DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12226#0119
formalne jako wynik współobecności artystów na tym samym te-
renie lub nawet ich współpracy. Ważniejszy jest aspekt inny. Po-
łączenie dużych umiejętności artystycznych tych twórców z ory-
ginalnymi, specyficznie gdańskimi zadaniami treściowymi, powie-
rzonymi im przez tutejszych fundatorów, zaowocowało w postaci
dzieł nieprzeciętnych. Omówione dotąd obiekty pozostawały „za-
chodnie" niezależnie od inicjatywy mecenasów, którzy swymi
zamówieniami powołali je do życia. Świadczą one raczej o „za-
chodniej", z punktu widzenia lokalnego nawet kosmopolitycznej,
ale także i chłonnej artystycznie postawie zleceniodawców. Po-
nadto, niektóre z tych dzieł były zachodnie w pełnym tego słowa
znaczeniu, przenosiły bowiem tamtejszą koncepcję obrazu religij-
nego, która wyrażała się w sprzężeniu wizji naturalistycznej z re-
toryką symboliczno-teologiczną. Przy obrazach, które są tematem
tego rozdziału, będzie się podnosić sprawę tematyki nie po to, by
sztucznie oddzielać ją od formy, lecz by pokazać, że za tematyką
nie stoi rutyna wykształcenia, przepis ikonograficzny lub wyrafi-
nowany kosmopolityzm mecenasa, ale bezpośrednia interwencja
osobistości gdańskich, zainteresowanych żywotnie w jasnej wy-
mowie dzieła.
Oblężenie Malborka i Okręt Kościoła (Kata-
log nr 13, 14; iL 130-133; 134-135). Obraz ukazujący oblężenie Mal-
borka, do końca II wojny światowej wiszący na ścianie wschodniej
we Dworze Artusa ponad ławą tzw. Bractwa Malborskiego, pow-
stał niedługo przed 1488 r. jako fundacja tegoż Bractwa 253. Brac-
two to uformowała zapewne grupa ludzi, którzy czynnie uczestni-
czyli w wojnie trzynastoletniej, zwłaszcza w walkach o Malbork,
krzyżacką twierdzę polityczno-militarną. Fakt, iż mieli oni dostęp
do Dworu Artusa, świadczy, że członkowie Bractwa Malborskiego
rekrutowali się spośród bogatego mieszczaństwa.
Na względnie precyzyjne datowanie obrazu pozwala szereg za-
pisów źródłowych dotyczących Dworu Artusa. W latach 1476
i 1477 budowla dwukrotnie płonęła 254; jej odbudowę zakończono
w 1481 r.255, co wyznacza terminus post quem powstania dzieła.
Na temat Dworu Artusa por. Simson 1900 i Jakrzewska-Snieżko 1972.
Por. Scriptores Rerum Prussicarum..., t. i, s. 740 i t. 5, з. J96.
Jw., t. 4, s. 743 n.
8*
115
renie lub nawet ich współpracy. Ważniejszy jest aspekt inny. Po-
łączenie dużych umiejętności artystycznych tych twórców z ory-
ginalnymi, specyficznie gdańskimi zadaniami treściowymi, powie-
rzonymi im przez tutejszych fundatorów, zaowocowało w postaci
dzieł nieprzeciętnych. Omówione dotąd obiekty pozostawały „za-
chodnie" niezależnie od inicjatywy mecenasów, którzy swymi
zamówieniami powołali je do życia. Świadczą one raczej o „za-
chodniej", z punktu widzenia lokalnego nawet kosmopolitycznej,
ale także i chłonnej artystycznie postawie zleceniodawców. Po-
nadto, niektóre z tych dzieł były zachodnie w pełnym tego słowa
znaczeniu, przenosiły bowiem tamtejszą koncepcję obrazu religij-
nego, która wyrażała się w sprzężeniu wizji naturalistycznej z re-
toryką symboliczno-teologiczną. Przy obrazach, które są tematem
tego rozdziału, będzie się podnosić sprawę tematyki nie po to, by
sztucznie oddzielać ją od formy, lecz by pokazać, że za tematyką
nie stoi rutyna wykształcenia, przepis ikonograficzny lub wyrafi-
nowany kosmopolityzm mecenasa, ale bezpośrednia interwencja
osobistości gdańskich, zainteresowanych żywotnie w jasnej wy-
mowie dzieła.
Oblężenie Malborka i Okręt Kościoła (Kata-
log nr 13, 14; iL 130-133; 134-135). Obraz ukazujący oblężenie Mal-
borka, do końca II wojny światowej wiszący na ścianie wschodniej
we Dworze Artusa ponad ławą tzw. Bractwa Malborskiego, pow-
stał niedługo przed 1488 r. jako fundacja tegoż Bractwa 253. Brac-
two to uformowała zapewne grupa ludzi, którzy czynnie uczestni-
czyli w wojnie trzynastoletniej, zwłaszcza w walkach o Malbork,
krzyżacką twierdzę polityczno-militarną. Fakt, iż mieli oni dostęp
do Dworu Artusa, świadczy, że członkowie Bractwa Malborskiego
rekrutowali się spośród bogatego mieszczaństwa.
Na względnie precyzyjne datowanie obrazu pozwala szereg za-
pisów źródłowych dotyczących Dworu Artusa. W latach 1476
i 1477 budowla dwukrotnie płonęła 254; jej odbudowę zakończono
w 1481 r.255, co wyznacza terminus post quem powstania dzieła.
Na temat Dworu Artusa por. Simson 1900 i Jakrzewska-Snieżko 1972.
Por. Scriptores Rerum Prussicarum..., t. i, s. 740 i t. 5, з. J96.
Jw., t. 4, s. 743 n.
8*
115