Modus: Prace z historii sztuki (5.2004)

dzieł warsztatu pracującego w Ponikach, Au-
tor krytycznie ustosunkował się do podejmo-
wanych wcześniej prób przypisania mu ma-
lowideł ściennych w kościele w Ludrovej.

Jak słusznie zauważyli wydawcy książki,
jednym z ważniejszych i częściej porusza-
nych zagadnień współczesnej historii sztuki
w Europie Środkowej jest problem oddzia-
ływanie sztuki czeskiej około r. 1400. Bada-
nia te koncentrują się jednak przede wszyst-
kim na rzeźbie, architekturze i malarstwie
książkowym5. Ujęcie poświęcone malar-
stwu monumentalnemu jest nowością. Buran
kreśli swe rozważania z imponującą erudy-
cją, poruszając się swobodnie pośród dzieł
malarstwa monumentalnego, tablicowego,
a w szczególności książkowego. Imponuje
pogłębiona refleksja metodologiczna, której
summę znajdujemy na końcu książki. Autor
zawarł tam rozważania o roli geografii arty-
stycznej, stosunków pomiędzy centrum i pe-
ryferiami, a także (jak na ucznia Roberta Suc-
kale przystało) o roli sztuki dworskiej w roz-
woju malarstwa ściennego około r. 1400.
Uderza rozmach badawczy i wszechstron-
ność ujęcia omawianych zagadnień, które
pozostają w zgodzie z najnowszymi tren-
dami w europejskiej humanistyce. Pod tym
względem omawiana książka może stanowić
wzór dla badaczy polskich. Okazuje się, że
o sztuce Europy Środkowej można pisać bez
kompleksu prowincji, zupełnie tak, jak pi-
sze się o szczytowych osiągnięciach gotyku.
Trzeba jednak pisać w językach powszech-
nie zrozumiałych, inaczej grono odbiorców
pozostanie wciąż bardzo małe. Na książ-
kę Burana można więc także patrzyć z za-
zdrością, czekając niecierpliwie na podobne
w charakterze opracowania dotyczące sztu-
ki polskiej.

Marek WALCZAK

Beitrdge zur Kunstgeschichte Ostmittel-
europas, red. Hanna Nogossek, Dietmar
Popp, Verlag Herder-Institut, Marburg 2001
(= Tagungen zur Ostmitteleuropa-Forschung,
t. 13), ss. 402, il. 124.

W 2001 roku Instytut Herdera w Mar-
burgu opublikował jako trzynasty tom „Ta-
gungen zur Ostmitteleuropa-Forschung"
zbiór artykułów zatytułowany Beitrdge zur
Kunstgeschichte Ostmittelewopas. Praca-
mi przy redagowaniu tomu kierowali Hanna
Nogossek i Dietmar Popp. Publikacja liczy
402 strony tekstu zawierającego 19 artyku-
łów, które są pisemną wersją referatów wy-
głoszonych na konferencji zorganizowa-
nej w Marburgu w 1996 roku i poświęconej
sztuce Europy Środkowo-Wschodniej. Spe-
cyfika tej konferencji polegała na tym, iż
brali w niej udział młodzi naukowcy, głów-
nie studenci wyższych lat i doktoranci. Ini-
cjowanie tego typu „spotkań młodych" nale-
ży do długoletniej tradycji Instytutu Herdera.
Naukowcy mają na nich możliwość zapre-
zentowania wyników badań oraz przedsta-
wienia do dyskusji swoich prac i osiągnięć.
Konferencje te z jednej strony mają na celu
umożliwienie wymiany między młodymi
badaczami z różnych ośrodków, a z dru-
giej dają sposobność pracownikom Instytutu
uzyskania przeglądu tematyki podejmowa-
nej aktualnie w innych uczelniach i środowi-
skach naukowych. Obrady mają zazwyczaj
charakter interdyscyplinarny. Ich podstawo-
wym wyróżnikiem jest tematyka poświęcona
problemom Europy Środkowo-Wschodniej
lub ewentualnie kwestii niemieckiej kultury
i historii w Europie Wschodniej. Początko-
wo konferencje były poświęcone wyłącznie
historii. Z czasem jednak znacznie poszerzo-
no problematykę spotkań o tematy z zakre-
su literatury, sztuki i etnologii. W 1996 roku
Instytut Herdera po raz pierwszy zorganizo-

Przykładem nowatorskiej monografii traktującej o haftach praskich ok. 1400 jest wydana niedawno
książka E. Wcttcr, Bóhmische Bildstickerei um 1400. Die Stiftungen in Trient, Brandenburg und Danzig,
Berlin 2001.

175