Novensia: Studia i Materiały (4.1992)

132

rozkopywania wielkiego tumulusa, zwanego Ginina Mogiła. Jego śred-
nica wynosiła 60 m x 80 m, wys. - 11,50 m. Ziemia, którą przysypa-
no ten grobowiec pochodziła z rowu o głębokości 3 m i szerokości
12 m. Prospekcja geofizyczna wykazała anomalię w części południo-
wo-wschodniej tumulusa. Tam w toku prac archeologicznych odsło-
nięto dromos i fasadę wielkiego kamiennego grobowca. Po ich pro-
wizorycznym zabezpieczeniu przystąpiono dnia 28 września 1982 roku
do systematycznych badań. Ziemia, która przedostała się do wnętrza
komory, była przemieszana z fragmentami architektonicznymi oraz
kośćmi ludzi i zwierząt. Dokładna inwentaryzacja każdego detalu
ułatwiła orientację w rodzaju konstrukcji i typie dekoracji.
Grób składa się z dromosu i trzech prostokątnych pomieszczeń z
półcy1indrycznym sklepieniem: należy do nich główna komora gro-
bowca z przedsionkiem i komora boczna. Groby kopułowe były roz-
powszechnione w Tracji w IV i III wieku p.n.e., ale ten grobowiec
różnił się od nich. Plan jego wnętrz i rodzaj stropu to elementy
zbliżone bardziej do architektury hellenistycznej. Podobne, dato-
wane na III wiek, znamy z różnych rejonów, głównie z Macedonii i
znad Marża Czarnego. Wejście do grobowca o orientacji południowo-
-wschodniej przez dromos (szer. 1,85 ni, wys. 2,15 m) zablokowały
duże kamienie. Po każdej stronie wejścia stał pilaster z bloków
kamiennych, zwieńczony kapitelem o cechach jońskich. Kimation za-
chował ślady barw, niebieskiej i czerwonej, podobnie jak zdobiące
go rozetki. Oba kapitele dźwigają ciężką belkę nadproża z nie-
dokończonym fryzem reliefowym, który składał się z głów byków i
podwójnych rozet o 7 i 8 płatkach. Po stronie zachodniej, tam
gdzie fryz się zaczyna, widać pierwszą głowę i pierwszą rozetę.
Jest to motyw, który pojawia się z początkiem okresu helle-
nistycznego na znacznym obszarze. Znamy go np. z dekoracji świątyń
i innych budowli w Pergamonie i na Samotrace. W tym samym czasie
stosowano często przy wejściu pilastry z kapitelami. Bliskie
analogie dla obiektu ze Swisztari, także ze względu na artyzm
wykonania i rodzaj dekoracji, znajdujemy w budownictwie grobów z
III wieku p.n.e. w Azji Mniejszej, Aleksandrii i na północnych
terenach nadczarnomorskich. Niedokończona dekoracja w omawianym
grobie nad wejściem świadczy o tym, że jest to dzieło twórców
miejscowych, którzy poznali hellenistyczne modele i starannie je
naś1adowa1 i.