DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.41972#0201
VIII
Mecenat artystyczny
Stanisława Herakliusza Lubomirskiego
Od dłuższego czasu daje się odczuć w literaturze naukowej brak pogłębionych stu-
diów nad mecenatem artystycznym w dawnej Polsce, studiów, które by ukazywały,
w jaki sposób w dziełach związanych z danym zleceniodawcą znajduje wyraz jego oso-
bowość, indywidualna wizja świata, smak i postawa estetyczna1. Wnikliwszych badań
pod tym względem wymagają zwłaszcza najwybitniejsi przedstawiciele staropolskiej
elity kulturalnej, zarówno późnego średniowiecza jak i czasów nowożytnych, a wśród
nich przede wszystkim — Stanisław Herakliusz Lubomirski (4 III 1641 - 17 I 1702,
il. VIII—l)2.
Przegląd dzieł
Próbę studium na ten temat zacznijmy od przeglądu dzieł w zakresie architektury
i sztuk plastycznych, jakie powstały na jego zamówienie. Dotychczas nic nam nie wia-
domo o pracach, jakie by Stanisław Herakliusz mógł zlecać do wykonania w swych wę-
gierskich i małopolskich rezydencjach: na zamku w Lubowli, w pałacu Spiskim w Kra-
kowie czy na zamku w Łańcucie3. Jedyne wczesne dzieło, zamówione przez niego przy-
' Literaturę przedmiotu zbiera w syntetycznym studium M. Karpowicz, Mecenat artystyczny w Polsce nowo-
żytnej (1500-1764) [w:] Z dziejów mecenatu kulturalnego w Polsce, pod red. J. Kosteckiego, Warszawa 1999,
s. 91-122.
2 Obszerny materia! dotyczący działalności mecenasowskiej Lubomirskiego zawiera moja książka: Tilman
van Gameren. Leben und Werk, Munchen 1994 (przerobione, drugie wydanie pracy: Tylman z Gameren —
architekt polskiego baroku, Wrocław 1973). Krótką charakterystykę omawianego problemu przyniósł szkic
J. A. Chrościcki ego Poeta i architekt („Poezja” 1977, nr 5-6, s. 199-202), a studium dotyczące mecenatu Sta-
nisława Herakliusza w dziedzinie architektury dał A. Miłobędzki (Architektura polska XVII wieku, Warszawa
1980, s. 356-365). Dokładną datę urodzin marszałka ustaliły badania K. Targosz (Uczony dwór Ludwiki
Marii Gonzagi (1646-1667). Z dziejów polsko-francuskich stosunków naukowych, Wrocław 1975, s. 58,236).
3 Zob. J. Lepiarczyk, Architekt Franciszek Placidi, „Rocznik Krakowski”, 37 1965, s. 89-91, il. 14-15;
S. Świszczowski, Pałac Spiski przy Rynku Głównym w Krakowie, „Biuletyn Historii Sztuki", 33 1971,
s. 410-412; Mossakowski, op. cit., 1973, s. 273.
Mecenat artystyczny
Stanisława Herakliusza Lubomirskiego
Od dłuższego czasu daje się odczuć w literaturze naukowej brak pogłębionych stu-
diów nad mecenatem artystycznym w dawnej Polsce, studiów, które by ukazywały,
w jaki sposób w dziełach związanych z danym zleceniodawcą znajduje wyraz jego oso-
bowość, indywidualna wizja świata, smak i postawa estetyczna1. Wnikliwszych badań
pod tym względem wymagają zwłaszcza najwybitniejsi przedstawiciele staropolskiej
elity kulturalnej, zarówno późnego średniowiecza jak i czasów nowożytnych, a wśród
nich przede wszystkim — Stanisław Herakliusz Lubomirski (4 III 1641 - 17 I 1702,
il. VIII—l)2.
Przegląd dzieł
Próbę studium na ten temat zacznijmy od przeglądu dzieł w zakresie architektury
i sztuk plastycznych, jakie powstały na jego zamówienie. Dotychczas nic nam nie wia-
domo o pracach, jakie by Stanisław Herakliusz mógł zlecać do wykonania w swych wę-
gierskich i małopolskich rezydencjach: na zamku w Lubowli, w pałacu Spiskim w Kra-
kowie czy na zamku w Łańcucie3. Jedyne wczesne dzieło, zamówione przez niego przy-
' Literaturę przedmiotu zbiera w syntetycznym studium M. Karpowicz, Mecenat artystyczny w Polsce nowo-
żytnej (1500-1764) [w:] Z dziejów mecenatu kulturalnego w Polsce, pod red. J. Kosteckiego, Warszawa 1999,
s. 91-122.
2 Obszerny materia! dotyczący działalności mecenasowskiej Lubomirskiego zawiera moja książka: Tilman
van Gameren. Leben und Werk, Munchen 1994 (przerobione, drugie wydanie pracy: Tylman z Gameren —
architekt polskiego baroku, Wrocław 1973). Krótką charakterystykę omawianego problemu przyniósł szkic
J. A. Chrościcki ego Poeta i architekt („Poezja” 1977, nr 5-6, s. 199-202), a studium dotyczące mecenatu Sta-
nisława Herakliusza w dziedzinie architektury dał A. Miłobędzki (Architektura polska XVII wieku, Warszawa
1980, s. 356-365). Dokładną datę urodzin marszałka ustaliły badania K. Targosz (Uczony dwór Ludwiki
Marii Gonzagi (1646-1667). Z dziejów polsko-francuskich stosunków naukowych, Wrocław 1975, s. 58,236).
3 Zob. J. Lepiarczyk, Architekt Franciszek Placidi, „Rocznik Krakowski”, 37 1965, s. 89-91, il. 14-15;
S. Świszczowski, Pałac Spiski przy Rynku Głównym w Krakowie, „Biuletyn Historii Sztuki", 33 1971,
s. 410-412; Mossakowski, op. cit., 1973, s. 273.