DOI Artikel:
Jarosz, Izabela: Powrót do tendencji formalnych w polskim piśmiennictwie o ogrodach na tle przemian w sztuce ogrodowej wybranych krajów Europy Zachodniej i Ameryki Pólknocnej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19070#0149
sce ludowymi, zyskały w latach dwudziestych XX wieku powszechne uzna-
nie jako najwłaściwsze miejsce uprawiania sportów95. Ludowy park gier i za-
baw miał być połączeniem parku z boiskiem, obramowanym przestrzenią dla
widzów, z dodatkowym schroniskiem przed deszczem, kioskami ze słodycza-
mi i owocami, ławkami, szerokimi, dobrze wyżwirowanymi alejami, przeno-
śnymi huśtawkami dla dzieci, ustawionymi na trawnikach, i placami do gier.
Walory edukacyjne, dostrzegane w założeniach parków publicznych i ogro-
dów botanicznych, w połączeniu z propagowaniem sportów w szkołach, zna-
lazły swe ukoronowanie w promowanej przez Stefana Rogowicza koncepcji
ogrodu dydaktycznego. Rogowicz podkreślał, że ogród dydaktyczny był za-
łożeniem o niezmierzonych zaletach wychowawczych, gdyż służyć mógł za-
równo nauce, jak i poprawie kondycji fizycznej wśród młodzieży96. Z uwagi
na przeznaczenie ogród taki dzielono na dwie części: dydaktyczną i sporto-
wą, nadając im formę bądź to geometryczną (działka botaniczna, duże i małe
boiska), bądź pejzażową (arboretum). Ogród, w którym młodzież spędzałaby
czas po odbyciu lekcji, miał być swoistą „szkołą pod gołym niebem".
Wprowadzenie do planów parków publicznych placów zabaw i boisk
wpłynęło zasadniczo na ich formę i charakter. Tereny te jako część parku
wielkomiejskiego miały służyć przede wszystkim dzieciom. Jednym z po-
stulatów pedagogiki oświeceniowej było dopuszczenie dzieci do kontaktu
z przyrodą. Hirschfeld, uznając ogród za idealne miejsce wychowywania i na-
uczania młodzieży, podkreślał konieczność zakładania ogrodów przy szko-
łach97. W ogrodach tych należało wypoczywać, zaznajamiać się z roślinami
i uprawiać sporty. Zainteresowanie wychowaniem dzieci i młodzieży w oto-
czeniu natury, które wysunięto na pierwszy plan w Oświeceniu, zbiegło się
w czasie z narodzinami ogrodów publicznych. Boiska sportowe włączono po
raz pierwszy w obszar parku publicznego w Birkenhead Park98. Na konty-
nencie północnoamerykańskim pomysł ten rozwinął Olmsted w nowojorskim
Central Parku. W Niemczech pierwsze boiska sportowe powstały w berliń-
skich Treptower Park i w nowej części Friedrichshain. Kompozycjom tym
nadawano zazwyczaj postać sportowej łąki w kształcie hipodromu. Ostatecz-
nym triumfem parku jako miejsca służącego zabawom i uprawianiu sportów
była koncepcja parku zreformowanego (Reformpark)99. Poszczególne części
H. Rumun, Ludowe parki zabaw i gier, „Przegląd Ogrodniczy" 1928, 5, s. 142-145.
S. Rogowicz, Ogrody dydaktyczne, „Ogrodnik" 1921, 19, s. 161-162 i 1921, 20, s. 173-
Bałus (przyp. 88), s. 66.
Tamże, s. 70.
G. Cranz, Der Reformpark in den Yereinigten Staaten (1900-1930), w: Die Gartenkunst
139
nie jako najwłaściwsze miejsce uprawiania sportów95. Ludowy park gier i za-
baw miał być połączeniem parku z boiskiem, obramowanym przestrzenią dla
widzów, z dodatkowym schroniskiem przed deszczem, kioskami ze słodycza-
mi i owocami, ławkami, szerokimi, dobrze wyżwirowanymi alejami, przeno-
śnymi huśtawkami dla dzieci, ustawionymi na trawnikach, i placami do gier.
Walory edukacyjne, dostrzegane w założeniach parków publicznych i ogro-
dów botanicznych, w połączeniu z propagowaniem sportów w szkołach, zna-
lazły swe ukoronowanie w promowanej przez Stefana Rogowicza koncepcji
ogrodu dydaktycznego. Rogowicz podkreślał, że ogród dydaktyczny był za-
łożeniem o niezmierzonych zaletach wychowawczych, gdyż służyć mógł za-
równo nauce, jak i poprawie kondycji fizycznej wśród młodzieży96. Z uwagi
na przeznaczenie ogród taki dzielono na dwie części: dydaktyczną i sporto-
wą, nadając im formę bądź to geometryczną (działka botaniczna, duże i małe
boiska), bądź pejzażową (arboretum). Ogród, w którym młodzież spędzałaby
czas po odbyciu lekcji, miał być swoistą „szkołą pod gołym niebem".
Wprowadzenie do planów parków publicznych placów zabaw i boisk
wpłynęło zasadniczo na ich formę i charakter. Tereny te jako część parku
wielkomiejskiego miały służyć przede wszystkim dzieciom. Jednym z po-
stulatów pedagogiki oświeceniowej było dopuszczenie dzieci do kontaktu
z przyrodą. Hirschfeld, uznając ogród za idealne miejsce wychowywania i na-
uczania młodzieży, podkreślał konieczność zakładania ogrodów przy szko-
łach97. W ogrodach tych należało wypoczywać, zaznajamiać się z roślinami
i uprawiać sporty. Zainteresowanie wychowaniem dzieci i młodzieży w oto-
czeniu natury, które wysunięto na pierwszy plan w Oświeceniu, zbiegło się
w czasie z narodzinami ogrodów publicznych. Boiska sportowe włączono po
raz pierwszy w obszar parku publicznego w Birkenhead Park98. Na konty-
nencie północnoamerykańskim pomysł ten rozwinął Olmsted w nowojorskim
Central Parku. W Niemczech pierwsze boiska sportowe powstały w berliń-
skich Treptower Park i w nowej części Friedrichshain. Kompozycjom tym
nadawano zazwyczaj postać sportowej łąki w kształcie hipodromu. Ostatecz-
nym triumfem parku jako miejsca służącego zabawom i uprawianiu sportów
była koncepcja parku zreformowanego (Reformpark)99. Poszczególne części
H. Rumun, Ludowe parki zabaw i gier, „Przegląd Ogrodniczy" 1928, 5, s. 142-145.
S. Rogowicz, Ogrody dydaktyczne, „Ogrodnik" 1921, 19, s. 161-162 i 1921, 20, s. 173-
Bałus (przyp. 88), s. 66.
Tamże, s. 70.
G. Cranz, Der Reformpark in den Yereinigten Staaten (1900-1930), w: Die Gartenkunst
139