Modus: Prace z historii sztuki (17.2017)

4. Antoni Rarogiewicz,
ołtarz pw. św. Antoniego
Padewskiego, kościół Ber-
nardynów, Przeworsk.
Fot. Agata Dworzak

Jak się wydaje, pierwszym zleceniem Rarogiewicza dla
bernardynów przeworskich był ołtarz pw. św. Antoniego
Padewskiego, fundowany na jubileusz w 1894 r.17 Nieco
później, bo w lutym 1898 r., Rarogiewicz zakontraktował
się na wystawienie stalli w prezbiterium (wypłata 554 fi.)18,
jednak realizacja musiała się przeciągnąć, skoro wypłaty na
poczet zamówienia datowane są jeszcze na 1905 r.19
Według regestrów percepty i ekspensy przeworskiego
klasztoru, prace nad ołtarzem głównym Antoni Rarogie-
wicz rozpoczął 12 marca 1899 r. otrzymując a conto 500 flo-
renów20, a do września pobierając w sumie kolejnych 90021.
Rok później, jesienią, odnotowano z kolei „za wielki ołtarz
[aż] 3.870 fl.”22. Nastawa musiała być ukończona w styczniu
1901 r., bowiem zapisano wypłatę 750 fl. „resztującej kwoty
za wielki ołtarz”, zaś w poprzedzającym miesiącu odnoto-
wano wydatki na kwiaty, ozdoby i „upiększenie” ołtarza na
uroczystość Niepokalanego Poczęcia Marii23. Tym samym
Rarogiewicz rozpoczął prace nad kolejnymi elementami
wyposażenia świątyni. Już w sierpniu wybrał 100 fl. a conto
balasów (przed ołtarz główny), które płacone były jeszcze w maju roku następnego
(100 fl.)24. W latach 1902-1905 otrzymywał wysokie sumy pieniędzy m.in. na „biuro”
i krzyże, a także bliżej nieokreślone „różne” prace25. W1906 r. ponownie pracował
przy wielkim ołtarzu, pobierając 170 koron za złocenie, natomiast trzy lata później
odrestaurował dwa ołtarze boczne: Jezusa Ukrzyżowanego oraz św. Franciszka
(suma 1770,12 koron)26. Najpewniej także dla niego przeznaczona była wypłata 100
koron za odnowienie ołtarza św. Józefa27.
Powstały w pracowni Rarogiewicza ołtarz pw. św. Antoniego Padewskiego (ił. 4)
prezentuje raczej skromne, stylizowane na późnoosiemnastowieczne formy, z płaską
artykulacją spinającą kompozycję nastawy. Elementem zdecydowanie wyróżniają-
cym się na jej tle jest dekoracja ornamentalna, w szczególności niezwykle bogate
i rozbudowane rocaillebwe zwieńczenie pola obrazowego oraz konsole z tegoż,
umieszczone na linii podpór. Ich szczegółowe opracowanie dowodzi doskonałego

17 J. Hiibner-Wojciechowska, J. Birulow, Rarogiewicz, Antoni, s. 288, datowanie za: online: <http://
www.przeworsk.bernardyni.pl/zwan.php> (stan na: 2.11.2017), w Archiwum Prowincji Bernar-
dynów w Krakowie (dalej: APBKr.); nie zachowały się niestety dokumenty dotyczące remontów
czy wyposażenia kościoła sprzed 1896 r.
18 APBKr, sygn. DC-19, „Przychody i rozchody na restaurację kościoła i klasztoru 00. Bernardynów
w Przeworsku”, s. 7.
19 Ibidem, s. 71.
20 Ibidem, s. 25. W świetle zapisów archiwalnych dezaktualizuje się informacja podana w Słowniku
Artystów Polskich (J. Hubner-Wojciechowska, J. Birulow, Rarogiewicz, Antoni, s. 228), jakoby
Rarogiewicz wykonywał ołtarz bernardyński już w latach osiemdziesiątych XIX w.
21 APBKr, sygn. DC-19, s. 29,31,33. Rarogiewicz otrzymał wypłaty 12.03.1899 (350 fl.), w czerwcu
50 fl., w lipcu 200 fl., w sierpniu dwukrotnie po 100 fl., kolejne 100 fl. we wrześniu.
22 Ibidem, s. 39.
23 Ibidem, s. 41.
24 Ibidem, s. 49,55.
25 Ibidem, s. 59, 61, 63, 69.
26 Ibidem, s. 75,77.
27 Ibidem, s. 77.

38

ARTYKUŁY

Agata Dworzak