Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (2.1993)

syPERBłA.


Ug^itmćP^MM t<pxtA<w't (t}xr.
Dwif *^ne<!Mw prim^x< &/cmix! Jłtrpoit,
2&m<b pMitf-f mmf: /rrMl apw,
,^:cx!i mMtl iot^,
tnjtiM p4Mc Jsprrłu .
Spf't'xx: x]M, gcym; ^x<mam, ,J^bn
FronKJływn: m«M{ MXM Kira.
Hw Df <a pf^mt pramf bmc nftcmfołf,
Com jwtV o#s pńmAf mm.
ńgtifłH


Ne&M #xM) tfo^nM^sfiorcmn]',.
AłMac p^fragM))] a^O-^p/f/Mw.
H-fc er <x MMmfw p^łwaJo Jthmm,
Prcwłjf^łt! prupur fc pa Cbnjh mAt.
Eł Jłdfao prcpfcr ;c er pfr MW'meM mMt',
]x qxAx< <mxa f/ia pnAłtu or&<! fM!.
Hxc t«oJiA aiwiiMf
BpwdAorrtn&mpfiłcKpfUo mOatłt,
ŁM Dto f^p;'f JóbłM aeM, prr coó;
O^frc.nm Ahw pca&<!
ypM

Katechetyczne
i społeczno-
-obyczajowe
treści
DzAstpcm
Przy/razań
z Pruszcza
Gdańskiego

26. Pyc/M. Drzeworyt w tconM Catecńescos Jana 27. Wiara. Drzeworyt w iconcs Caiccitescos Jana
Hoffera, Wittenberg 1557. Bibiioteka Uniwersy- Hofłera, Wittenberg 1557. Bibiioteka Uniwersy-
tecka we Wrocławiu. tecka we Wrocławiu.

Niezależnie od tego, czy Dziesięć Przykazań z Pruszcza zdobiło pierwotnie
- jak zakładamy - Dom Ławy, inną budowlę publiczną, czy też bliżej nieo-
kreślone wnętrze mieszkalne, znaczenie tego cyklu w gdańskiej sztuce prze-
łomu XVI i XVII w. jest o wiele większe, niż dotąd przyjmowano. W świetle
naszej interpretacji, która wykazała - przypomnijmy - zbieżność dokonanej
przez Moliera obrazowej wykładni Dekalogu z naczelną tezą Dużego Kate-
ciiizma Lutra: "poza dziesięciorgiem przykazań żaden uczynek ani rzecz nie
może być dobra ani podobać się Bogu'"", cykl z Pruszcza uznać można
śmiało za swego rodzaju klucz, otwierający drogę do zrozumienia całej "idei"
malarstwa gdańskiego moralisty. Obrazowa "doctrina doctrinarum" poz-
wala lepiej uświadomić sobie funkcję, jaką wyznaczył niemal wszystkim
swym obrazom ten utalentowany, ciągle chyba zbyt mało doceniany artysta.
Najważniejsze gdańskie dzieła Moliera, z Modelem świata, Alegorię Bogactwo
i Alegorię Pt/cin/ (il. 25) włącznie, a także dwa główne jego dzieła królewiec-
kie, zniszczone niestety podczas ostatniej wojny - obrazy ołtarza
Steindammer Kirche (ok. 1585-1587) i epitafium Wolffa von Wernsdorff
w katedrze (1605-1606)'", stanowią z jednej strony wielkie "wołanie o poku-

DK1973, s. 97.
'*-* Zob. Gyssłing op. cit., s. 77-87,131-135, tabt. 14-17,24.

93