DOI Artikel:
Zuziak, Iwona; Zinkow, Leszek: "Dom Egipski" w Krakowie: Przykład "egiptomanii" w architekturze polskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19070#0038
Egiptu na różne obszary kultury i sztuki nowożytnej. Ten właśnie wątek do-
ciekań naukowych zdobywa coraz większą popularność, szczególnie w ba-
daniach prowadzonych w Europie zachodniej oraz Stanach Zjednoczonych;
„egiptomania" zyskała już od dłuższego czasu status ważnego problemu ba-
dawczego4.
Zagadnienie wpływu dziedzictwa faraońskiego Egiptu na nowożytną ar-
chitekturę podejmowane jest zazwyczaj w kontekście szerszych, wielowąt-
kowych analiz. Prowadzone są zarówno z perspektywy bardzo ogólnej, kul-
turowej Begegnung Europas mit Agypten (jak w tytule prekursorskiej pra-
cy Siegfrieda Morenza5), aż po analizy szczegółowe, prezentujące elementy
tej spuścizny w poszczególnych dziedzinach nowożytnej kultury i wszelkiej
działalności artystycznej. Pomimo zaledwie kilkudziesięcioletniej tradycji ba-
dawczej, w naukowym piśmiennictwie funkcjonuje już kilka prac o charakte-
rze monograficznym, skupiających się na architektonicznym wątku tego za-
gadnienia. Podstawowe opracowanie brytyjskiego historyka architektury Ja-
mesa Stevensa Curla6, skupiając się na problematyce egiptomanii w architek-
turze i szeroko rozumianej sztuce zdobniczej, przynosi jednocześnie szereg
cennych uwag przydatnych dla badaczy szerszego kontekstu kulturowo-ar-
tystycznego, szczególnie kręgu anglo- i francuskojęzycznego. Jeszcze precy-
zyjniej odnosi się do tych zagadnień obszerna książka wydana w roku 2003
nakładem londyńskiego University College: Imhotep today1. Wyliczenie waż-
niejszych prac8 dotyczących architektonicznych egiptyzmów zamknąć należy
4 Pojęcie „egiptomanii" potencjalnie ma w języku polskim nieco negatywną konotację (su-
fiks „-mania" sugeruje, zgodnie z definicją np. w Słowniku Języka Polskiego PWN, Warszawa
1998, t. 2, s. 98, „przesadne, bardzo mocne zainteresowanie się czymś, upodobanie, pociąg do
czegoś, pasję", a nawet „stan chorobowego podniecenia występujący w niektórych schorze-
niach psychicznych"), która implikuje niejaką rezerwę w odniesieniu do poważnych badań na-
ukowych tego zjawiska. W literaturze anglojęzycznej termin „egyptomania" stosowany zazwy-
czaj wymiennie z „egyptian influences" lub „egyptianism" jest, by tak rzec, „pełnoprawnym"
terminem naukowym pozbawionym ironicznych asocjacji.
S. Morenz, Die Begegnung Europas mit Agypten, Ziirich 1969. W tym kontekście należy
wspomnieć także nieco wcześniejszą pracę J. Baltrusaitisa (zob. J. BaltrusaYtis, La Quete d'Isis.
Introduction a l 'Egyptomanie. Essai sur la legendę d'un mythe, Paris 1967).
6 J.S. Curl, Egyptomania. The Egyptian Revival: a Recurring Theme in the History ofTaste,
Manchester-New York 1994.
Imhotep today: Egyptianizing architecture, red. J.-M. Humbert, C. Price, London 2003
(= Encounters with Ancient Egypt).
8 Gwoli ścisłości należy stwierdzić, iż większość prac omawiających szeroko problematy-
kę inspiracji egipskich w cywilizacji nowożytnej uwzględnia oczywiście także ów architekto-
niczny wątek, dla przykładu R.G. Carrot, The Egyptian Revival. Its Sources, Monuments and
Meaning. 1808-1858, Berkeley-Los Angeles-London 1978; naturalnie trudno byłoby wyliczać
36
ciekań naukowych zdobywa coraz większą popularność, szczególnie w ba-
daniach prowadzonych w Europie zachodniej oraz Stanach Zjednoczonych;
„egiptomania" zyskała już od dłuższego czasu status ważnego problemu ba-
dawczego4.
Zagadnienie wpływu dziedzictwa faraońskiego Egiptu na nowożytną ar-
chitekturę podejmowane jest zazwyczaj w kontekście szerszych, wielowąt-
kowych analiz. Prowadzone są zarówno z perspektywy bardzo ogólnej, kul-
turowej Begegnung Europas mit Agypten (jak w tytule prekursorskiej pra-
cy Siegfrieda Morenza5), aż po analizy szczegółowe, prezentujące elementy
tej spuścizny w poszczególnych dziedzinach nowożytnej kultury i wszelkiej
działalności artystycznej. Pomimo zaledwie kilkudziesięcioletniej tradycji ba-
dawczej, w naukowym piśmiennictwie funkcjonuje już kilka prac o charakte-
rze monograficznym, skupiających się na architektonicznym wątku tego za-
gadnienia. Podstawowe opracowanie brytyjskiego historyka architektury Ja-
mesa Stevensa Curla6, skupiając się na problematyce egiptomanii w architek-
turze i szeroko rozumianej sztuce zdobniczej, przynosi jednocześnie szereg
cennych uwag przydatnych dla badaczy szerszego kontekstu kulturowo-ar-
tystycznego, szczególnie kręgu anglo- i francuskojęzycznego. Jeszcze precy-
zyjniej odnosi się do tych zagadnień obszerna książka wydana w roku 2003
nakładem londyńskiego University College: Imhotep today1. Wyliczenie waż-
niejszych prac8 dotyczących architektonicznych egiptyzmów zamknąć należy
4 Pojęcie „egiptomanii" potencjalnie ma w języku polskim nieco negatywną konotację (su-
fiks „-mania" sugeruje, zgodnie z definicją np. w Słowniku Języka Polskiego PWN, Warszawa
1998, t. 2, s. 98, „przesadne, bardzo mocne zainteresowanie się czymś, upodobanie, pociąg do
czegoś, pasję", a nawet „stan chorobowego podniecenia występujący w niektórych schorze-
niach psychicznych"), która implikuje niejaką rezerwę w odniesieniu do poważnych badań na-
ukowych tego zjawiska. W literaturze anglojęzycznej termin „egyptomania" stosowany zazwy-
czaj wymiennie z „egyptian influences" lub „egyptianism" jest, by tak rzec, „pełnoprawnym"
terminem naukowym pozbawionym ironicznych asocjacji.
S. Morenz, Die Begegnung Europas mit Agypten, Ziirich 1969. W tym kontekście należy
wspomnieć także nieco wcześniejszą pracę J. Baltrusaitisa (zob. J. BaltrusaYtis, La Quete d'Isis.
Introduction a l 'Egyptomanie. Essai sur la legendę d'un mythe, Paris 1967).
6 J.S. Curl, Egyptomania. The Egyptian Revival: a Recurring Theme in the History ofTaste,
Manchester-New York 1994.
Imhotep today: Egyptianizing architecture, red. J.-M. Humbert, C. Price, London 2003
(= Encounters with Ancient Egypt).
8 Gwoli ścisłości należy stwierdzić, iż większość prac omawiających szeroko problematy-
kę inspiracji egipskich w cywilizacji nowożytnej uwzględnia oczywiście także ów architekto-
niczny wątek, dla przykładu R.G. Carrot, The Egyptian Revival. Its Sources, Monuments and
Meaning. 1808-1858, Berkeley-Los Angeles-London 1978; naturalnie trudno byłoby wyliczać
36