DOI Artikel:
Lebensztejn, Anna: U źródeł malarstwa pejzażowego: Krajobrazy w rzymskim malarstwie ściennym sprzed Sacco di Roma
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0083
głębi zostaje dodatkowo wzmocnione poprzez
zastosowanie perspektywy powietrzej, zaciera-
jącej kontury widzianych w oddali gór. Dzięki
tym zabiegom, krajobraz w licznych scenach
(m.in. Znalezienie Mojżesza, Spotkanie Abraha-
ma z Melchizedekiem, Spotkanie Jakuba z Rache-
lą przy studni) sprawia wrażenie prawdziwych,
obserwowanych w naturze widoków, a nie je-
dynie ograniczonej, „scenicznej” dekoracji.
Tła pejzażowe w scenach znajdujących się
na sklepieniu nie są jednak jedynymi przed-
stawieniami krajobrazowymi w Loggii Rafa-
ela. Pejzaże zostały również włączone w obręb
dekoracji groteskowej, w wyraźny sposób in-
spirowanej groteskami z Domus Aurea Nero-
na. W Loggii, na filarze pomiędzy XII a XIII
przęsłem, w obrębie rusztowania groteski jako
element dekoracyjny został wykorzystany nie-
wielki krajobraz umieszczony w polu o półko-
listym kształcie (ił. 9). Fresk dotrwał do czasów
dzisiejszych w nie najlepszym stanie, jednak
na jego pierwszym planie można rozpoznać
lekko pofalowane podłoże z widocznymi za-
rysami ludzkich sylwetek niosących coś na
ramionach czy rąbiących drwa, w oddali zaś
nieokreślone zabudowania i drzewa oraz rui-
ny antycznej budowli w postaci trzech kolumn
zwieńczonych belkowaniem, namalowanych
na tle łagodnych, zamglonych wzniesień.
Pejzaż został ukazany w sposób sumaryczny,
oddając jedynie zarysy poszczególnych ele-
mentów, bez wnikania w jakiekolwiek detale.
Krajobraz jest malowany szkicowo, szybkimi,
płynnymi pociągnięciami pędzla, naśladują-
cymi technikę artystów starożytnych. Można
dostrzec w nim inspiracje wzorami pocho-
dzącymi z antycznego malarstwa. Znajdujące
8. Rafael i warsztat (Pelle-
grino da Modena i Tommaso
Vincidor?), Mojżesz dobywa-
jący wodę ze skały, Loggia
Rafaela, Pałac Watykański,
ok. 1519. Wg Dacos
(przyp. 17), s. 172
9. Rafael i warsztat (Perin
del Vaga?), Groteska
z pejzażem i sceną w stylu
antycznym, Loggia Rafaela,
Pałac Watykański, ok. 1519.
Wg Dacos (przyp. 17), s. 275
się w tle sceny ruiny ewokują charakter antycznych krajobrazów, ożywionych
dodatkowo, niczym w opisie Pliniusza Starszego, figurkami niewielkich postaci
ludzkich. Autor lub autorzy fresków w Loggii Rafaela prawdopodobnie wiedzieli,
jak wyglądały starożytne pejzaże, oglądając być może wcześniej jakieś niezacho-
wane do dnia dzisiejszego krajobrazy z Domus Aurea. Starali się imitować pejzaże
0 antycznym rodowodzie, naśladując zarówno wygląd starożytnych widoków, jak
1 sposób ich malowania, pragnąc w ten sposób stworzyć pejzaż odwołujący się
du paysage en Italie pendant la deuxieme moitie du XVIe siecle, w: Pejzaż. Narodziny gatunku
1400-1600. Materiały sesji naukowej 23-24 X 2003, red. S. Dudzik, T. Żuchowski, Toruń 2004,
s. 251.
U źródeł malarstwa pejzażowego...
81
zastosowanie perspektywy powietrzej, zaciera-
jącej kontury widzianych w oddali gór. Dzięki
tym zabiegom, krajobraz w licznych scenach
(m.in. Znalezienie Mojżesza, Spotkanie Abraha-
ma z Melchizedekiem, Spotkanie Jakuba z Rache-
lą przy studni) sprawia wrażenie prawdziwych,
obserwowanych w naturze widoków, a nie je-
dynie ograniczonej, „scenicznej” dekoracji.
Tła pejzażowe w scenach znajdujących się
na sklepieniu nie są jednak jedynymi przed-
stawieniami krajobrazowymi w Loggii Rafa-
ela. Pejzaże zostały również włączone w obręb
dekoracji groteskowej, w wyraźny sposób in-
spirowanej groteskami z Domus Aurea Nero-
na. W Loggii, na filarze pomiędzy XII a XIII
przęsłem, w obrębie rusztowania groteski jako
element dekoracyjny został wykorzystany nie-
wielki krajobraz umieszczony w polu o półko-
listym kształcie (ił. 9). Fresk dotrwał do czasów
dzisiejszych w nie najlepszym stanie, jednak
na jego pierwszym planie można rozpoznać
lekko pofalowane podłoże z widocznymi za-
rysami ludzkich sylwetek niosących coś na
ramionach czy rąbiących drwa, w oddali zaś
nieokreślone zabudowania i drzewa oraz rui-
ny antycznej budowli w postaci trzech kolumn
zwieńczonych belkowaniem, namalowanych
na tle łagodnych, zamglonych wzniesień.
Pejzaż został ukazany w sposób sumaryczny,
oddając jedynie zarysy poszczególnych ele-
mentów, bez wnikania w jakiekolwiek detale.
Krajobraz jest malowany szkicowo, szybkimi,
płynnymi pociągnięciami pędzla, naśladują-
cymi technikę artystów starożytnych. Można
dostrzec w nim inspiracje wzorami pocho-
dzącymi z antycznego malarstwa. Znajdujące
8. Rafael i warsztat (Pelle-
grino da Modena i Tommaso
Vincidor?), Mojżesz dobywa-
jący wodę ze skały, Loggia
Rafaela, Pałac Watykański,
ok. 1519. Wg Dacos
(przyp. 17), s. 172
9. Rafael i warsztat (Perin
del Vaga?), Groteska
z pejzażem i sceną w stylu
antycznym, Loggia Rafaela,
Pałac Watykański, ok. 1519.
Wg Dacos (przyp. 17), s. 275
się w tle sceny ruiny ewokują charakter antycznych krajobrazów, ożywionych
dodatkowo, niczym w opisie Pliniusza Starszego, figurkami niewielkich postaci
ludzkich. Autor lub autorzy fresków w Loggii Rafaela prawdopodobnie wiedzieli,
jak wyglądały starożytne pejzaże, oglądając być może wcześniej jakieś niezacho-
wane do dnia dzisiejszego krajobrazy z Domus Aurea. Starali się imitować pejzaże
0 antycznym rodowodzie, naśladując zarówno wygląd starożytnych widoków, jak
1 sposób ich malowania, pragnąc w ten sposób stworzyć pejzaż odwołujący się
du paysage en Italie pendant la deuxieme moitie du XVIe siecle, w: Pejzaż. Narodziny gatunku
1400-1600. Materiały sesji naukowej 23-24 X 2003, red. S. Dudzik, T. Żuchowski, Toruń 2004,
s. 251.
U źródeł malarstwa pejzażowego...
81