DOI Artikel:
Szczerbak, Hanna: Pałac w Kakowie-Prokocimiu - nieznane założenie z rotundą w narożu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0120
W sierpniu 2002 r. wykonano pierwsze ba-
dania w górnej sali rotundy82. Dzięki odkryw-
kom udało się dotrzeć do pierwotnej warstwy
malarskiej, którą na podstawie zastosowa-
nych pigmentów można datować na przełom
XVIII i XIX w. (ii. 8). Malowidło dekorujące
sufit wykonano z zastosowaniem ochry żół-
tej, umbry palonej i żółtej neapolitańskiej,
natomiast szarobłękitną dekorację malarską
ścian pokryto m.in. mieszaniną bieli wapien-
nej i czerni roślinnej. Do warstwy powstałej
w tym samym czasie należy dekoracja gzym-
su z rozetami, posiadająca miejscami złocenia
na mikstionie, głównie w partiach wypukłych
rozet i na wieńczącej gzyms listwie. Zarówno
na suficie, jak i nad drzwiami balkonowymi
odnaleziono także kolejne, późniejsze war-
stwy polichromii. Przeprowadzone eksper-
tyzy wykazały istnienie dwóch zasadniczych
warstw malarskich. Pierwotna, z licznymi
przetarciami, przedstawiała plecionkę z ele-
mentami floralnymi, o jasnej i ciemniejszej
kolorystyce ugrowej, dodatkowo z ciemniej-
szymi podkreśleniami. Chronologicznie jest
z nią związana dekoracja pilastrów z iluzją ka-
nelowania, a także płaszczyzn ścian w kolorze
szarobłękitnym z jasną bordiurą w obrębie
drzwi. Złocenia pokrywały natomiast wypu-
kłe środki rozet, części liści oraz najbardziej
wystające listwy gzymsu. Późniejszą warstwę
malarską wykonano z zastosowaniem techni-
ki olejnej. Odkryte fragmenty można uznać
za fragmenty malowanej draperii. Jednak na ówczesnym poziomie badań nie
było możliwe ustalenie większej ilości szczegółów.
Wygląd całego założenia dworskiego, ogrodu i parku można rekonstruować
na podstawie zachowanych map katastralnych. Najstarsza z odszukanych po-
chodzi z 1848 r. (ił. 9)83. Plan zawiera zaznaczony budynek dworski z wyraźnie
widoczną rotundą, tzw. rządcówkę i pozostałe budynki gospodarcze oraz budynek
6. Pałac w Prokocimiu,
rotunda, fragment.
Fot. autorka
7. Pałac w Prokocimiu, ele-
wacja od strony północnej,
fragment przy rotundzie.
Fot. autorka
frontowego oraz nadbudowę piętra w części
południowo-zachodniej, najprawdopodobniej
jednak z zachowaniem pierwotnych murów.
Zmieniono także układ okien w elewacji
głównej od strony północnej - w miejsce
jednego rzędu okien w kondygnacjach wsta-
wiono dwa.
82 „Sprawozdanie” (przyp. 6).
83 K. Kotowski, Rejestr ogrodów polskich, z. 5: Varia, Warszawa 1966, s. 78.
118
ARTYKUŁY
Hanna Szczerbak
dania w górnej sali rotundy82. Dzięki odkryw-
kom udało się dotrzeć do pierwotnej warstwy
malarskiej, którą na podstawie zastosowa-
nych pigmentów można datować na przełom
XVIII i XIX w. (ii. 8). Malowidło dekorujące
sufit wykonano z zastosowaniem ochry żół-
tej, umbry palonej i żółtej neapolitańskiej,
natomiast szarobłękitną dekorację malarską
ścian pokryto m.in. mieszaniną bieli wapien-
nej i czerni roślinnej. Do warstwy powstałej
w tym samym czasie należy dekoracja gzym-
su z rozetami, posiadająca miejscami złocenia
na mikstionie, głównie w partiach wypukłych
rozet i na wieńczącej gzyms listwie. Zarówno
na suficie, jak i nad drzwiami balkonowymi
odnaleziono także kolejne, późniejsze war-
stwy polichromii. Przeprowadzone eksper-
tyzy wykazały istnienie dwóch zasadniczych
warstw malarskich. Pierwotna, z licznymi
przetarciami, przedstawiała plecionkę z ele-
mentami floralnymi, o jasnej i ciemniejszej
kolorystyce ugrowej, dodatkowo z ciemniej-
szymi podkreśleniami. Chronologicznie jest
z nią związana dekoracja pilastrów z iluzją ka-
nelowania, a także płaszczyzn ścian w kolorze
szarobłękitnym z jasną bordiurą w obrębie
drzwi. Złocenia pokrywały natomiast wypu-
kłe środki rozet, części liści oraz najbardziej
wystające listwy gzymsu. Późniejszą warstwę
malarską wykonano z zastosowaniem techni-
ki olejnej. Odkryte fragmenty można uznać
za fragmenty malowanej draperii. Jednak na ówczesnym poziomie badań nie
było możliwe ustalenie większej ilości szczegółów.
Wygląd całego założenia dworskiego, ogrodu i parku można rekonstruować
na podstawie zachowanych map katastralnych. Najstarsza z odszukanych po-
chodzi z 1848 r. (ił. 9)83. Plan zawiera zaznaczony budynek dworski z wyraźnie
widoczną rotundą, tzw. rządcówkę i pozostałe budynki gospodarcze oraz budynek
6. Pałac w Prokocimiu,
rotunda, fragment.
Fot. autorka
7. Pałac w Prokocimiu, ele-
wacja od strony północnej,
fragment przy rotundzie.
Fot. autorka
frontowego oraz nadbudowę piętra w części
południowo-zachodniej, najprawdopodobniej
jednak z zachowaniem pierwotnych murów.
Zmieniono także układ okien w elewacji
głównej od strony północnej - w miejsce
jednego rzędu okien w kondygnacjach wsta-
wiono dwa.
82 „Sprawozdanie” (przyp. 6).
83 K. Kotowski, Rejestr ogrodów polskich, z. 5: Varia, Warszawa 1966, s. 78.
118
ARTYKUŁY
Hanna Szczerbak