DOI article:
Zuziak, Iwona; Zinkow, Leszek: "Dom Egipski" w Krakowie: Przykład "egiptomanii" w architekturze polskiej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19070#0035
MODUS
Prace z historii sztuki
V(2004)
Iwona Fischer, Leszek Zinkow
„Dom Egipski" w Krakowie.
Przykład egiptomanii w architekturze polskiej
„Kraków miał przez szereg lat pewną osobliwość - (...) o której wielu
Krakowian jakby zapomniało. Osobliwością tą był tak zwany adom egip-
skie na rogu ul. Smoleńsk i Retoryka; olbrzymie domisko, o dwóch wielkich
frontach, owoc raczej kaprysu architektonicznego, nie pozbawionego zresztą
pewnej oryginalności. Na obu frontach odznaczał się on wszystkiemi motywa-
mi zdobniczemi, jakie przekazały do skarbca artystycznego Europy zabytki
z ziemi Faraonów. Całe jego mury pokryte były motywami ornamentacyjne-
mi hieroglifów, świętych ibisów, skarabeuszów i hjeratycznych szakali, sty-
lizowanych postaci faraonów i nie faraonów - przed bramami stały obeliski
i leżały sfinksy, wreszcie polichromja ścian domu utrzymana była w «narodo-
wych» barwach staroegipskich - w barwach polichromji piramid.
Wszystko to z początku, gdy było barwne, świeże, nowe, zgrabne, całe,
radowało oczy Krakowian, zarówno mieszkających w tym domu, jak i prze-
chodniów, a przez przyjezdnych chętnie było oglądane, jako osobliwość"1.
Tymi słowami publicysta międzywojennego „Ilustrowanego Kuriera Co-
dziennego" żegnał jeden z najbardziej osobliwych eksperymentów architekto-
nicznych, zrealizowanych w dziewiętnastowiecznej Polsce; niezwykłą mani-
festację zjawiska egiptyzmu (egiptomanii)2 w architekturze. Budynek nie zo-
Stfanisław] M.[róz], List z Krakowa. Koniec krakowskiego Egiptu, „Ilustrowany Kurjer
Codzienny" 248, 14. 09. 1930, s. 2-3.
" Sformułowań egiptomania, egiptyzm, egiptyzujący używamy w spolszczeniu, za literaturą
zachodnią; polskie (i tłumaczone na język polski) słowniki i encyklopedie terminów architekto-
nicznych nie notują tych terminów. Zob. np.: N. Pevsner, J. Fleming, H. Honour, Encyklopedia
architektury, Warszawa 1997; K. Krajewski, Mata encyklopedia architektury i wnętrz, Warsza-
wa 19992; 1. Chilvers, H. Osborne, Oksfordzki leksykon sztuki, Warszawa 2002 podaje defini-
33
Prace z historii sztuki
V(2004)
Iwona Fischer, Leszek Zinkow
„Dom Egipski" w Krakowie.
Przykład egiptomanii w architekturze polskiej
„Kraków miał przez szereg lat pewną osobliwość - (...) o której wielu
Krakowian jakby zapomniało. Osobliwością tą był tak zwany adom egip-
skie na rogu ul. Smoleńsk i Retoryka; olbrzymie domisko, o dwóch wielkich
frontach, owoc raczej kaprysu architektonicznego, nie pozbawionego zresztą
pewnej oryginalności. Na obu frontach odznaczał się on wszystkiemi motywa-
mi zdobniczemi, jakie przekazały do skarbca artystycznego Europy zabytki
z ziemi Faraonów. Całe jego mury pokryte były motywami ornamentacyjne-
mi hieroglifów, świętych ibisów, skarabeuszów i hjeratycznych szakali, sty-
lizowanych postaci faraonów i nie faraonów - przed bramami stały obeliski
i leżały sfinksy, wreszcie polichromja ścian domu utrzymana była w «narodo-
wych» barwach staroegipskich - w barwach polichromji piramid.
Wszystko to z początku, gdy było barwne, świeże, nowe, zgrabne, całe,
radowało oczy Krakowian, zarówno mieszkających w tym domu, jak i prze-
chodniów, a przez przyjezdnych chętnie było oglądane, jako osobliwość"1.
Tymi słowami publicysta międzywojennego „Ilustrowanego Kuriera Co-
dziennego" żegnał jeden z najbardziej osobliwych eksperymentów architekto-
nicznych, zrealizowanych w dziewiętnastowiecznej Polsce; niezwykłą mani-
festację zjawiska egiptyzmu (egiptomanii)2 w architekturze. Budynek nie zo-
Stfanisław] M.[róz], List z Krakowa. Koniec krakowskiego Egiptu, „Ilustrowany Kurjer
Codzienny" 248, 14. 09. 1930, s. 2-3.
" Sformułowań egiptomania, egiptyzm, egiptyzujący używamy w spolszczeniu, za literaturą
zachodnią; polskie (i tłumaczone na język polski) słowniki i encyklopedie terminów architekto-
nicznych nie notują tych terminów. Zob. np.: N. Pevsner, J. Fleming, H. Honour, Encyklopedia
architektury, Warszawa 1997; K. Krajewski, Mata encyklopedia architektury i wnętrz, Warsza-
wa 19992; 1. Chilvers, H. Osborne, Oksfordzki leksykon sztuki, Warszawa 2002 podaje defini-
33