVI)
oraz Biczowanie, B. 13 (jw., tabl. XII). Należy jednak też zwrócić uwagę na analo-
giczne sceny na ołtarzach w Rewlu (kościół św. Ducha; Stange Verz. 1, nr 672; nasza
il. 216) i Güstrow (katedra; Stange Verz. I, nr 718).
171