DOI Artikel:
Szczerbak, Hanna: Pałac w Kakowie-Prokocimiu - nieznane założenie z rotundą w narożu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0112
karczmę Bocheńską (drewnianą, wzniesioną na nowo w 1741 r. z zachowaniem
planu wcześniejszej, zniesioną prawdopodobnie na początku XIX w.), karczmę
Wielicką (nowy budynek wzniesiony w 1741 r.), browar (zburzony prawdopo-
dobnie między rokiem 1877 a 1937) oraz dwa młyny30.
Według rachunków biskup Michał Wodzicki rzadko przebywał w Proko-
cimiu - z racji pełnionych przez niego obowiązków Prokocim nie stał się jego
stałą siedzibą. W dokumentach pojawiają się co kilka miesięcy pozycje zapłaty
za różnego rodzaju usługi, m.in. „na przyjazd Pański do Prokocima” i zakupy
z okazji wizyty właściciela31. Na podstawie rachunków z cieślami wiadomo, że
w roku 1764, już po śmierci Michała Wodzickiego (choć możliwe, że jeszcze na
podstawie jego dyspozycji lub właśnie w związku ze śmiercią), wzniesiono kaplicę,
najprawdopodobniej w obrębie zespołu pałacowego, o czym może świadczyć fakt,
iż spis rzeczy znajdujących się w kaplicy z 1767 r. zamieszczono zaraz po spisie
rzeczy w pokojach pańskich32.
W1764 r. Prokocim odziedziczył brat Michała, Piotr Wodzicki. Po jego śmierci,
na podstawie porozumień między spadkobiercami, a przede wszystkim umowy
z 23 sierpnia 1772 r., obszar dworski w Prokocimiu przypadł ostatecznie Eliaszowi
Wodzickiemu33, choć konieczne okazało się zawarcie w sprawie spadku kolejnej
ugody 4 lutego 1782 r.34
Wykorzystując zachowane księgi dochodów i wydatków (percept i expens),
można stwierdzić, iż po roku 1772, a więc po częściowym uporządkowaniu
kwestii własnościowych, nastąpiła rozbudowa dworu i parku. Zachowane doku-
menty wskazują, że w 1775 r. dwór był remontowany (gwoździe i gonty „wybito
na dwór Prokocimski nowo Jn 1775 pobity”)35. W latach 1776-1777 wzniesiono
nową oranżerię w ogrodzie włoskim oraz uzupełniono aleję lipową o nowe drze-
wa sprowadzone z Puszczy Niepołomickiej36. Przeprowadzono również pewne
remonty w pałacu - w 1776 r. wstawiono nowe okna, a w 1778 r. zbudowano
kuchnię37. W 1778 r. w parku postawiono gołębnik, a rok później dodano klatkę
na łabędzie, tratwę do pływania po stawie oraz palarnię. Wówczas uzupełnio-
no ogród włoski jabłoniami i sadzonkami orzecha włoskiego38. Kolejne prace
zostały przeprowadzone na początku lat osiemdziesiątych XVIII w. Wykonano
wtedy mostki do „labirentu” (który powstał zapewne niewiele wcześniej), a tak-
że eremitorium39. Lata 1782-1783 to czas częściowego remontu samego pałacu
30 Ściężor (przyp. 3), s. 91-99.
31 Ossolineum, AWzK, sygn. 11598/III.
32 Ossolineum, AWzK, sygn. 11719/III, s. 514-515.
33 Ossolineum, AWzK, sygn. 11677/III, s. 3-16. Na podstawie tych porozumień można określić
podział całego majątku między braci. Eliasz, starosta stopnicki, otrzymał miasto Radomyśl,
Dulczę Wielką, Porębę, Góry Olkuskie oraz Prokocim, Jan Kanty, kanonik krakowski - Ro-
gów, Franciszek, starosta grzybowski - Brusznik, Filipowice i Siedliszewice, natomiast Józef,
major regimentu pieszego gwardii litewskiej, i Jakub, kasztelanie sądecki, mieli otrzymać
wyrównanie finansowe. Do śmierci (14 października 1782) w majątkach Złota i Kościelniki
mieszkała matka Konstancja z Dembińskich Wodzicka, a następnie stały się one własnością
Eliasza.
34 Tamże, s. 23-38.
35 Ossolineum, AWzK, sygn. 11720/II, s. 200.
36 Tamże, s. 228-229,345,347,378.
37 Tamże, s. 264.
38 Tamże, s. 437.
39 Ossolineum, AWzK, sygn. 11721/III, s. 13.
110
ARTYKUŁY
Hanna Szczerbak
planu wcześniejszej, zniesioną prawdopodobnie na początku XIX w.), karczmę
Wielicką (nowy budynek wzniesiony w 1741 r.), browar (zburzony prawdopo-
dobnie między rokiem 1877 a 1937) oraz dwa młyny30.
Według rachunków biskup Michał Wodzicki rzadko przebywał w Proko-
cimiu - z racji pełnionych przez niego obowiązków Prokocim nie stał się jego
stałą siedzibą. W dokumentach pojawiają się co kilka miesięcy pozycje zapłaty
za różnego rodzaju usługi, m.in. „na przyjazd Pański do Prokocima” i zakupy
z okazji wizyty właściciela31. Na podstawie rachunków z cieślami wiadomo, że
w roku 1764, już po śmierci Michała Wodzickiego (choć możliwe, że jeszcze na
podstawie jego dyspozycji lub właśnie w związku ze śmiercią), wzniesiono kaplicę,
najprawdopodobniej w obrębie zespołu pałacowego, o czym może świadczyć fakt,
iż spis rzeczy znajdujących się w kaplicy z 1767 r. zamieszczono zaraz po spisie
rzeczy w pokojach pańskich32.
W1764 r. Prokocim odziedziczył brat Michała, Piotr Wodzicki. Po jego śmierci,
na podstawie porozumień między spadkobiercami, a przede wszystkim umowy
z 23 sierpnia 1772 r., obszar dworski w Prokocimiu przypadł ostatecznie Eliaszowi
Wodzickiemu33, choć konieczne okazało się zawarcie w sprawie spadku kolejnej
ugody 4 lutego 1782 r.34
Wykorzystując zachowane księgi dochodów i wydatków (percept i expens),
można stwierdzić, iż po roku 1772, a więc po częściowym uporządkowaniu
kwestii własnościowych, nastąpiła rozbudowa dworu i parku. Zachowane doku-
menty wskazują, że w 1775 r. dwór był remontowany (gwoździe i gonty „wybito
na dwór Prokocimski nowo Jn 1775 pobity”)35. W latach 1776-1777 wzniesiono
nową oranżerię w ogrodzie włoskim oraz uzupełniono aleję lipową o nowe drze-
wa sprowadzone z Puszczy Niepołomickiej36. Przeprowadzono również pewne
remonty w pałacu - w 1776 r. wstawiono nowe okna, a w 1778 r. zbudowano
kuchnię37. W 1778 r. w parku postawiono gołębnik, a rok później dodano klatkę
na łabędzie, tratwę do pływania po stawie oraz palarnię. Wówczas uzupełnio-
no ogród włoski jabłoniami i sadzonkami orzecha włoskiego38. Kolejne prace
zostały przeprowadzone na początku lat osiemdziesiątych XVIII w. Wykonano
wtedy mostki do „labirentu” (który powstał zapewne niewiele wcześniej), a tak-
że eremitorium39. Lata 1782-1783 to czas częściowego remontu samego pałacu
30 Ściężor (przyp. 3), s. 91-99.
31 Ossolineum, AWzK, sygn. 11598/III.
32 Ossolineum, AWzK, sygn. 11719/III, s. 514-515.
33 Ossolineum, AWzK, sygn. 11677/III, s. 3-16. Na podstawie tych porozumień można określić
podział całego majątku między braci. Eliasz, starosta stopnicki, otrzymał miasto Radomyśl,
Dulczę Wielką, Porębę, Góry Olkuskie oraz Prokocim, Jan Kanty, kanonik krakowski - Ro-
gów, Franciszek, starosta grzybowski - Brusznik, Filipowice i Siedliszewice, natomiast Józef,
major regimentu pieszego gwardii litewskiej, i Jakub, kasztelanie sądecki, mieli otrzymać
wyrównanie finansowe. Do śmierci (14 października 1782) w majątkach Złota i Kościelniki
mieszkała matka Konstancja z Dembińskich Wodzicka, a następnie stały się one własnością
Eliasza.
34 Tamże, s. 23-38.
35 Ossolineum, AWzK, sygn. 11720/II, s. 200.
36 Tamże, s. 228-229,345,347,378.
37 Tamże, s. 264.
38 Tamże, s. 437.
39 Ossolineum, AWzK, sygn. 11721/III, s. 13.
110
ARTYKUŁY
Hanna Szczerbak