DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.41972#0060
III
Królowa czy podkanclerzyna?
W haśle słownikowym dotyczącym Gisleniego Nina Miks-Rudkowska, wymieniając
prace artysty „zidentyfikowane z zachowanymi projektami”, wspomniała m.in. „ca-
strum doloris na pogrzeb Cecylii Renaty, żony Władysława IV w katedrze wawelskiej
(20 VI 1644)”1. O który projekt chodziło dowiadujemy się z niewydanego katalogu
rysunków Gisleniego pióra tejże badaczki, gdzie omawiając jeden z rysunków zacho-
wanych w tzw. kolekcji Domenica Martinellego w mediolańskim Castello Sforzesco
(M-57, il. III—1), rozpoznała go jako „projekt okolicznościowej dekoracji pogrzebowej
[...] zapewne na pogrzeb Cecylii Renaty”2.
Do publikacji wspomnianego projektu nie doszło. Natomiast Juliusz Chrościcki
w opracowaniu polskich dekoracji pogrzebowych wymienił wśród dzieł naszego artysty
„...castrum doloris [na pogrzeb] Cecylii Renaty opublikuje wkrótce N. Miks-Rudkow-
ska"3. Z tekstu Chrościckiego wynikało również, że projekt zawierał wyobrażenie Pa-
rek jako „symboli przemijania czasu”4. To właśnie stwierdzenie, jak wolno sądzić,
zaważyło z kolei na opinii Michała Rożka, który przytaczając fragment źródłowego
opisu castrum doloris królowej: „W kościele zamkowym na środku był majestat wiel-
ki zrobiony, aż po samo sklepienie, szaro malowany i czarno, miejscami złocisty [...]
świec jarzących górą i dołem pełno było i lamp po majestacie i koło trumny”, dodawał,
iż był on „pokryty łacińskimi napisami oraz wyobrażeniem Parek przecinających nić
1 N. Miks-Rudkowska, Gisleni, Ciovanni Battista [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działa-
jących, t. 2, Wrocław 1975, s. 350.
2 Idem, Zbiory projektów i rysunków architektonicznych z XVII wieku. Katalog (maszynopis z lat 1977- 1978
w Archiwum Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie, sygn. 162/62), cz. 1, s. 27-29 [dalej cyt.
Zbiory projektów]. Zbiór mediolański, liczący 9 tomów infolio, pilnie wymaga konserwacji, która zmienić
może kolejność ułożenia rysunków, toteż poszczególne karty są rozmaicie (najczęściej trzykrotnie) liczbowa-
ne. Podajemy sygnaturę nadaną ostatnio. Wzorem dotychczasowych badaczy (Kreta i Karpowicza) będziemy
równocześnie posługiwać się oznaczeniami literowo-numerycznymi: M — zbiór mediolański, D — tzw.
„szkicownik Chiaveriego” w Dreźnie, L — zbiór rysunków Gisleniego w Londynie, a następnie — cyfrą
arabską — oznaczeniem kolejnej karty względnie strony. Za udostępnienie całej kolekcji Martinellego oraz
zgodę na wykonanie fotografii rysunków Gisleniego winien jestem wdzięczność Pani dr Marii Teresie Fiorio.
3 J. A. Chrościcki, PompaJunebris. Z dziejów kultury staropolskiej, Warszawa 1974, s. 297 i przypis 132
na s. 256.
4 Ibidem, s. 249.
Królowa czy podkanclerzyna?
W haśle słownikowym dotyczącym Gisleniego Nina Miks-Rudkowska, wymieniając
prace artysty „zidentyfikowane z zachowanymi projektami”, wspomniała m.in. „ca-
strum doloris na pogrzeb Cecylii Renaty, żony Władysława IV w katedrze wawelskiej
(20 VI 1644)”1. O który projekt chodziło dowiadujemy się z niewydanego katalogu
rysunków Gisleniego pióra tejże badaczki, gdzie omawiając jeden z rysunków zacho-
wanych w tzw. kolekcji Domenica Martinellego w mediolańskim Castello Sforzesco
(M-57, il. III—1), rozpoznała go jako „projekt okolicznościowej dekoracji pogrzebowej
[...] zapewne na pogrzeb Cecylii Renaty”2.
Do publikacji wspomnianego projektu nie doszło. Natomiast Juliusz Chrościcki
w opracowaniu polskich dekoracji pogrzebowych wymienił wśród dzieł naszego artysty
„...castrum doloris [na pogrzeb] Cecylii Renaty opublikuje wkrótce N. Miks-Rudkow-
ska"3. Z tekstu Chrościckiego wynikało również, że projekt zawierał wyobrażenie Pa-
rek jako „symboli przemijania czasu”4. To właśnie stwierdzenie, jak wolno sądzić,
zaważyło z kolei na opinii Michała Rożka, który przytaczając fragment źródłowego
opisu castrum doloris królowej: „W kościele zamkowym na środku był majestat wiel-
ki zrobiony, aż po samo sklepienie, szaro malowany i czarno, miejscami złocisty [...]
świec jarzących górą i dołem pełno było i lamp po majestacie i koło trumny”, dodawał,
iż był on „pokryty łacińskimi napisami oraz wyobrażeniem Parek przecinających nić
1 N. Miks-Rudkowska, Gisleni, Ciovanni Battista [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działa-
jących, t. 2, Wrocław 1975, s. 350.
2 Idem, Zbiory projektów i rysunków architektonicznych z XVII wieku. Katalog (maszynopis z lat 1977- 1978
w Archiwum Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie, sygn. 162/62), cz. 1, s. 27-29 [dalej cyt.
Zbiory projektów]. Zbiór mediolański, liczący 9 tomów infolio, pilnie wymaga konserwacji, która zmienić
może kolejność ułożenia rysunków, toteż poszczególne karty są rozmaicie (najczęściej trzykrotnie) liczbowa-
ne. Podajemy sygnaturę nadaną ostatnio. Wzorem dotychczasowych badaczy (Kreta i Karpowicza) będziemy
równocześnie posługiwać się oznaczeniami literowo-numerycznymi: M — zbiór mediolański, D — tzw.
„szkicownik Chiaveriego” w Dreźnie, L — zbiór rysunków Gisleniego w Londynie, a następnie — cyfrą
arabską — oznaczeniem kolejnej karty względnie strony. Za udostępnienie całej kolekcji Martinellego oraz
zgodę na wykonanie fotografii rysunków Gisleniego winien jestem wdzięczność Pani dr Marii Teresie Fiorio.
3 J. A. Chrościcki, PompaJunebris. Z dziejów kultury staropolskiej, Warszawa 1974, s. 297 i przypis 132
na s. 256.
4 Ibidem, s. 249.