DOI article:
Jarosz, Izabela: Powrót do tendencji formalnych w polskim piśmiennictwie o ogrodach na tle przemian w sztuce ogrodowej wybranych krajów Europy Zachodniej i Ameryki Pólknocnej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19070#0125
MODUS
Prace z historii sztuki
V(2004)
Izabela Jarosz
Powrót do tendencji formalnych w polskim
piśmiennictwie o ogrodach na tle przemian w sztuce
ogrodowej wybranych krajów Europy Zachodniej
i Ameryki Północnej1
WPROWADZENIE
Mark Laird wymienia trzy zasady konstytutywne dla koncepcji ogrodów
regularnych, zwanych też architektonicznymi, a w języku angielskim formal-
nymi {formal gardem)2. Pierwsza zasada polega na stosowaniu reguł rządzą-
cych architekturą przy komponowaniu przestrzeni otaczającej dom lub pałac.
Druga zasada sprowadza się do podporządkowania natury działalności czło-
wieka. Trzecia natomiast zakłada, że ogród jest kompozycją sztuczną Cechą
wspólną ogrodów formalnych bez względu na epokę była ich architektonicz-
na organizacja, której twórcą był architekt, a nie ogrodnik. Inaczej w okresie
dominacji parku krajobrazowego, kiedy to ogród stał się raczej terenem dzia-
łalności ogrodników. Powrót do tendencji formalnych, jaki zaczął się w XIX,
a osiągnął swą pełnię w wieku XX, był powrotem do sposobu kształtowania
przyrody według zasad architektonicznych. Dlatego też twórcy ogrodów for-
malnych z początku XX stulecia nazywali swe dzieła właśnie ogrodami archi-
tektonicznymi.
W historii polskiej sztuki ogrodowej odrzucenie zasad architektoniczne-
go kształtowania przyrody nigdy nie było zjawiskiem tak powszechnym jak
Niniejszy artykuł powstał w oparciu o pracę magisterską zatytułowaną Powrót do tenden-
cji formalnych w polskiej sztuce ogrodowej w latach 1880-1939, przygotowaną w Instytucie
Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierunkiem dr. hab. Wojciecha Bałusa.
M. Laird, Jardin a lafranęaise. L'art et la naturę, Paris 1993, s. 6.
115
Prace z historii sztuki
V(2004)
Izabela Jarosz
Powrót do tendencji formalnych w polskim
piśmiennictwie o ogrodach na tle przemian w sztuce
ogrodowej wybranych krajów Europy Zachodniej
i Ameryki Północnej1
WPROWADZENIE
Mark Laird wymienia trzy zasady konstytutywne dla koncepcji ogrodów
regularnych, zwanych też architektonicznymi, a w języku angielskim formal-
nymi {formal gardem)2. Pierwsza zasada polega na stosowaniu reguł rządzą-
cych architekturą przy komponowaniu przestrzeni otaczającej dom lub pałac.
Druga zasada sprowadza się do podporządkowania natury działalności czło-
wieka. Trzecia natomiast zakłada, że ogród jest kompozycją sztuczną Cechą
wspólną ogrodów formalnych bez względu na epokę była ich architektonicz-
na organizacja, której twórcą był architekt, a nie ogrodnik. Inaczej w okresie
dominacji parku krajobrazowego, kiedy to ogród stał się raczej terenem dzia-
łalności ogrodników. Powrót do tendencji formalnych, jaki zaczął się w XIX,
a osiągnął swą pełnię w wieku XX, był powrotem do sposobu kształtowania
przyrody według zasad architektonicznych. Dlatego też twórcy ogrodów for-
malnych z początku XX stulecia nazywali swe dzieła właśnie ogrodami archi-
tektonicznymi.
W historii polskiej sztuki ogrodowej odrzucenie zasad architektoniczne-
go kształtowania przyrody nigdy nie było zjawiskiem tak powszechnym jak
Niniejszy artykuł powstał w oparciu o pracę magisterską zatytułowaną Powrót do tenden-
cji formalnych w polskiej sztuce ogrodowej w latach 1880-1939, przygotowaną w Instytucie
Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierunkiem dr. hab. Wojciecha Bałusa.
M. Laird, Jardin a lafranęaise. L'art et la naturę, Paris 1993, s. 6.
115