DOI Artikel:
Smorąg Różycka, Małgorzata: Bizantyńskie malowidła w prezbiterium katedry pw. Narodzenia Najświętszei Maryi Panny w Sandormierzu - odkrycia niespodziewane i doniosłe
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0068
12. Sandomierz, katedra
pw. Narodzenia Najświętszej
Maryi Panny, Zstgpienie
Chrystusa do otchłani, ściana
wschodnia prezbiterium.
Fot. autorka
Marii i dalej jeszcze w porządku chronologicz-
nym schodzi niżej, prowadzona sceną Bożego
Narodzenia oraz sceną Ofiarowania Chrystusa
w świątyni na ścianie południowo-wschodniej
trójbocznego zamknięcia prezbiterium. Dalszy
przebieg cyklu chrystologicznego na tym eta-
pie badań można odczytać jedynie w porząd-
ku wyznaczonym układem pasowym trzech
rzędów przedstawień narracyjnych obiegają-
cych wnętrze prezbiterium. Odczytanie to ma
charakter wyłącznie inwentaryzacyjny. I tak na
ścianie południowej w pasie najwyższym są to
dalej: Chrzest Chrystusa i Wskrzeszenie Łazarza
(III przęsło), Powołanie Zacheusza i Rozmo-
wa z Samarytanką (II przęsło), Uzdrowienie
chorego na puchlinę i scena rozpoznana przez
Różycką-Bryzek jako Rozesłanie apostołów
(I przęsło). W pasie drugim, środkowym, ściany
południowej są to sceny: Wieczerza w Emmaus
i Uzdrowienie ślepego (II przęsło), Przypowieść
o pannach roztropnych i głupich oraz Uzdrowie-
nie niewiasty pochylonej (I przęsło).
Na ścianie północnej i wschodniej zgru-
powano obrazy niemal wyłącznie wątku pa-
syjnego i zmartwychwstania, z wyjątkiem
Przemienienia w najwyższym pasie ściany
północno-wschodniej, wyróżniającego się niezrozumiałym na tym etapie badań
pominięciem grupy apostołów. Na ścianie północno-wschodniej zostały zesta-
wione sceny kilku wątków. Prócz wspomnianego już Przemienienia, są to na lewo
od okna zstępująco - Biczowanie i Niesienie krzyża, na prawo zaś, przechodząc
częściowo na ścianę wschodnią aż do styku ze środkowym oknem, Zstąpienie
Chrystusa do otchłani (u góry) i Ukrzyżowanie (poniżej). W dalszym przebiegu na
ścianie północnej chronologia wydaje się jeszcze bardziej zawiła. I tak na ścianie
III przęsła namalowano sześć scen w następującym porządku: w polu szczyto-
wym zamkniętym ostrołukowo zbiegiem wysklepek sklepienia widnieje scena
Wniebowstąpienia, poniżej rozciągający się na całą szerokość przęsła Wjazd do
Jerozolimy (II pas) i kolejno schodząco - Ostatnia wieczerza i Pojmanie (III pas),
Umywanie nóg apostołom i Chrystus przed Piłatem (IV pas). Na ścianie przęsła
II widnieje siedem scen: na ścianie szczytowej Modlitwa w Ogrojcu, następnie
schodząco parami sceny: Zmowa Judasza z kapłanami i Żądanie znaku (II pas),
Niewiasty zwiastujące apostołom i Niewiasty u grobu (III pas) oraz Wątpienie
Tomasza i Opłakiwanie (IV pas).
Dwie sceny ujawniły się w zupełnie nowym świetle. Odkrycie kompozy-
cji Zstąpienia Chrystusa do otchłani (il. 12), wyobrażonej na ścianie północno-
-wschodniej i części ściany wschodniej do krawędzi okna było równie nieocze-
kiwane, jak wspomniane wyżej odkrycie Zwiastowania Marii. Z pierwotnej kom-
pozycji pozostała piękna, dynamiczna figura Chrystusa depczącego wrota pie-
kielne w zamaszystym zwróceniu w prawo, gdzie zapewne nadal znajdują się
66
ARTYKUŁY
Małgorzata Smorąg Różycka
pw. Narodzenia Najświętszej
Maryi Panny, Zstgpienie
Chrystusa do otchłani, ściana
wschodnia prezbiterium.
Fot. autorka
Marii i dalej jeszcze w porządku chronologicz-
nym schodzi niżej, prowadzona sceną Bożego
Narodzenia oraz sceną Ofiarowania Chrystusa
w świątyni na ścianie południowo-wschodniej
trójbocznego zamknięcia prezbiterium. Dalszy
przebieg cyklu chrystologicznego na tym eta-
pie badań można odczytać jedynie w porząd-
ku wyznaczonym układem pasowym trzech
rzędów przedstawień narracyjnych obiegają-
cych wnętrze prezbiterium. Odczytanie to ma
charakter wyłącznie inwentaryzacyjny. I tak na
ścianie południowej w pasie najwyższym są to
dalej: Chrzest Chrystusa i Wskrzeszenie Łazarza
(III przęsło), Powołanie Zacheusza i Rozmo-
wa z Samarytanką (II przęsło), Uzdrowienie
chorego na puchlinę i scena rozpoznana przez
Różycką-Bryzek jako Rozesłanie apostołów
(I przęsło). W pasie drugim, środkowym, ściany
południowej są to sceny: Wieczerza w Emmaus
i Uzdrowienie ślepego (II przęsło), Przypowieść
o pannach roztropnych i głupich oraz Uzdrowie-
nie niewiasty pochylonej (I przęsło).
Na ścianie północnej i wschodniej zgru-
powano obrazy niemal wyłącznie wątku pa-
syjnego i zmartwychwstania, z wyjątkiem
Przemienienia w najwyższym pasie ściany
północno-wschodniej, wyróżniającego się niezrozumiałym na tym etapie badań
pominięciem grupy apostołów. Na ścianie północno-wschodniej zostały zesta-
wione sceny kilku wątków. Prócz wspomnianego już Przemienienia, są to na lewo
od okna zstępująco - Biczowanie i Niesienie krzyża, na prawo zaś, przechodząc
częściowo na ścianę wschodnią aż do styku ze środkowym oknem, Zstąpienie
Chrystusa do otchłani (u góry) i Ukrzyżowanie (poniżej). W dalszym przebiegu na
ścianie północnej chronologia wydaje się jeszcze bardziej zawiła. I tak na ścianie
III przęsła namalowano sześć scen w następującym porządku: w polu szczyto-
wym zamkniętym ostrołukowo zbiegiem wysklepek sklepienia widnieje scena
Wniebowstąpienia, poniżej rozciągający się na całą szerokość przęsła Wjazd do
Jerozolimy (II pas) i kolejno schodząco - Ostatnia wieczerza i Pojmanie (III pas),
Umywanie nóg apostołom i Chrystus przed Piłatem (IV pas). Na ścianie przęsła
II widnieje siedem scen: na ścianie szczytowej Modlitwa w Ogrojcu, następnie
schodząco parami sceny: Zmowa Judasza z kapłanami i Żądanie znaku (II pas),
Niewiasty zwiastujące apostołom i Niewiasty u grobu (III pas) oraz Wątpienie
Tomasza i Opłakiwanie (IV pas).
Dwie sceny ujawniły się w zupełnie nowym świetle. Odkrycie kompozy-
cji Zstąpienia Chrystusa do otchłani (il. 12), wyobrażonej na ścianie północno-
-wschodniej i części ściany wschodniej do krawędzi okna było równie nieocze-
kiwane, jak wspomniane wyżej odkrycie Zwiastowania Marii. Z pierwotnej kom-
pozycji pozostała piękna, dynamiczna figura Chrystusa depczącego wrota pie-
kielne w zamaszystym zwróceniu w prawo, gdzie zapewne nadal znajdują się
66
ARTYKUŁY
Małgorzata Smorąg Różycka