DOI Artikel:
Harasimowicz, Jan: Doctrina doctrinarum: Katechetyczne i społeczno-obyczajowe treści "Dziesięciu Przykazań" z Pruszcza Gdańskiego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.27008#0092
Hnr<M;'mow;'cz
23. Łukasz Cranach St., Przykazanie dziewiąte. 24. Monogramista MP (?), Przykazanie
Drzeworyt w DeMfsc/i Cntec/tistmts Marcina dziewiąte. Kwatera parapetu empory za-
Lutra, Wittenberg 1529. Biblioteka Uniwersy- chodniej,ok. 1610 r. Kościół fiiialny w Kiępsku
tecka we Wrocławiu k. Suiechowa
W luterańskiej sztuce kościelnej wieku reformacji cykle Dziesięciu
Przykazań, stosunkowo rzadkie, także nie odbiegały od cranachowskiego
schematu ikonograficznego. I freski w kościele w Sonneborn w Westfalii
(1564)'"", i fragmentarycznie zachowane freski w kościele w Hemmingen
w Wirtembergii (1582-1583)''", i szczególnie dla nas ważne, bo pochodzące
mniej więcej z tego samego czasu, co obrazy w Pruszczu, kwatery zachodniej
empory (il. 10,12,14,16,18,20,22 i 24) w kościele w Kiępsku koło Sulechowa
(około 1610)'"', powtarzają przyjętą przez Melanchtona metodę objaśniania
Dekalogu starotestamentowymi "exemp!ami". Z rzadka tylko autorzy tych
cyklów, prowincjonalni malarze bez większych ambicji artystycznych, od-
ważyli się wprowadzić pewne wątki bliższe codziennemu życiu
luterańskich gmin, np. "wzywanie Imienia Boga" przy grze w karty lub kości
- jak w Sonneborn"' i Kiępsku (il. 12), czy kradzież majątku kościelnego -
jak w Sonneborn'". Zupełnie wyjątkowe jest pod tym względem
H. Ctaussen WmidnedereleH nas DMenscdrr Zed at der P/nrrlireAe za Soaaehora, "Westfaten" XLt: 1963, s.
354-381.
R Lieske Profpsfnuhsdip FromnugM in; Sp/egd &r F:rd;/;'d;cn Kunst Hcrzo^fuws WurffcMibery,
Munchen-Berłin 1973, s. 66 n.
Wspaniały wystrój obrazowy tego kościoła wzmiankowany był dotąd jedynie w publikacjach typu
przewodnikowego, ostatnio: S. Kowalski Zndt/f/d ?pq/eiwtlzt?tM zidono^órs/de^i, Ziełona Góra 1987, s. 102.
Szczegółowe badania ikonograficzne tego wystroju przeprowadzone zostały w roku akademickim 1990/1991
przez studentów historii sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego w ramach seminarium historii sztuki nowożytnej,
kierowanego przez autora niniejszego studium.
Claussen, op. cit., s. 365 n., ił. 165.
"'2 Ibidem, s. 371 n, ił. 176.
88
23. Łukasz Cranach St., Przykazanie dziewiąte. 24. Monogramista MP (?), Przykazanie
Drzeworyt w DeMfsc/i Cntec/tistmts Marcina dziewiąte. Kwatera parapetu empory za-
Lutra, Wittenberg 1529. Biblioteka Uniwersy- chodniej,ok. 1610 r. Kościół fiiialny w Kiępsku
tecka we Wrocławiu k. Suiechowa
W luterańskiej sztuce kościelnej wieku reformacji cykle Dziesięciu
Przykazań, stosunkowo rzadkie, także nie odbiegały od cranachowskiego
schematu ikonograficznego. I freski w kościele w Sonneborn w Westfalii
(1564)'"", i fragmentarycznie zachowane freski w kościele w Hemmingen
w Wirtembergii (1582-1583)''", i szczególnie dla nas ważne, bo pochodzące
mniej więcej z tego samego czasu, co obrazy w Pruszczu, kwatery zachodniej
empory (il. 10,12,14,16,18,20,22 i 24) w kościele w Kiępsku koło Sulechowa
(około 1610)'"', powtarzają przyjętą przez Melanchtona metodę objaśniania
Dekalogu starotestamentowymi "exemp!ami". Z rzadka tylko autorzy tych
cyklów, prowincjonalni malarze bez większych ambicji artystycznych, od-
ważyli się wprowadzić pewne wątki bliższe codziennemu życiu
luterańskich gmin, np. "wzywanie Imienia Boga" przy grze w karty lub kości
- jak w Sonneborn"' i Kiępsku (il. 12), czy kradzież majątku kościelnego -
jak w Sonneborn'". Zupełnie wyjątkowe jest pod tym względem
H. Ctaussen WmidnedereleH nas DMenscdrr Zed at der P/nrrlireAe za Soaaehora, "Westfaten" XLt: 1963, s.
354-381.
R Lieske Profpsfnuhsdip FromnugM in; Sp/egd &r F:rd;/;'d;cn Kunst Hcrzo^fuws WurffcMibery,
Munchen-Berłin 1973, s. 66 n.
Wspaniały wystrój obrazowy tego kościoła wzmiankowany był dotąd jedynie w publikacjach typu
przewodnikowego, ostatnio: S. Kowalski Zndt/f/d ?pq/eiwtlzt?tM zidono^órs/de^i, Ziełona Góra 1987, s. 102.
Szczegółowe badania ikonograficzne tego wystroju przeprowadzone zostały w roku akademickim 1990/1991
przez studentów historii sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego w ramach seminarium historii sztuki nowożytnej,
kierowanego przez autora niniejszego studium.
Claussen, op. cit., s. 365 n., ił. 165.
"'2 Ibidem, s. 371 n, ił. 176.
88