DOI Artikel:
Lebensztejn, Anna: U źródeł malarstwa pejzażowego: Krajobrazy w rzymskim malarstwie ściennym sprzed Sacco di Roma
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0080
autorstwa Rafaela i Giulia Romano można uznać za zapowiedź popularnego
w szesnastowiecznym Rzymie pejzażu allantica, w którego przedstawieniach
pojawiały się często odwołania do wyglądu Wiecznego Miasta w starożytności.
Różnorodność krajobrazów w Loggii Rafaela
Odmienny charakter mają natomiast pejzaże stanowiące część dekoracji Loggii
Watykańskiej, zwanej również Loggią Rafaela, ukończonej w 1519 r.22 Autorem
całości programu dekoracyjnego jest bezsprzecznie Rafael, sporne natomiast
pozostaje autorstwo poszczególnych przedstawień i motywów dekoracyjnych.
Początkowo badacze, biorąc pod uwagę drobiazgowość i fantastykę przedsta-
wień przyrody, przychylali się
do koncepcji wyeksponowania
roli Giovanniego da Udine, któ-
ry prawdopodobnie kształcił się
w warsztacie flamandzkiego mi-
strza23. Jednakże dzięki źródłom
archiwalnym oraz Żywotom Gior-
gia Vasariego wiadomo, iż poza
Giovannim da Udine w dekoracji
Loggii brało udział jeszcze sied-
miu innych uczniów Rafaela: Giu-
lio Romano, Giovanni Francesco
3. Rafael i warsztat (Giulio
Romano?), Spotkanie Ab-
rahama z Melchizedekiem,
Loggia Rafaela, Pałac Waty-
kański, ok. 1519. Wg Dacos
(przyp. 17), s. 151
del Vaga, Pellegrino da Modena,
Vincenzo Tamagni oraz Polidoro
da Caravaggio24. Kwestia atrybu-
cji poszczególnych fresków nie
została w rezultacie jednoznacz-
nie rozstrzygnięta, jakkolwiek w ostatnich latach podejmowane były próby wska-
zania artystów odpowiedzialnych za wykonanie konkretnych widoków25.
Na sklepieniu Loggii Watykańskiej, w scenach przedstawiających historie ze
Starego Testamentu pejzaże pojawiają się kilkakrotnie w formie teł krajobrazowych,
umieszczonych za plecami postaci; w niektórych natomiast przypadkach figury
znajdują się pośrodku pejzażu. Do pierwszego rodzaju przedstawień należy scena
w IV przęśle Loggii, w której na tle krajobrazu rzecznego Melchizedek zanosi
wino i chleb Abrahamowi (ił. 3). Za plecami postaci wijąca się spokojnie rzeka
ginie w oddali pośród łagodnych, zamglonych wzgórz; na jej prawym, stromo
Penni, Tommaso Yincidor, Perin
22 Datowanie dekoracji wewnętrznej Loggii pozostaje sporne. Gótz Pochat (Figur und Landschaft.
Eine historische Interpretation der Landschaftsmalerei von der Antike bis zur Renaissance, Berlin-
-New York 1973, s. 312) wskazuje na lata 1518-1519 jako czas powstania dekoracji, natomiast
Christiane Denker Nesselrath {La Loggia di Raffaello,w: Raffaello neWappartamento [przyp. 14],
s. 39-79) uważa, że zgodnie z zachowanymi dokumentami dotyczącymi późniejszych robót,
należy ustalić datę rozpoczęcia prac przy dekoracji ścian na rok 1516. Dzięki temu, że zachowały
się do dnia dzisiejszego listy Marcantonia Michiela z 4 maja 1519 r. oraz odpowiednie rachunki,
nie budzi wątpliwości data zakończenia robót.
23 Zob. Gramm (przyp. 16), s. 230.
24 Zob. Denker Nesselrath (przyp. 22), s. 79.
25 Nicole Dacos (Dacos [przyp. 17], s. 270-283) podjęła próby atrybucji poszczególnych fresków,
w niektórych wypadkach wskazując również autorów teł pejzażowych.
78
ARTYKUŁY
Anna Lebensztejn
w szesnastowiecznym Rzymie pejzażu allantica, w którego przedstawieniach
pojawiały się często odwołania do wyglądu Wiecznego Miasta w starożytności.
Różnorodność krajobrazów w Loggii Rafaela
Odmienny charakter mają natomiast pejzaże stanowiące część dekoracji Loggii
Watykańskiej, zwanej również Loggią Rafaela, ukończonej w 1519 r.22 Autorem
całości programu dekoracyjnego jest bezsprzecznie Rafael, sporne natomiast
pozostaje autorstwo poszczególnych przedstawień i motywów dekoracyjnych.
Początkowo badacze, biorąc pod uwagę drobiazgowość i fantastykę przedsta-
wień przyrody, przychylali się
do koncepcji wyeksponowania
roli Giovanniego da Udine, któ-
ry prawdopodobnie kształcił się
w warsztacie flamandzkiego mi-
strza23. Jednakże dzięki źródłom
archiwalnym oraz Żywotom Gior-
gia Vasariego wiadomo, iż poza
Giovannim da Udine w dekoracji
Loggii brało udział jeszcze sied-
miu innych uczniów Rafaela: Giu-
lio Romano, Giovanni Francesco
3. Rafael i warsztat (Giulio
Romano?), Spotkanie Ab-
rahama z Melchizedekiem,
Loggia Rafaela, Pałac Waty-
kański, ok. 1519. Wg Dacos
(przyp. 17), s. 151
del Vaga, Pellegrino da Modena,
Vincenzo Tamagni oraz Polidoro
da Caravaggio24. Kwestia atrybu-
cji poszczególnych fresków nie
została w rezultacie jednoznacz-
nie rozstrzygnięta, jakkolwiek w ostatnich latach podejmowane były próby wska-
zania artystów odpowiedzialnych za wykonanie konkretnych widoków25.
Na sklepieniu Loggii Watykańskiej, w scenach przedstawiających historie ze
Starego Testamentu pejzaże pojawiają się kilkakrotnie w formie teł krajobrazowych,
umieszczonych za plecami postaci; w niektórych natomiast przypadkach figury
znajdują się pośrodku pejzażu. Do pierwszego rodzaju przedstawień należy scena
w IV przęśle Loggii, w której na tle krajobrazu rzecznego Melchizedek zanosi
wino i chleb Abrahamowi (ił. 3). Za plecami postaci wijąca się spokojnie rzeka
ginie w oddali pośród łagodnych, zamglonych wzgórz; na jej prawym, stromo
Penni, Tommaso Yincidor, Perin
22 Datowanie dekoracji wewnętrznej Loggii pozostaje sporne. Gótz Pochat (Figur und Landschaft.
Eine historische Interpretation der Landschaftsmalerei von der Antike bis zur Renaissance, Berlin-
-New York 1973, s. 312) wskazuje na lata 1518-1519 jako czas powstania dekoracji, natomiast
Christiane Denker Nesselrath {La Loggia di Raffaello,w: Raffaello neWappartamento [przyp. 14],
s. 39-79) uważa, że zgodnie z zachowanymi dokumentami dotyczącymi późniejszych robót,
należy ustalić datę rozpoczęcia prac przy dekoracji ścian na rok 1516. Dzięki temu, że zachowały
się do dnia dzisiejszego listy Marcantonia Michiela z 4 maja 1519 r. oraz odpowiednie rachunki,
nie budzi wątpliwości data zakończenia robót.
23 Zob. Gramm (przyp. 16), s. 230.
24 Zob. Denker Nesselrath (przyp. 22), s. 79.
25 Nicole Dacos (Dacos [przyp. 17], s. 270-283) podjęła próby atrybucji poszczególnych fresków,
w niektórych wypadkach wskazując również autorów teł pejzażowych.
78
ARTYKUŁY
Anna Lebensztejn