DOI Artikel:
Woźniak, Milena: Mauzoleum Tadeusza Kościuszki w Muzeum Narodowym w Rapperswilu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28102#0114
Milena
Woźniak
II. 2. Urna na serce Tadeusza
Kościuszki, Wincenty
Trojanowski, wg S. Żeromski,
Listy do Henryka Bukowskiego,
oprać. Władysława Wasilewska,
Warszawa 1975, ii. 25
Wiele uwagi członkowie Rady poświęcili także dyskusji nad charakte-
rem, jaki należy nadać mauzoleum, a więc kwestii, czy ma on być wyłącz-
nie narodowy, czy też narodowo-religijny. Wspomniany Henryk Bukowski
zdecydowanie opowiedział się za pierwszym wariantem, doradzając rezyg-
nację z nadawania pomieszczeniu charakteru kaplicy. Stefan Żeromski
wyraził podobną opinię, co potwierdza jeden z jego listów adresowanych
do Bukowskiego: „Nie można nadawać miejscu schronienia charakteru reli-
gijnego, czyli nie należy tworzyć katolickiej kaplicy ze względów następują-
cych: 1) Serce Tadeusza Kościuszki darowane zostało przez rodzinę Morosi-
nich reprezentantom narodu polskiego, a nie delegatom katolików. Ponieważ
naród polski składa się z katolików, protestantów, mahometan, żydów,
unitów i bezwyznaniowców, należy tedy uniknąć urażenia któregokolwiek
z wyznań niekatolickich, nadając mauzoleum narodowemu cechę katolicką;
2) Ponieważ Muzeum Narodowe w Rapperswilu nie jest również instytucją
katolicką, lecz narodową, nie powinno tedy w obrębie swych murów budo-
wać kaplicy katolickiej. [...] Nie idzie zatem, żeby w mauzoleum nie miało
być krzyża, chodzi tylko o to, aby nie tworzyć żadnych ołtarzów, świeci-
deł, aniołów, aby mauzoleum uderzało każdego przechodnia swoją powa-
gą i prostotą, a nikomu nie nasuwało jakichś wrażeń ubocznych. Nadając
charakter religijny, można wpaść w śmieszność, jak to już zrobił p. R. de
R. [kustosz Rużycki de Rosenwerth], wieszając w tymczasowej izdebce dwa
tłuste amorki, które trzymają obraz Matki Boskiej. [...] Wyobrazić sobie,
co znakomity kustosz urządzi w tej zamkowej kaplicy! Będą tam wszystkie
strzępy materii, wszelkie obrazy, szkła, blaszki, cacka, świece, lampy itd.”b.
6 List Żeromskiego do Bukowskiego, 3 listopada 1895, Biblioteka Narodowa, rkps III 7583,
por. Żeromski, Listy do Henryka Bukowskiego..., s. 275.
108
Woźniak
II. 2. Urna na serce Tadeusza
Kościuszki, Wincenty
Trojanowski, wg S. Żeromski,
Listy do Henryka Bukowskiego,
oprać. Władysława Wasilewska,
Warszawa 1975, ii. 25
Wiele uwagi członkowie Rady poświęcili także dyskusji nad charakte-
rem, jaki należy nadać mauzoleum, a więc kwestii, czy ma on być wyłącz-
nie narodowy, czy też narodowo-religijny. Wspomniany Henryk Bukowski
zdecydowanie opowiedział się za pierwszym wariantem, doradzając rezyg-
nację z nadawania pomieszczeniu charakteru kaplicy. Stefan Żeromski
wyraził podobną opinię, co potwierdza jeden z jego listów adresowanych
do Bukowskiego: „Nie można nadawać miejscu schronienia charakteru reli-
gijnego, czyli nie należy tworzyć katolickiej kaplicy ze względów następują-
cych: 1) Serce Tadeusza Kościuszki darowane zostało przez rodzinę Morosi-
nich reprezentantom narodu polskiego, a nie delegatom katolików. Ponieważ
naród polski składa się z katolików, protestantów, mahometan, żydów,
unitów i bezwyznaniowców, należy tedy uniknąć urażenia któregokolwiek
z wyznań niekatolickich, nadając mauzoleum narodowemu cechę katolicką;
2) Ponieważ Muzeum Narodowe w Rapperswilu nie jest również instytucją
katolicką, lecz narodową, nie powinno tedy w obrębie swych murów budo-
wać kaplicy katolickiej. [...] Nie idzie zatem, żeby w mauzoleum nie miało
być krzyża, chodzi tylko o to, aby nie tworzyć żadnych ołtarzów, świeci-
deł, aniołów, aby mauzoleum uderzało każdego przechodnia swoją powa-
gą i prostotą, a nikomu nie nasuwało jakichś wrażeń ubocznych. Nadając
charakter religijny, można wpaść w śmieszność, jak to już zrobił p. R. de
R. [kustosz Rużycki de Rosenwerth], wieszając w tymczasowej izdebce dwa
tłuste amorki, które trzymają obraz Matki Boskiej. [...] Wyobrazić sobie,
co znakomity kustosz urządzi w tej zamkowej kaplicy! Będą tam wszystkie
strzępy materii, wszelkie obrazy, szkła, blaszki, cacka, świece, lampy itd.”b.
6 List Żeromskiego do Bukowskiego, 3 listopada 1895, Biblioteka Narodowa, rkps III 7583,
por. Żeromski, Listy do Henryka Bukowskiego..., s. 275.
108