trzy główne czynniki: tło jednobarwne, w środku herb w kartuszu — niekiedy z tar-
czarzami iub ûgurami alegorycznemi po bokacii — oraz mniej iub więcej ozdobna bor-
djura. Gobeiiny te, zawieszone w odrzwiach, zdobiąc komnatę, chroniły zarazem mie-
szkańców od przeciągu. To główne ich prze-
znaczenie, jak już sama nazwa świadczy;
ale oprócz tego miaty one i szersze zastoso-
wanie. Portjerami, ktôrych w dawnych inwen-
tarzach szu!<ac naieży także pod terminami
<^u:^///^, obwieszano sciany
małycti komnat, wyścielano zaptecki tronôw
i ławy dokoła tronu, wreszcie podczas po-
dróży nakrywano niemi bagaże króiów i tna-
gnatów, które konie dźwigały za orszakiem *.
Ze wzgiędu na przeznaczenie gobelinôw tego
typu, zatnawiano ich odrazu większą iiość
podług tego samego kartonu, albo z ma-
łemi zmiananii, ograniczającemi się zazwy-
czaj tyiko do środkowej części tkaniny.
Jakkolwiek portjery znanebyły jużwPoi-
sce wcześniej, czego dowodem opony tego ro-
dzaju w kolekcji Zygmunta Augustazinicjała-
mi krókG, to jednak rozpowszechniły się u nas
na dobre, jak zresztą wszędzie, dopiero w epo-
ce baroku. Rozpowszeclmieniu się ich w Poisce
w XVH wieku sprzyjałazapewne oprócz mody
także i próżność naszycti ówczesnych magna-
tów, albowiem pompatyczne, herbowezasłony,
zawieszone w podwojach komnat zamkowych,
podnosiły splendor rodu i świetność apar-
tamentów. Szło to w parze z zamiłowaniem
do napuszystych panegirykôw.
A teraz powracatn do kwestji, czy z w.
XVII zachowały się gobeiiny tkane w Polsce.
Fig. 2. ŚW. Mat.usz. G.b.iin. Muzeumxx. Czart.- Cobeltny z Ewangelistami w Muzeum
ryskich w Krakowie. XX. Czurtoryskich w Krakowie.
Dwa gobeiiny ^ w Muzeum XX. Czar
toryskich w Krakowie, które wyobrażają Ewangeiistów Mateusza (Hg. 2, szer. tą8 cm, wys.
304 cm, nr. inw. D. 19) i Marka (Hg. 3, szer. 151 ctn, wys. 309 cm, nr. inw. D. 20) ozna-
czone są, w kartuszach na bordjurze, złożonemi herbami: Jelita (?) ponad tarczą, w tar-
* E. Ouichard et A. Darcel, //?^?yy<?77<?y 7^r<?7^/?'7/^j C<:/r/7^-A7d//^/<f (7<?^<f). Paris. pp. ó — y.
2 M. Morelowski, ?///zzc<?A/&?'<? ? 3????<r^???7 7^ <%^?<?/h!r^ j-^??^?*
-zc?^??. 7%-/&??<? 7, /. Krakow 1925. hg. 32 i 33.
' Tkaniny te, jak mnie informuje dr. Stefan Komornicki, konserwator Muzeum XX. Czartoryskich, zostaiy
w ostatnich czasach miejscami uzupeinione w Aubusson. Dotyczy to zwłaszcza ich dolnych części.