Modus: Prace z historii sztuki (16.2016)

Czy słusznie zatem autorka dostrzega w obrazie Sichulskiego „jakby składanie
baranka w ofierze” przez młodą Hucułkę na Połoninach (s. 171)11? Widzę w obrazach,
w których Hucułka przytula owcę, coś przeciwnego i bardziej odpowiadającego,
według mnie, przesłaniu Vincenza, mianowicie wyraz wiary w idylliczność owej
krainy, postrzeganą jako Arkadia tak przez pisarza, jak i malarzy. Obraz ten bliższy
w moim odczuciu jest antycznemu tematowi Orfeusza wśród zwierząt lub wczes-
nochrześcijańskiemu tematowi Dobrego Pasterza otoczonego owcami, w których
wyrażona jest idea opieki, a nie ofiary
Podobnie brzmi dla mnie uwaga odnośnie do aranżacji, iż umieszczone w rów-
nym rzędzie obrazy w chacie miałyby być wynikiem przeniesienia wrażeń z któregoś
z krakowskich antykwariatów (str. 174). Nie przypominam sobie żadnego z wielu
antykwariatów, które znam, gdzie takie aranżacje byłyby na porządku dziennym,
złożone do tego z ikon malowanych na szkle. Muzeum Etnograficzne zechciało
wspaniałomyślnie owe ikony nam użyczyć na wystawę, mimo nadzwyczajnej deli-
katności ich materii. Tak aranżowane „obrazy święte” nie są niczym nadzwyczajnym
w kulturze ludowej, nie tylko u Hucułów znajdują potwierdzenie w przekazach
ikonograficznych, zaś pracownicy Muzeum Etnograficznego nie oponowali prze-
ciw takiej właśnie ich aranżacji. Nawiasem, wiele zawdzięczam przeprowadzonym
wówczas konsultacjom ze specjalistami tegoż Muzeum, jak i wszystkich innych
instytucji, łącznie z pracownikami mnk, którzy zechcieli wspierać mnie w podjętym
dziele życzliwą radą.
Może też w końcu jednak aranżacja nie była tak nieudana, skoro ta właśnie
wystawa została nominowana do nagrody Sybilli, czyli wydarzenia muzealnego
roku, spośród wielu innych zgłoszeń. Prof. Jan Skuratowicz wręczając na moje ręce
wyróżnienie dla wszystkich, którzy w przygotowaniu wystawy mieli swój udział,
stwierdził krótko, że była bardzo dobra. Nie wypomniał mi braku figur „kosyniera-
-patrioty, Piasta, Prasłowianina”, czy też „bajecznie kolorowego świętującego go-
spodarza” (s. 170). Naturalnie, taka okazja to nie czas wskazywania niedociągnięć
ekspozycji, ale może ta opinia wynikała z umiejętności spojrzenia na wystawę jako
pewną całość, co znalazło również swój wyraz w omówieniu wystaw w folderze
opisującym nominację: „«Huculszczyzna w sztuce ...» to jednak wystawa nie tylko
o sztuce, rękodziele, muzyce, literaturze, obyczajach, religii czyli szeroko pojętej
kulturze. To prezentacja, która unaoczniła niebywałą otwartość, powiązanie i zako-
rzenienie kultury huculskiej w tradycji sztuki europejskiej, antycznej, starożytnej.
Pokazała jak w sztuce tego regionu przenikają się różne kultury, migrują formy”12.
Kolejna uwaga. Wiele zależy od nastawienia, które rzutuje na sposób pisania.
Można zatem - jak autorka - napisać, ze szkoda, że zostały pokazane „jedynie meble”,
ale można też napisać, że dobrze, że zostały pokazane meble należące niegdyś do
majora Henryka Gąsiorowskiego, zafascynowanego sztuką huculską, który praw-
dopodobnie był też zainteresowany kreacją i promocją stylu huculskiego, rywali-
zującego ze stylem zakopiańskim o miano „narodowego”. Meble zaprojektowane
przez Gąsiorowskiego, wykonane przez górali, zostały przez niego wywiezione
z Kołomyi po 11 wojnie światowej i przechowane w domach jego potomków pod
11 O wiele już ciekawsza jest interpretacja tego motywu w książce autorki: A. Jankowska-Marzec,
Między etnografią, s. 202.
12 Sybilla. xxxn Konkurs o Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wydarzenie
Muzealne Roku, wstęp. P. Majewski, Warszawa 2012, bp.

Dlaczego na wystawie zawisł obraz...

127