DOI Artikel:
Lebensztejn, Anna: U źródeł malarstwa pejzażowego: Krajobrazy w rzymskim malarstwie ściennym sprzed Sacco di Roma
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0088
13. Kaplica fundacji Fra Ma-
riana Fettiego, kościół San
Silvestro al Quirinale
w Rzymie, ok. 1525-1527.
Fot. autorka
Paesaggio aWantica w kościele San Silvestro al Quirinale
Do stworzonego przez Baldassare Peruzziego wzoru do pewnego stopnia nawiązują
dwa pejzaże w ufundowanej przez Fra Mariana Fettiego kaplicy w kościele San
Silyestro al Quirinale (ii. 13), uznawane powszechnie za pierwowzory nowożytnego
malarstwa krajobrazowego. Swój dzisiejszy wygląd kaplica zawdzięcza dokonanym
na przełomie XVI i XVII w. przeróbkom, zleconym przez kardynała Giacoma
Sannesia39. Pierwotnie jednak jej dekoracja miała charakter iluzjonistyczny, pejzaże
zaś były umieszczone w architektonicznych ramach, mających na celu wywołanie
wrażenia głębi40. Dekoracja kaplicy, powierzo-
na przez Fra Mariana Fettiego Polidorowi da
Caravaggio i Maturinowi da Firenze, powstała
najprawdopodobniej pomiędzy rokiem 1525
a wiosną 1527 r.41 W chwili obecnej nie budzi
właściwie większych wątpliwości przypisanie
obydwu pejzaży z postaciami świętych wy-
łącznie Polidorowi da Caravaggio42. W obrębie
iluzjonistycznej dekoracji architektonicznej
krajobrazy miały stanowić okno otwierają-
ce się na naturę, łudzące oko namalowanymi
perspektywicznie obramowaniowaniami43.
By wzmocnić efekt iluzji, Polidoro posłużył
się antyczną techniką enkaustyczną44, zapew-
niającą świeżość i żywość barw. Upływ czasu
odcisnął piętno na malowidłach ściennych,
które dodatkowo w ciągu wieków ucierpia-
ły w wyniku przemalowań45. Dopiero dzięki
przeprowadzeniu konserwacji w latach sie-
demdziesiątych XX w. możliwa stała się grun-
towna analiza malowideł46. Do dzisiejszych
czasów pejzaże nie dotrwały jednak w ideal-
nym stanie, pozostając pewną rekonstrukcją
pierwotnego wyglądu.
Przedstawienie pejzaży w kaplicy stanowi innowację zarówno wobec ów-
czesnej teorii artystycznej, zalecającej dekorację widokami dla wnętrz świeckich,
jak i dla praktyki artystycznej początków Cinąuecenta. Krajobrazy w kościele
San Silyestro swój nowatorski charakter zawdzięczają nie tylko umieszczeniu
39 L. Ravelli, Polidoro a San Silyestro al Quirinale, Bergamo 1987, s. 26.
40 Tamże.
41 Tamże, s. 25. Zdaniem Lanfranca Ravellego, dokładniejsze datowanie dekoracji nie jest możliwe.
Wcześniej freski były datowane na rok ok. 1525, zob. A.R. Turner, Two Landscapes in Renaissance
Romę,,,The Art Bulletin” 43,1961, s. 275.
42 Zob. R Leone de Castris, Polidoro da Caravaggio. Lopera completa, Napoli 2001, s. 222.
43 Na temat rekonstrukcji pierwotnego wyglądu kaplicy zob.: A. Marabottini, Polidoro da Cara-
yaggio, Roma 1969, s. 135-156; Ravelli (przyp. 39), s. 26-30.
44 Ravelli (przyp. 39), s. 43.
45 Fragmenty raportu z konserwacji zob. tamże, s. 108.
46 Niestety, należy w konsekwencji przyjąć, że badania prowadzone wcześniej przez Almona Ri-
charda Turnera opierały się na zniekształconym materiale porównawczym, zwłaszcza w kwestii
kolorystyki i niektórych, jak się okazało w trakcie konserwacji, domalowanych elementów.
86
ARTYKUŁY
Anna Lebensztejn
riana Fettiego, kościół San
Silvestro al Quirinale
w Rzymie, ok. 1525-1527.
Fot. autorka
Paesaggio aWantica w kościele San Silvestro al Quirinale
Do stworzonego przez Baldassare Peruzziego wzoru do pewnego stopnia nawiązują
dwa pejzaże w ufundowanej przez Fra Mariana Fettiego kaplicy w kościele San
Silyestro al Quirinale (ii. 13), uznawane powszechnie za pierwowzory nowożytnego
malarstwa krajobrazowego. Swój dzisiejszy wygląd kaplica zawdzięcza dokonanym
na przełomie XVI i XVII w. przeróbkom, zleconym przez kardynała Giacoma
Sannesia39. Pierwotnie jednak jej dekoracja miała charakter iluzjonistyczny, pejzaże
zaś były umieszczone w architektonicznych ramach, mających na celu wywołanie
wrażenia głębi40. Dekoracja kaplicy, powierzo-
na przez Fra Mariana Fettiego Polidorowi da
Caravaggio i Maturinowi da Firenze, powstała
najprawdopodobniej pomiędzy rokiem 1525
a wiosną 1527 r.41 W chwili obecnej nie budzi
właściwie większych wątpliwości przypisanie
obydwu pejzaży z postaciami świętych wy-
łącznie Polidorowi da Caravaggio42. W obrębie
iluzjonistycznej dekoracji architektonicznej
krajobrazy miały stanowić okno otwierają-
ce się na naturę, łudzące oko namalowanymi
perspektywicznie obramowaniowaniami43.
By wzmocnić efekt iluzji, Polidoro posłużył
się antyczną techniką enkaustyczną44, zapew-
niającą świeżość i żywość barw. Upływ czasu
odcisnął piętno na malowidłach ściennych,
które dodatkowo w ciągu wieków ucierpia-
ły w wyniku przemalowań45. Dopiero dzięki
przeprowadzeniu konserwacji w latach sie-
demdziesiątych XX w. możliwa stała się grun-
towna analiza malowideł46. Do dzisiejszych
czasów pejzaże nie dotrwały jednak w ideal-
nym stanie, pozostając pewną rekonstrukcją
pierwotnego wyglądu.
Przedstawienie pejzaży w kaplicy stanowi innowację zarówno wobec ów-
czesnej teorii artystycznej, zalecającej dekorację widokami dla wnętrz świeckich,
jak i dla praktyki artystycznej początków Cinąuecenta. Krajobrazy w kościele
San Silyestro swój nowatorski charakter zawdzięczają nie tylko umieszczeniu
39 L. Ravelli, Polidoro a San Silyestro al Quirinale, Bergamo 1987, s. 26.
40 Tamże.
41 Tamże, s. 25. Zdaniem Lanfranca Ravellego, dokładniejsze datowanie dekoracji nie jest możliwe.
Wcześniej freski były datowane na rok ok. 1525, zob. A.R. Turner, Two Landscapes in Renaissance
Romę,,,The Art Bulletin” 43,1961, s. 275.
42 Zob. R Leone de Castris, Polidoro da Caravaggio. Lopera completa, Napoli 2001, s. 222.
43 Na temat rekonstrukcji pierwotnego wyglądu kaplicy zob.: A. Marabottini, Polidoro da Cara-
yaggio, Roma 1969, s. 135-156; Ravelli (przyp. 39), s. 26-30.
44 Ravelli (przyp. 39), s. 43.
45 Fragmenty raportu z konserwacji zob. tamże, s. 108.
46 Niestety, należy w konsekwencji przyjąć, że badania prowadzone wcześniej przez Almona Ri-
charda Turnera opierały się na zniekształconym materiale porównawczym, zwłaszcza w kwestii
kolorystyki i niektórych, jak się okazało w trakcie konserwacji, domalowanych elementów.
86
ARTYKUŁY
Anna Lebensztejn