DOI Artikel:
Lebensztejn, Anna: U źródeł malarstwa pejzażowego: Krajobrazy w rzymskim malarstwie ściennym sprzed Sacco di Roma
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0090
16. Polidoro da Caravaggio,
Pejzaż ze św. Katarzyną
Sieneńską, kaplica Fra Ma-
riana Fettiego, San Silvestro
al Quirinale w Rzymie,
ok. 1525-1527. Wg Ravelli
(przyp. 39), s. 12
odnajdywany w starożytnych freskach idylliczny nastrój pełen spokoju i zadu-
my. Jednocześnie, w odróżnieniu od Rafaela czy Giulia Romana, którzy starali
się przedstawić swoją wizję przeszłości, odwołując się do antycznych środków
malarskich i sumarycznego, jakby zamglonego sposobu malowania pejzaży, Poli-
doro czerpie z tradycji mistrzów północy. Poszczególne elementy pejzażu maluje
w sposób bardzo dokładny, szczególnie piękne efekty osiągając w precyzyjnym
ukazaniu liści i konarów drzew oraz płynącej wody. Pejzaż w scenie ze św. Marią
Magdaleną nie odwołuje się zatem bezpośrednio do tradycji antycznej, starając się
raczej przywołać harmonijną wizję antycznego świata, przedstawioną za pomocą
środków zaczerpniętych z malarstwa flamandzkiego.
Podobne efekty Polidoro osią-
ga w drugim z pejzaży w koś-
ciele San Silvestro, ukazującym
sceny z życia św. Katarzyny ze
Sieny (il. 16). Również tutaj ar-
tysta komponuje przestrzeń na
zasadzie zachodzących na siebie,
odrębnych, „scenograficznych”
planów, pozbawiając ją jednak
dostrzegalnej we wcześniejszym
fresku harmonii. Pejzaż jest zdo-
minowany przez pierwszy plan,
gdzie wysoka skarpa z kępą drzew
o poskręcanych konarach tworzy
kulisy dla dalszej części widoku,
w którym panorama otwiera
się na płynącą spokojnie rzekę
z przerzuconym nad jej nurtem
mostem i położoną na jej brzegu świątynią z kolumnowym portykiem oraz znaj-
dującym się w centrum pejzażu rozbudowanym masywem skalnym, widocznym
za jasnobłękitnymi mgłami. W komponowaniu przestrzeni artyście mniej zależy
na utrzymaniu harmonijnej kompozycji, a zamiast zrównoważenia pionów i pozio-
mów można dostrzec dominację linii wertykalnych. W przedstawieniu natomiast
mocniej zaakcentowana jest głębia, również dzięki porozsuwaniu poszczególnych
planów tak, by ukazać znajdującą się w oddali górę. Widok jest również przesycony
światłem, jednak wyraźniejsze staje się zastosowanie perspektywy powietrznej,
łamiącej harmonijne i subtelne zestawienie kolorów. Polidoro maluje pejzaż ze
św. Katarzyną w sposób bardziej szkicowy, bez kładzenia nacisku na poszczególne
detale, jakkolwiek nie rezygnuje z charakterystycznych poskręcanych pni i korzeni
drzew (il. 17). W oddaniu antycznych budowli widać większą troskę o zachowa-
nie charakteru starożytnego malarstwa, wraz z zaczerpniętym z niego motywem
przerzuconego nad rzeką mostu, po którym poruszają się niewielkie sylwetki
ludzkie. W tym fresku łatwo można dostrzec szybkie, wręcz impresjonistyczne
ślady pędzla, w których odżywa duch antycznego malarstwa.
Freski Polidora w kościele San Silvestro al Quirinale zapowiadają nowy rodzaj
nowożytnego pejzażu allantica. Widoczny w nich jest duch heroiczny, osiąga-
ny dzięki monumentalizacji poszczególnych elementów pejzażu oraz poprzez
skontrastowanie niewielkich figurek postaci z wyniosłymi skałami i antycznymi
88
ARTYKUŁY
Anna Lebensztejn
Pejzaż ze św. Katarzyną
Sieneńską, kaplica Fra Ma-
riana Fettiego, San Silvestro
al Quirinale w Rzymie,
ok. 1525-1527. Wg Ravelli
(przyp. 39), s. 12
odnajdywany w starożytnych freskach idylliczny nastrój pełen spokoju i zadu-
my. Jednocześnie, w odróżnieniu od Rafaela czy Giulia Romana, którzy starali
się przedstawić swoją wizję przeszłości, odwołując się do antycznych środków
malarskich i sumarycznego, jakby zamglonego sposobu malowania pejzaży, Poli-
doro czerpie z tradycji mistrzów północy. Poszczególne elementy pejzażu maluje
w sposób bardzo dokładny, szczególnie piękne efekty osiągając w precyzyjnym
ukazaniu liści i konarów drzew oraz płynącej wody. Pejzaż w scenie ze św. Marią
Magdaleną nie odwołuje się zatem bezpośrednio do tradycji antycznej, starając się
raczej przywołać harmonijną wizję antycznego świata, przedstawioną za pomocą
środków zaczerpniętych z malarstwa flamandzkiego.
Podobne efekty Polidoro osią-
ga w drugim z pejzaży w koś-
ciele San Silvestro, ukazującym
sceny z życia św. Katarzyny ze
Sieny (il. 16). Również tutaj ar-
tysta komponuje przestrzeń na
zasadzie zachodzących na siebie,
odrębnych, „scenograficznych”
planów, pozbawiając ją jednak
dostrzegalnej we wcześniejszym
fresku harmonii. Pejzaż jest zdo-
minowany przez pierwszy plan,
gdzie wysoka skarpa z kępą drzew
o poskręcanych konarach tworzy
kulisy dla dalszej części widoku,
w którym panorama otwiera
się na płynącą spokojnie rzekę
z przerzuconym nad jej nurtem
mostem i położoną na jej brzegu świątynią z kolumnowym portykiem oraz znaj-
dującym się w centrum pejzażu rozbudowanym masywem skalnym, widocznym
za jasnobłękitnymi mgłami. W komponowaniu przestrzeni artyście mniej zależy
na utrzymaniu harmonijnej kompozycji, a zamiast zrównoważenia pionów i pozio-
mów można dostrzec dominację linii wertykalnych. W przedstawieniu natomiast
mocniej zaakcentowana jest głębia, również dzięki porozsuwaniu poszczególnych
planów tak, by ukazać znajdującą się w oddali górę. Widok jest również przesycony
światłem, jednak wyraźniejsze staje się zastosowanie perspektywy powietrznej,
łamiącej harmonijne i subtelne zestawienie kolorów. Polidoro maluje pejzaż ze
św. Katarzyną w sposób bardziej szkicowy, bez kładzenia nacisku na poszczególne
detale, jakkolwiek nie rezygnuje z charakterystycznych poskręcanych pni i korzeni
drzew (il. 17). W oddaniu antycznych budowli widać większą troskę o zachowa-
nie charakteru starożytnego malarstwa, wraz z zaczerpniętym z niego motywem
przerzuconego nad rzeką mostu, po którym poruszają się niewielkie sylwetki
ludzkie. W tym fresku łatwo można dostrzec szybkie, wręcz impresjonistyczne
ślady pędzla, w których odżywa duch antycznego malarstwa.
Freski Polidora w kościele San Silvestro al Quirinale zapowiadają nowy rodzaj
nowożytnego pejzażu allantica. Widoczny w nich jest duch heroiczny, osiąga-
ny dzięki monumentalizacji poszczególnych elementów pejzażu oraz poprzez
skontrastowanie niewielkich figurek postaci z wyniosłymi skałami i antycznymi
88
ARTYKUŁY
Anna Lebensztejn