DOI article:
Jankowska-Marzec, Agnieszka: Malarstwo Andrzeja Żygadły: W "stylu retro"?
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.40996#0061
nych49, wskazuje na oryginalność „strategii” twórczej krakowskiego malarza.
Wprawdzie dzieła odwołujące się do historii, pamięci indywidualnej i zbiorowej,
odnaleźć można w artystycznym oeuvre jego rówieśników, to wśród nich przede
wszystkim twórczość Łukasza Stokłosy i Marceli Paniak stanowić może interesu-
jącą analogię do jego działań. Utrzymane w estetyce noir obrazy Stokłosy ewokują
melancholijny nastrój schyłku, wyczuwalny zarówno w malowanych przez niego
portretach historycznych postaci, zimowych pejzażach czy wreszcie we wnętrzach
pałacowych opuszczonych przez dawnych mieszkańców. Atmosferą przeszłości
tchną też stylizowane w duchu retro fotografie Marceli Paniak, przywracające pa-
mięć o przedmiotach, miejscach i ludziach, którzy dawno odeszli. Tematyka śmierci
i przemijania50, ubrana w historyczny kostium, pojawiająca się w twórczości wyżej
wspomnianych artystów wykazuje więc niewątpliwą zbieżność z poszukiwaniami
Andrzeja Żygadły. Miejsca na mapie współczesnej sztuki polskiej należałoby jednak
dla niego szukać także w innych rejonach - w tzw. nurcie nowoczesnego folklo-
ru. „Nowoczesny folklor to artystyczna reakcja na naturę polskiej nowoczesności,
która nigdy nie została zaakceptowana w stanie czystym, i jest przyswajana tylko
w powiązaniu z tradycją, etnicznością i swojskością” - napisali w tekście kura-
torskim wystawy „Co widać, polska sztuka dzisiaj” Sebastian Cichocki i Łukasz
Ronduda51. Ich zdaniem, wspólny mianownik dla artystów tworzących ów nurt
stanowi przywiązanie do ziemi, natury, społeczności lokalnych, owocujący rozwi-
janiem działalności artystycznej w kontekście niemiejskim, zmierzającej często do
animowania życia kulturalnego na wsi. Dzielący swoje życie między Podkarpaciem
a Krakowem52 Andrzej Żygadło, zaangażowany w szereg inicjatyw zmierzających
49 Wybór tekstów: M. Krasny, Oddychać oddechem pracy malarskiej czyli u konkurs Gepperta,
http://www.0bieg.pl/prezentacje/30132 (stan na: 12.07.2015); idem, Z motyla wpoczwarkę. 7 Trien-
nale Młodych w Orońsku, http://www.obieg.pl/prezentacje/33866 (stan na: 13.07.2015); K. Sien-
kiewicz, W uznaniu zasług, http://www.dwutygodnik.com/artykul/2807-w-uznaniu-zaslug.html
(stan na: 2.02.2017); idem, 1/60 talentu, http://www.dwutygodnik.com/artykul/4825-160-talentu.
html (stan na: 2.02.2017); K. Plinta, Sztuka na gorąco: kilka powodów, dla których lepiej nie być
„młodym”artystę, http://magazynszum.pl/krytyka/sztuka-na-goraco-kilka-powodow-dla-kto-
rych-lepiej-nie-byc-mlodym-artysta (stan na: 2.02.2017); M. Haake, Siła tradycji. O konkursie
„Nowy obraz/Nowe spojrzenie”, „Arteon”, 2013, nr 6 (158), s. 28-31; K. Staszak, Malarstwo-partner
dialogu, „Arteon”, 2013, nr 11 (163), s. 20-23; eadem, Przypadkowość i chaos, „Arteon” 2013, nr 8
(184), s. 24-27.
50 Tematyka śmierci w sztuce współczesnej została ostatnio podjęta na wystawie „Ars moriendi/
sztuka umierania” w tarnowskim BWA. Twórczość artystów średniego i młodego pokolenia
została zestawiona z funeraliami, dokumentami i obiektami sztuki dawnej z kolekcji Bogdana
Steinhoffa. Zob. Katalog wystawy: ars moriendi/sztuka umierania, Tarnów 2015.
51 Co widać - polska sztuka dzisiaj, http://artmuseum.pl/public/upload/files/co_widac_tekst_ku-
ratorski.pdf (stan na: 2.02.2017).
52 Pytanie o rolę w kształtowaniu osobowości artystycznej Andrzeja Żygadły zarówno tradycji,
jak i współczesnej sztuki Krakowa, wydaje się także warte postawienia, zwłaszcza w kontekście
wystawy Artyści z Krakowa. Generacja 1980-1990, prezentowanej w mocak-u na przełomie
2015 i 2016 roku. Jak zauważył Andrzej Szczerski, na lokalnej scenie artystycznej dominuje
malarstwo, którego twórcy obok surrealistycznych fascynacji, wykazują także zainteresowanie
badaniem historycznych narracji - „To, co można uznać za szczególną specjalność nowej sceny
krakowskiej to budowanie wielowątkowych kompozycji wizualnych, które można odczytywać
tak, jak czyta się powieść szkatułkową. Kolejne wątki odnoszą do coraz bardziej odległych
od pierwszego wrażenia skojarzeń i kontekstów, ale mimo to stanowią zamkniętą i świetnie
skomponowaną całość”. Z taką wizją malarstwa młodej generacji krakowskich twórców dzia-
łania Andrzeja Żygadły wykazują niewątpliwie pokrewieństwo. Zob.: A. Szczerski, Kraków po
przejściach, w: Artyści z Krakowa. Generacja 1980-1990, red. D. Jałowik, M. Kozioł, Kraków
2015, s. 14.
Malarstwo Andrzeja Żygadły. W „stylu retro”?
59
Wprawdzie dzieła odwołujące się do historii, pamięci indywidualnej i zbiorowej,
odnaleźć można w artystycznym oeuvre jego rówieśników, to wśród nich przede
wszystkim twórczość Łukasza Stokłosy i Marceli Paniak stanowić może interesu-
jącą analogię do jego działań. Utrzymane w estetyce noir obrazy Stokłosy ewokują
melancholijny nastrój schyłku, wyczuwalny zarówno w malowanych przez niego
portretach historycznych postaci, zimowych pejzażach czy wreszcie we wnętrzach
pałacowych opuszczonych przez dawnych mieszkańców. Atmosferą przeszłości
tchną też stylizowane w duchu retro fotografie Marceli Paniak, przywracające pa-
mięć o przedmiotach, miejscach i ludziach, którzy dawno odeszli. Tematyka śmierci
i przemijania50, ubrana w historyczny kostium, pojawiająca się w twórczości wyżej
wspomnianych artystów wykazuje więc niewątpliwą zbieżność z poszukiwaniami
Andrzeja Żygadły. Miejsca na mapie współczesnej sztuki polskiej należałoby jednak
dla niego szukać także w innych rejonach - w tzw. nurcie nowoczesnego folklo-
ru. „Nowoczesny folklor to artystyczna reakcja na naturę polskiej nowoczesności,
która nigdy nie została zaakceptowana w stanie czystym, i jest przyswajana tylko
w powiązaniu z tradycją, etnicznością i swojskością” - napisali w tekście kura-
torskim wystawy „Co widać, polska sztuka dzisiaj” Sebastian Cichocki i Łukasz
Ronduda51. Ich zdaniem, wspólny mianownik dla artystów tworzących ów nurt
stanowi przywiązanie do ziemi, natury, społeczności lokalnych, owocujący rozwi-
janiem działalności artystycznej w kontekście niemiejskim, zmierzającej często do
animowania życia kulturalnego na wsi. Dzielący swoje życie między Podkarpaciem
a Krakowem52 Andrzej Żygadło, zaangażowany w szereg inicjatyw zmierzających
49 Wybór tekstów: M. Krasny, Oddychać oddechem pracy malarskiej czyli u konkurs Gepperta,
http://www.0bieg.pl/prezentacje/30132 (stan na: 12.07.2015); idem, Z motyla wpoczwarkę. 7 Trien-
nale Młodych w Orońsku, http://www.obieg.pl/prezentacje/33866 (stan na: 13.07.2015); K. Sien-
kiewicz, W uznaniu zasług, http://www.dwutygodnik.com/artykul/2807-w-uznaniu-zaslug.html
(stan na: 2.02.2017); idem, 1/60 talentu, http://www.dwutygodnik.com/artykul/4825-160-talentu.
html (stan na: 2.02.2017); K. Plinta, Sztuka na gorąco: kilka powodów, dla których lepiej nie być
„młodym”artystę, http://magazynszum.pl/krytyka/sztuka-na-goraco-kilka-powodow-dla-kto-
rych-lepiej-nie-byc-mlodym-artysta (stan na: 2.02.2017); M. Haake, Siła tradycji. O konkursie
„Nowy obraz/Nowe spojrzenie”, „Arteon”, 2013, nr 6 (158), s. 28-31; K. Staszak, Malarstwo-partner
dialogu, „Arteon”, 2013, nr 11 (163), s. 20-23; eadem, Przypadkowość i chaos, „Arteon” 2013, nr 8
(184), s. 24-27.
50 Tematyka śmierci w sztuce współczesnej została ostatnio podjęta na wystawie „Ars moriendi/
sztuka umierania” w tarnowskim BWA. Twórczość artystów średniego i młodego pokolenia
została zestawiona z funeraliami, dokumentami i obiektami sztuki dawnej z kolekcji Bogdana
Steinhoffa. Zob. Katalog wystawy: ars moriendi/sztuka umierania, Tarnów 2015.
51 Co widać - polska sztuka dzisiaj, http://artmuseum.pl/public/upload/files/co_widac_tekst_ku-
ratorski.pdf (stan na: 2.02.2017).
52 Pytanie o rolę w kształtowaniu osobowości artystycznej Andrzeja Żygadły zarówno tradycji,
jak i współczesnej sztuki Krakowa, wydaje się także warte postawienia, zwłaszcza w kontekście
wystawy Artyści z Krakowa. Generacja 1980-1990, prezentowanej w mocak-u na przełomie
2015 i 2016 roku. Jak zauważył Andrzej Szczerski, na lokalnej scenie artystycznej dominuje
malarstwo, którego twórcy obok surrealistycznych fascynacji, wykazują także zainteresowanie
badaniem historycznych narracji - „To, co można uznać za szczególną specjalność nowej sceny
krakowskiej to budowanie wielowątkowych kompozycji wizualnych, które można odczytywać
tak, jak czyta się powieść szkatułkową. Kolejne wątki odnoszą do coraz bardziej odległych
od pierwszego wrażenia skojarzeń i kontekstów, ale mimo to stanowią zamkniętą i świetnie
skomponowaną całość”. Z taką wizją malarstwa młodej generacji krakowskich twórców dzia-
łania Andrzeja Żygadły wykazują niewątpliwie pokrewieństwo. Zob.: A. Szczerski, Kraków po
przejściach, w: Artyści z Krakowa. Generacja 1980-1990, red. D. Jałowik, M. Kozioł, Kraków
2015, s. 14.
Malarstwo Andrzeja Żygadły. W „stylu retro”?
59