DOI article:
Nestorow, Dagny: Nowe wiadomości dotyczące wyposażenia wnętrz pałacu w Krystynopolu w świetle nieznanego inwentarza z roku 1775
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.27279#0142
1. Krystynopol, rzut zało-
żenia pałacowo-ogrodo-
wego. Fot. ze zbiorów ANK,
AKPot., sygn. 3137
Salezego Potockiego) zamówił w podkrakowskiej Czer-
nej marmurowe nadproża za kwotę 162 zł4. Najpraw-
dopodobniej były one przeznaczone do wznoszonego
przez niego pałacu. Więcej wiadomości dotyczących
architektonicznych dziejów krystynopolskiej rezyden-
cji pochodzi z czasów Franciszka Salezego Potockiego,
który podjął się gruntownej przebudowy rodowej sie-
dziby. W tym celu zatrudnił architekta Pierre’a Ricau-
da de Tirregaille’a. Okoliczności, w jakich ten artysta
zjawił się na dworze wojewody kijowskiego pozostają
niejasne. W literaturze, jako datę rozpoczęcia prac przy
budowie krystynopolskiego pałacu, przyjęto rok 17565.
Jednak zarówno Jerzy Kowalczyk, jak i Przemysław
Wątroba podają datę około roku 17576. Roczny poślizg
wynika, jak tłumaczą autorzy, ze zobowiązań architekta
wobec wcześniejszego mocodawcy. Jeszcze w roku 3756
architekt przeniósł się wraz z rodziną do Lwowa, a jego
pierwszym poważnym zleceniem były projekty rezy-
dencji w Krystynopolu wraz z rozległym założeniem
ogrodowym, ukończone w roku 17577. Nie ma jednak
pewności czy plany Ricauda zostały w ogóle zreali-
zowane. Najstarsza znana informacja dotycząca prac
przy pałacu krystynopolskim pochodzi z roku 1755,
kiedy to zawarto kontrakt, z pochodzącym z Oleska
mozaicystą, Antonim Nowickim, na wykonanie posadzki w pokoju i alko-
wie. Podłogi miały zostać ozdobione herbem Potockich Pilawa, natomiast
ściany - białymi boazeriami ze złoconymi listwami8. W cztery lata później,
czyli w roku 1759, plenipotent Potockiego, I. Jaroszyńki podpisał kontrakt,
4 Archiwum Karmelitów Bosych w Czernej (dalej: AKC), rkps 322, s. ii4v; rkps 323, s. 294. Za
udzielenie tych wypisów składam serdeczne podziękowania Panu dr. Józefowi Skrabskiemu.
Być może jest on identyczny z wymienionym w r. 1775: „Marmuru czarnego szlufowanego na
połowę rozpadłego sztuk wielkich 2” (Centralne Państwowe Archiwum Historyczne w Kijowie
[dalej: CPAH-Kijów], f. 49, op. 1, sp. 2127, Regestr fabryczny różnych materiałów i naczynia do
Fabryki należących znajdujących się diebus Mai 1775 oto spisany w Krystynopolu, k. 39v).
5 Zob.: E. Świeykowski, Plany zamku, s. CCXVIII; J. Czernecki, Mały Król na Rusi, s. 413; T. Mań-
kowski, Architekt, s. 6-7; R. Aftanazy, Dzieje rezydencji, s. 53.
6 Zob.: J. Kowalczyk, Pierre Ricaud de Tirregaille, s. 303; P. Wątroba, Pierrea Ricauda de Tirregaillea
nieznany plan, s. 42.
7 Zob.: J. Kowalczyk, Pierre Ricaud de Tirregaille, s. 303-304; P. Wątroba, Pierrea Ricauda de Tirregaillea
nieznany plan, s. 42.
8 CPAH-Kijów, f. 49, op. 2, sp. 468, Kontrakt Franciszka Salezego Potockiego z Antonim Nowic-
kim, 7 września 1755. Jako pierwszy informację tę podał Andrzej Betlej (Sibi, Deo. Posteritati,
s. 177, przyp. 160). Ten niepublikowany kontrakt z uwagi na jego niewielką objętość można
w tym miejscu w całości zacytować: „Kontrakt z Antonim Nowickim mozaistą y obywatelem
oleskim, który podejmuie się w pałacu moim krystynopolskim zrobić posadzkę mozaykową
y boazeryę w pokoju i alkowie, która ma być taka: to iest boazerya sama biała w dessen iak
nayglancowniejsza, filunki (f?), do pozłocenia fangultem robione, z lusztrami”. Posadzka w ko-
lorze orzechowym „fladrowata z kopertymentem we środku który ma być biały, a koło niego
lisztewki z obu stron koloru zułtogoroącego. We środku kopertymentu cyfra imienia naszego
ma być koloru białego. Lisztwy pokątne maią być takie jak kopertyment, której to roboty abrys
na papierze ręką moią podpisany, Pu Nowickiemu oddaie się”.
140
ARTYKUŁY
Dagny Nestorów
żenia pałacowo-ogrodo-
wego. Fot. ze zbiorów ANK,
AKPot., sygn. 3137
Salezego Potockiego) zamówił w podkrakowskiej Czer-
nej marmurowe nadproża za kwotę 162 zł4. Najpraw-
dopodobniej były one przeznaczone do wznoszonego
przez niego pałacu. Więcej wiadomości dotyczących
architektonicznych dziejów krystynopolskiej rezyden-
cji pochodzi z czasów Franciszka Salezego Potockiego,
który podjął się gruntownej przebudowy rodowej sie-
dziby. W tym celu zatrudnił architekta Pierre’a Ricau-
da de Tirregaille’a. Okoliczności, w jakich ten artysta
zjawił się na dworze wojewody kijowskiego pozostają
niejasne. W literaturze, jako datę rozpoczęcia prac przy
budowie krystynopolskiego pałacu, przyjęto rok 17565.
Jednak zarówno Jerzy Kowalczyk, jak i Przemysław
Wątroba podają datę około roku 17576. Roczny poślizg
wynika, jak tłumaczą autorzy, ze zobowiązań architekta
wobec wcześniejszego mocodawcy. Jeszcze w roku 3756
architekt przeniósł się wraz z rodziną do Lwowa, a jego
pierwszym poważnym zleceniem były projekty rezy-
dencji w Krystynopolu wraz z rozległym założeniem
ogrodowym, ukończone w roku 17577. Nie ma jednak
pewności czy plany Ricauda zostały w ogóle zreali-
zowane. Najstarsza znana informacja dotycząca prac
przy pałacu krystynopolskim pochodzi z roku 1755,
kiedy to zawarto kontrakt, z pochodzącym z Oleska
mozaicystą, Antonim Nowickim, na wykonanie posadzki w pokoju i alko-
wie. Podłogi miały zostać ozdobione herbem Potockich Pilawa, natomiast
ściany - białymi boazeriami ze złoconymi listwami8. W cztery lata później,
czyli w roku 1759, plenipotent Potockiego, I. Jaroszyńki podpisał kontrakt,
4 Archiwum Karmelitów Bosych w Czernej (dalej: AKC), rkps 322, s. ii4v; rkps 323, s. 294. Za
udzielenie tych wypisów składam serdeczne podziękowania Panu dr. Józefowi Skrabskiemu.
Być może jest on identyczny z wymienionym w r. 1775: „Marmuru czarnego szlufowanego na
połowę rozpadłego sztuk wielkich 2” (Centralne Państwowe Archiwum Historyczne w Kijowie
[dalej: CPAH-Kijów], f. 49, op. 1, sp. 2127, Regestr fabryczny różnych materiałów i naczynia do
Fabryki należących znajdujących się diebus Mai 1775 oto spisany w Krystynopolu, k. 39v).
5 Zob.: E. Świeykowski, Plany zamku, s. CCXVIII; J. Czernecki, Mały Król na Rusi, s. 413; T. Mań-
kowski, Architekt, s. 6-7; R. Aftanazy, Dzieje rezydencji, s. 53.
6 Zob.: J. Kowalczyk, Pierre Ricaud de Tirregaille, s. 303; P. Wątroba, Pierrea Ricauda de Tirregaillea
nieznany plan, s. 42.
7 Zob.: J. Kowalczyk, Pierre Ricaud de Tirregaille, s. 303-304; P. Wątroba, Pierrea Ricauda de Tirregaillea
nieznany plan, s. 42.
8 CPAH-Kijów, f. 49, op. 2, sp. 468, Kontrakt Franciszka Salezego Potockiego z Antonim Nowic-
kim, 7 września 1755. Jako pierwszy informację tę podał Andrzej Betlej (Sibi, Deo. Posteritati,
s. 177, przyp. 160). Ten niepublikowany kontrakt z uwagi na jego niewielką objętość można
w tym miejscu w całości zacytować: „Kontrakt z Antonim Nowickim mozaistą y obywatelem
oleskim, który podejmuie się w pałacu moim krystynopolskim zrobić posadzkę mozaykową
y boazeryę w pokoju i alkowie, która ma być taka: to iest boazerya sama biała w dessen iak
nayglancowniejsza, filunki (f?), do pozłocenia fangultem robione, z lusztrami”. Posadzka w ko-
lorze orzechowym „fladrowata z kopertymentem we środku który ma być biały, a koło niego
lisztewki z obu stron koloru zułtogoroącego. We środku kopertymentu cyfra imienia naszego
ma być koloru białego. Lisztwy pokątne maią być takie jak kopertyment, której to roboty abrys
na papierze ręką moią podpisany, Pu Nowickiemu oddaie się”.
140
ARTYKUŁY
Dagny Nestorów