DOI issue:
Artykuły
DOI article:Paszkiewicz, Borys: Świety Stanisław na denarze krakowskim z XIII Wieku (Wstęp do reinterpretacji skarbu z Pełczysk)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.22228#0121
TOM V_
KRAKÓW 2004
BORYS PASZKIEWICZ
Lublin
ŚWIĘTY STANISŁAW
NA DENARZE KRAKOWSKIM Z XIII WIEKU
(WSTĘP DO REINTERPRETACJI SKARBU Z PEŁCZYSK)
Kult św. Stanisława odegrał, jak wiadomo, doniosłą rolę dostarczając
najpierw ideologicznej podbudowy dla zjednoczenia państwa polskie-
go na przełomie XIII i XIV w., a potem jako kult państwowy Królestwa
Polskiego. Jeśli jednak monety, jak to się powszechnie uznaje, odzwier-
ciedlają ideologię władzy, to dziwić może rzadkość przedstawień mo-
netarnych krakowskiego patrona. Figurę biskupa męczennika znamy
z dwóch monet Władysława Łokietka: złotej z lat 1330-1333 (niegdyś
anachronicznie zwanej dukatem) oraz ze srebrnego denara księstwa kra-
kowskiego, prawdopodobnie z lat 1308-1311. O ile na monecie srebrnej
figura ta ma prawdopodobnie głównie uzasadnienie dewocyjne (choć
nie pozbawione politycznego kontekstu w walce Władysława z bisku-
pem krakowskim Janem oraz w rywalizacji Krakowa z Poznaniem),
o tyle na monecie złotej pełni rolę bardziej konwencjonalną. Jedna ze
stron monety złotej o standardzie florenowym bowiem - a taką monetę
wybito dla Władysława Łokietka - winna przedstawiać stojącego na
wprost świętego patrona, ponieważ na florenach florenckich umieszczo-
117
KRAKÓW 2004
BORYS PASZKIEWICZ
Lublin
ŚWIĘTY STANISŁAW
NA DENARZE KRAKOWSKIM Z XIII WIEKU
(WSTĘP DO REINTERPRETACJI SKARBU Z PEŁCZYSK)
Kult św. Stanisława odegrał, jak wiadomo, doniosłą rolę dostarczając
najpierw ideologicznej podbudowy dla zjednoczenia państwa polskie-
go na przełomie XIII i XIV w., a potem jako kult państwowy Królestwa
Polskiego. Jeśli jednak monety, jak to się powszechnie uznaje, odzwier-
ciedlają ideologię władzy, to dziwić może rzadkość przedstawień mo-
netarnych krakowskiego patrona. Figurę biskupa męczennika znamy
z dwóch monet Władysława Łokietka: złotej z lat 1330-1333 (niegdyś
anachronicznie zwanej dukatem) oraz ze srebrnego denara księstwa kra-
kowskiego, prawdopodobnie z lat 1308-1311. O ile na monecie srebrnej
figura ta ma prawdopodobnie głównie uzasadnienie dewocyjne (choć
nie pozbawione politycznego kontekstu w walce Władysława z bisku-
pem krakowskim Janem oraz w rywalizacji Krakowa z Poznaniem),
o tyle na monecie złotej pełni rolę bardziej konwencjonalną. Jedna ze
stron monety złotej o standardzie florenowym bowiem - a taką monetę
wybito dla Władysława Łokietka - winna przedstawiać stojącego na
wprost świętego patrona, ponieważ na florenach florenckich umieszczo-
117