DOI Artikel:
Smorąg Różycka, Małgorzata: Bizantyńskie malowidła w prezbiterium katedry pw. Narodzenia Najświętszei Maryi Panny w Sandormierzu - odkrycia niespodziewane i doniosłe
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0070
15. Sandomierz, katedra
pw. Narodzenia Najświętszej
Maryi Panny, inskrypcja fun-
dacyjna łacińska (?), ściana
północna łuku tęczowego.
Fot. autorka
i herbów jagiellońskich, dotychczas znanej z opisu Jana Długosza i późniejszych
wyobrażeń; 3) dotyczący datowania malowideł, związany z obecnością herbu
Anny Cylejskiej, drugiej żony Władysława Jagiełły.
Herb usytuowany w porządku heraldycznym na skraju fryzu, lecz zarazem
najbliżej ołtarza, prezentuje skwadrowaną tarczę z naprzemiennymi polami na
osiach diagonalnych: błękitnym z trzema złotymi gwiazdami oraz czerwonym
z dwiema poziomymi białymi belkami. Jeśli identyfikacja jest poprawna, jest to
herb rodziny Cilli, tu przynależny Annie Cylejskiej. Skupiając uwagę na trzecim
z wymienionych aspektów, należy przypomnieć podstawowe tylko fakty.
Władysław Jagiełło poślubił Annę 29 stycznia 1402 r. na Wawelu. Uroczysta
koronacja królewskiej małżonki odbyła się dopiero rok później, 23 lutego 1403 r.
Dnia 8 kwietnia 1408 r. Anna
urodziła córkę, której dano imię
Jadwiga. W 1413 r., na zjeździe
w Jedlni uznano królewnę Jadwi-
gę - wobec braku męskiego po-
tomka króla - dziedziczką tronu.
Trzy lata później, 21 marca 1416 r.
królowa Anna zmarła44. Jedna ze
wskazanych tu dat może więc wy-
znaczać chronologię sandomier-
skich fresków, które już na tym
etapie można datować pomiędzy
1402/1403 a 1416 r. Z królewskiego
itinerarium, pieczołowicie zesta-
wionego na podstawie różnorod-
nych przekazów pisanych przez
Antoniego Gąsiorowskiego45, wy-
nika, że Jagiełło już w pierwszym
roku swego panowania w Polsce
przebywał kilka dni w Sandomie-
rzu, tj. od 20 do 23 maja, a następnie od 25 do 27 września. Później powracał do
Sandomierza wielokrotnie, z reguły w dniach święta Narodzin Matki Boskiej, ale
także i w innych terminach. W okresie małżeństwa z Anną był tu wielokrotnie:
w roku 1405,1406,1407,1408,1409,1410,1411,1412,1413 i 1415. Wrześniowy pobyt
roku 1416 nastąpił już po śmierci królowej. W itinerarium królowej, opracowanym
przez Grażynę Rutkowską, brak bezpośredniego poświadczenia pobytu królowej
w Sandomierzu, ale trudno przyjąć, że nie towarzyszyła tu królowi, gdyż - jak
wynika z dokumentów - odbywała z Jagiełłą wiele podróży46.
44 Królowej Annie, drugiej żonie Jagiełły, nie poświęcano dotychczas zbyt wiele uwagi badawczej,
na co wskazuje nad wyraz skromna bibliografia zawierająca również pozycje popularno-
naukowe: K. Pieradzka, Anna Cyllejska, w: Polski Słownik Biograficzny, 1.1, Kraków 1935, s. 121;
E. Rudzki, Anna Cylejska, druga żona Władysława Jagiełły, w: tenże, Polskie królowe. Żony Pia-
stów i Jagiellonów, 1.1, Warszawa 1985, s. 80-89; A. Klubówna, Cztery królowe Jagiełłowe, wyd. 2,
Warszawa 1990, s. 81-154; F. Sikora, W sprawie małżeństwa Władysława Jagiełły z Anną Cylejską,
w: Personae - Colligationes - Facta, red. J. Bieniak, Toruń 1991, s. 93-103.
45 A. Gąsiorowski, Itinerarium króla Władysława Jagiełły 1386-1434, Warszawa 1972, wg indeksu.
46 G. Rutkowska, Itineraria żon króla Władysława Jagiełły,,,Roczniki Historyczne” 64,1998, s. 59-104,
szczeg. s. 63-73.
68
ARTYKUŁY
Małgorzata Smorąg Różycka
pw. Narodzenia Najświętszej
Maryi Panny, inskrypcja fun-
dacyjna łacińska (?), ściana
północna łuku tęczowego.
Fot. autorka
i herbów jagiellońskich, dotychczas znanej z opisu Jana Długosza i późniejszych
wyobrażeń; 3) dotyczący datowania malowideł, związany z obecnością herbu
Anny Cylejskiej, drugiej żony Władysława Jagiełły.
Herb usytuowany w porządku heraldycznym na skraju fryzu, lecz zarazem
najbliżej ołtarza, prezentuje skwadrowaną tarczę z naprzemiennymi polami na
osiach diagonalnych: błękitnym z trzema złotymi gwiazdami oraz czerwonym
z dwiema poziomymi białymi belkami. Jeśli identyfikacja jest poprawna, jest to
herb rodziny Cilli, tu przynależny Annie Cylejskiej. Skupiając uwagę na trzecim
z wymienionych aspektów, należy przypomnieć podstawowe tylko fakty.
Władysław Jagiełło poślubił Annę 29 stycznia 1402 r. na Wawelu. Uroczysta
koronacja królewskiej małżonki odbyła się dopiero rok później, 23 lutego 1403 r.
Dnia 8 kwietnia 1408 r. Anna
urodziła córkę, której dano imię
Jadwiga. W 1413 r., na zjeździe
w Jedlni uznano królewnę Jadwi-
gę - wobec braku męskiego po-
tomka króla - dziedziczką tronu.
Trzy lata później, 21 marca 1416 r.
królowa Anna zmarła44. Jedna ze
wskazanych tu dat może więc wy-
znaczać chronologię sandomier-
skich fresków, które już na tym
etapie można datować pomiędzy
1402/1403 a 1416 r. Z królewskiego
itinerarium, pieczołowicie zesta-
wionego na podstawie różnorod-
nych przekazów pisanych przez
Antoniego Gąsiorowskiego45, wy-
nika, że Jagiełło już w pierwszym
roku swego panowania w Polsce
przebywał kilka dni w Sandomie-
rzu, tj. od 20 do 23 maja, a następnie od 25 do 27 września. Później powracał do
Sandomierza wielokrotnie, z reguły w dniach święta Narodzin Matki Boskiej, ale
także i w innych terminach. W okresie małżeństwa z Anną był tu wielokrotnie:
w roku 1405,1406,1407,1408,1409,1410,1411,1412,1413 i 1415. Wrześniowy pobyt
roku 1416 nastąpił już po śmierci królowej. W itinerarium królowej, opracowanym
przez Grażynę Rutkowską, brak bezpośredniego poświadczenia pobytu królowej
w Sandomierzu, ale trudno przyjąć, że nie towarzyszyła tu królowi, gdyż - jak
wynika z dokumentów - odbywała z Jagiełłą wiele podróży46.
44 Królowej Annie, drugiej żonie Jagiełły, nie poświęcano dotychczas zbyt wiele uwagi badawczej,
na co wskazuje nad wyraz skromna bibliografia zawierająca również pozycje popularno-
naukowe: K. Pieradzka, Anna Cyllejska, w: Polski Słownik Biograficzny, 1.1, Kraków 1935, s. 121;
E. Rudzki, Anna Cylejska, druga żona Władysława Jagiełły, w: tenże, Polskie królowe. Żony Pia-
stów i Jagiellonów, 1.1, Warszawa 1985, s. 80-89; A. Klubówna, Cztery królowe Jagiełłowe, wyd. 2,
Warszawa 1990, s. 81-154; F. Sikora, W sprawie małżeństwa Władysława Jagiełły z Anną Cylejską,
w: Personae - Colligationes - Facta, red. J. Bieniak, Toruń 1991, s. 93-103.
45 A. Gąsiorowski, Itinerarium króla Władysława Jagiełły 1386-1434, Warszawa 1972, wg indeksu.
46 G. Rutkowska, Itineraria żon króla Władysława Jagiełły,,,Roczniki Historyczne” 64,1998, s. 59-104,
szczeg. s. 63-73.
68
ARTYKUŁY
Małgorzata Smorąg Różycka