DOI Artikel:
Płonka-Bałus, Katarzyna: O trudnej "sztuce widzenia" i czytaniu źródeł: Dwiepublikacje o nagrobku króla Władysława Jagiełły w katedrze krakowskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0149
0 trudnej „sztuce widzenia”
1 czytaniu źródeł.
Dwie publikacje o nagrobku króla
Władysława Jagiełły w katedrze krakowskiej
Anna Boczkowska, Sarkofag Władysława II Jagiełły i Donatello.
Początki Odrodzenia w Krakowie. Sztuka - Polityka - Humanizm,
Słowo / obraz terytoria, Gdańsk 2011, ss. 466, 31 il. czarno-
-białych, 46 il. barwnych
Katharina Chrubasik, Dos Grabmal 1/on Ladislaus II Jagiełło
(1384-1434). Inszenierung und Legitimation der Macht. Inaugural-
-Dissertation zur Erlangung der Doktorwurde der Philosophi-
schen Fakultat der Rheinischen Friedrich-Wilhelms-Universtitat
zu Bonn, Bonn 2009, dostępne Online: <hss.ulb.uni-bonn.
de/2009/1756/1756.pdf> (stan na 10.06.2013)
„Tumba nagrobna króla Władysława Jagiełły, jedno z najznamienitszych dzieł
plastyki polskiego średniowiecza, należy równocześnie do szczególnie zagadko-
wych”* 1. Wyrażona równo trzydzieści lat temu opinia Stanisława Mossakowskiego,
pomimo podejmowania zarówno syntetycznych, jak i szczegółowych badań2,
do dzisiaj nie straciła swej aktualności: wybitna i odosobniona w rodzimym
pejzażu artystycznym rzeźba nadal fascynuje aurą niewyjaśnionego arcydzieła.
Wolno sądzić, że związana z tą opinią niemoc badawcza wynika z braku od-
powiedniego podejścia lub jest wynikiem błędnego „wstępnego odczytania”
nagrobka, postrzeganego w pryzmacie sztuki gotyckiej („sehr spate Phase des
Weichen Stils”)3 lub wprost przeciwnie - odbieranego jako dzieło renesansowe.
Rozbieżność w poglądach na temat genezy form tej niemającej sobie pokrew-
nych rzeźby skutkuje równie rozbieżnym jej datowaniem. Konsekwencją jej „za-
chodniej” czy też „północnej” względem Alp proweniencji jest zamknięcie czasu
powstania w latach trzydziestych XV w., gdyż tylko w taki sposób na gruncie
styloznawstwa daje się uzasadnić charakterystyczny dla nagrobka pozorny du-
alizm pomiędzy „idealizmem” płytkich, miękkich fałdów i gładkiej powierzchni
polerowanego marmuru, będącym wyrazem konwencji stylu międzynarodowego,
a „realizmem” płaczków i ekspresyjnym weryzmem, cechującym „portretowy”
wizerunek króla, uznawany za właściwy sztuce po roku 14304. Z kolei wskazany
przed laty przez Karola Estreichera odmienny kontekst artystyczny, dostrzeżony
1 S. Mossakowski, Kiedy powstała tumba Władysława Jagiełły?, w: Ars auro prior. Studia Ioanni
Białostocki sexegenario dicta, Warszawa 1981, s. 227.
2 Stan badań zob. P. Mrozowski, Gotyckie nagrobki w Polsce, Warszawa 1994, s. 82-88.
3 P. Skubiszewski, Grabmal des Kónigs Vladislaus Jagiełło von Polen, w: J. Białostocki, Spatmittelalter
und beginnende Neuzeit, Berlin 1972 (= Propylaen Kunstgeschichte, t. 7), s. 286-287.
4 P. Skubiszewski (rec.), K. Estreicher, Grobowiec Władysława Jagiełły, „Biuletyn Historii Sztuki”
18,1956, s. 161-175; T. Dobrowolski, Uwagi o nagrobku Władysława Jagiełły w katedrze wawel-
skiej, „Rocznik Historii Sztuki” 1,1956, s. 9-78, szczeg. s. 67-70. Cyt. za: T. Dobrowolski, Stan
wiedzy o nagrobku Władysława Jagiełły w katedrze wawelskiej. Na marginesie studiów Piotra
Skubiszewskiego,„Biuletyn Historii Sztuki” 20,1958, s. 383-386.
modus
prace z historii sztuki
xii-xiii, 2013
0
KATARZYNA
PŁONKABAŁUS
RECENZJE I OMÓWIENIA
147
1 czytaniu źródeł.
Dwie publikacje o nagrobku króla
Władysława Jagiełły w katedrze krakowskiej
Anna Boczkowska, Sarkofag Władysława II Jagiełły i Donatello.
Początki Odrodzenia w Krakowie. Sztuka - Polityka - Humanizm,
Słowo / obraz terytoria, Gdańsk 2011, ss. 466, 31 il. czarno-
-białych, 46 il. barwnych
Katharina Chrubasik, Dos Grabmal 1/on Ladislaus II Jagiełło
(1384-1434). Inszenierung und Legitimation der Macht. Inaugural-
-Dissertation zur Erlangung der Doktorwurde der Philosophi-
schen Fakultat der Rheinischen Friedrich-Wilhelms-Universtitat
zu Bonn, Bonn 2009, dostępne Online: <hss.ulb.uni-bonn.
de/2009/1756/1756.pdf> (stan na 10.06.2013)
„Tumba nagrobna króla Władysława Jagiełły, jedno z najznamienitszych dzieł
plastyki polskiego średniowiecza, należy równocześnie do szczególnie zagadko-
wych”* 1. Wyrażona równo trzydzieści lat temu opinia Stanisława Mossakowskiego,
pomimo podejmowania zarówno syntetycznych, jak i szczegółowych badań2,
do dzisiaj nie straciła swej aktualności: wybitna i odosobniona w rodzimym
pejzażu artystycznym rzeźba nadal fascynuje aurą niewyjaśnionego arcydzieła.
Wolno sądzić, że związana z tą opinią niemoc badawcza wynika z braku od-
powiedniego podejścia lub jest wynikiem błędnego „wstępnego odczytania”
nagrobka, postrzeganego w pryzmacie sztuki gotyckiej („sehr spate Phase des
Weichen Stils”)3 lub wprost przeciwnie - odbieranego jako dzieło renesansowe.
Rozbieżność w poglądach na temat genezy form tej niemającej sobie pokrew-
nych rzeźby skutkuje równie rozbieżnym jej datowaniem. Konsekwencją jej „za-
chodniej” czy też „północnej” względem Alp proweniencji jest zamknięcie czasu
powstania w latach trzydziestych XV w., gdyż tylko w taki sposób na gruncie
styloznawstwa daje się uzasadnić charakterystyczny dla nagrobka pozorny du-
alizm pomiędzy „idealizmem” płytkich, miękkich fałdów i gładkiej powierzchni
polerowanego marmuru, będącym wyrazem konwencji stylu międzynarodowego,
a „realizmem” płaczków i ekspresyjnym weryzmem, cechującym „portretowy”
wizerunek króla, uznawany za właściwy sztuce po roku 14304. Z kolei wskazany
przed laty przez Karola Estreichera odmienny kontekst artystyczny, dostrzeżony
1 S. Mossakowski, Kiedy powstała tumba Władysława Jagiełły?, w: Ars auro prior. Studia Ioanni
Białostocki sexegenario dicta, Warszawa 1981, s. 227.
2 Stan badań zob. P. Mrozowski, Gotyckie nagrobki w Polsce, Warszawa 1994, s. 82-88.
3 P. Skubiszewski, Grabmal des Kónigs Vladislaus Jagiełło von Polen, w: J. Białostocki, Spatmittelalter
und beginnende Neuzeit, Berlin 1972 (= Propylaen Kunstgeschichte, t. 7), s. 286-287.
4 P. Skubiszewski (rec.), K. Estreicher, Grobowiec Władysława Jagiełły, „Biuletyn Historii Sztuki”
18,1956, s. 161-175; T. Dobrowolski, Uwagi o nagrobku Władysława Jagiełły w katedrze wawel-
skiej, „Rocznik Historii Sztuki” 1,1956, s. 9-78, szczeg. s. 67-70. Cyt. za: T. Dobrowolski, Stan
wiedzy o nagrobku Władysława Jagiełły w katedrze wawelskiej. Na marginesie studiów Piotra
Skubiszewskiego,„Biuletyn Historii Sztuki” 20,1958, s. 383-386.
modus
prace z historii sztuki
xii-xiii, 2013
0
KATARZYNA
PŁONKABAŁUS
RECENZJE I OMÓWIENIA
147