DOI Artikel:
Rydiger, Monika: "Ludzkie architektury": ze studiów nad relacjami pomiędzy rzeźbą a architekturą w sztuce XX wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19069#0115
sowania form architektonicznych nie należą do rzadkości (np.: M. Charney,
P. Kirkeby, A. Kutera). Rzeźby-modele nieistniejących obiektów zaskakują
precyzją pomniejszonych detali (np.: T. Schutte, J. Opie). Alice Aycock budu-
je swoje pozorne architektury. Rzeźba site specific (stworzona dla wybranego
miejsca) Richarda Serry ingeruje swą skalą i formą w zurbanizowaną prze-
strzeń {Clara-Clara, 1983), zaś u Beverly Pepper stanowi „miejsce" w natu-
ralnym krajobrazie (Palingenesis, 1992-94). W instalacjach (właśnie tak jak
w architekturze) przestrzeń publiczna zostaje zawarta wewnątrz tych kompo-
zycji. U Andrew Sabina w instalacji The Sea of the Sun (1992) wejście do ga-
lerii stało się „wejściem" do dzieła sztuki.
Na tle zaledwie zasygnalizowanego dwudziestowiecznego nurtu rzeźby
ulegającej wpływom architektury, motyw figury ludzkiej jako pierwszy stał
się obszarem opisywanych tu doświadczeń. Zbyt jednak silne przywiązanie
do wizerunku człowieka w sztuce spowodowało, że „ludzkie architektury"
pozostały przykładem nieznacznych, aczkolwiek niezaprzeczalnych architek-
tonicznych oddziaływań. Prezentując specjalny numer czasopisma „Sculptu-
re" poświęconego najnowszej figuracji w rzeźbie, Suzanne Ramljak wyraziła
przekonanie, że to właśnie w ciele i figurze ludzkiej tkwią zarówno korzenie
naszych artystycznych doznań, jak i źródła świadomości, że wywierają na nas
wpływ „dwie siły z którymi musimy walczyć: witalność i niemoc, Eros i Tha-
natos, życie i śmierć..."97
"Humań Architectures". Studies of the Relations
between Sculpture and Architecture in 20th Century Art
The relations between sculpture and architecture are usually seen as a form of sym-
biosis of the two genres of art. Architectural and monumental sculpture are examples of
such an easily discernible, outer relationship between these two arts. Despite many a time
a high degree of subordination the identity of both architectural elements and sculpture
is preserved. It was only in the first ąuarter of the 20lh century that the first avant-garde
Modernist architects introduced essential changes - m terms of ideology as well as theory
and practice - into the traditional relations between architecture and sculpture. The total
abandonment of sculptural decoration in architectural works (A. Loos, Ornament und
Verbrecheri) and the burdening of materiał and construction with the role of the sole me-
dium conveying esthetical values deprived sculpture of its traditional position and impor-
tance. Nevertheless, complete separation of architecture from sculpture in the 1920s and
1930s seems apparent - not only because there was a demand voiced in theoretical state-
S. Ramljak, Foreword, „Sculpture" 13, 1994, nr 3, s. 6.
112
P. Kirkeby, A. Kutera). Rzeźby-modele nieistniejących obiektów zaskakują
precyzją pomniejszonych detali (np.: T. Schutte, J. Opie). Alice Aycock budu-
je swoje pozorne architektury. Rzeźba site specific (stworzona dla wybranego
miejsca) Richarda Serry ingeruje swą skalą i formą w zurbanizowaną prze-
strzeń {Clara-Clara, 1983), zaś u Beverly Pepper stanowi „miejsce" w natu-
ralnym krajobrazie (Palingenesis, 1992-94). W instalacjach (właśnie tak jak
w architekturze) przestrzeń publiczna zostaje zawarta wewnątrz tych kompo-
zycji. U Andrew Sabina w instalacji The Sea of the Sun (1992) wejście do ga-
lerii stało się „wejściem" do dzieła sztuki.
Na tle zaledwie zasygnalizowanego dwudziestowiecznego nurtu rzeźby
ulegającej wpływom architektury, motyw figury ludzkiej jako pierwszy stał
się obszarem opisywanych tu doświadczeń. Zbyt jednak silne przywiązanie
do wizerunku człowieka w sztuce spowodowało, że „ludzkie architektury"
pozostały przykładem nieznacznych, aczkolwiek niezaprzeczalnych architek-
tonicznych oddziaływań. Prezentując specjalny numer czasopisma „Sculptu-
re" poświęconego najnowszej figuracji w rzeźbie, Suzanne Ramljak wyraziła
przekonanie, że to właśnie w ciele i figurze ludzkiej tkwią zarówno korzenie
naszych artystycznych doznań, jak i źródła świadomości, że wywierają na nas
wpływ „dwie siły z którymi musimy walczyć: witalność i niemoc, Eros i Tha-
natos, życie i śmierć..."97
"Humań Architectures". Studies of the Relations
between Sculpture and Architecture in 20th Century Art
The relations between sculpture and architecture are usually seen as a form of sym-
biosis of the two genres of art. Architectural and monumental sculpture are examples of
such an easily discernible, outer relationship between these two arts. Despite many a time
a high degree of subordination the identity of both architectural elements and sculpture
is preserved. It was only in the first ąuarter of the 20lh century that the first avant-garde
Modernist architects introduced essential changes - m terms of ideology as well as theory
and practice - into the traditional relations between architecture and sculpture. The total
abandonment of sculptural decoration in architectural works (A. Loos, Ornament und
Verbrecheri) and the burdening of materiał and construction with the role of the sole me-
dium conveying esthetical values deprived sculpture of its traditional position and impor-
tance. Nevertheless, complete separation of architecture from sculpture in the 1920s and
1930s seems apparent - not only because there was a demand voiced in theoretical state-
S. Ramljak, Foreword, „Sculpture" 13, 1994, nr 3, s. 6.
112