DOI Artikel:
Bladowska, Aurelia: Architektura Królewskiego Seminarium Nauczycielskiego w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28102#0147
Aurelia Bladowska
Architektura Królewskiego Seminarium
Nauczycielskiego w Gdańsku
Ostatnie lata XIX w. to czas intensywnego rozwoju ośrodków Prus Zachodnich,
w tym Gdańska. Miasto nie tylko wzmacniało się ekonomicznie i gospodarczo,
ale rosło także jego znaczenie polityczne. Szybkie tempo rozwoju pociągnęło
za sobą także dynamiczny rozwój szkolnictwa. Pod koniec XIX w. na terenie
Gdańska powstało wiele nowych placówek edukacyjnych. W 1900 r. wobec
rosnących potrzeb zaczęto snuć plany utworzenia nowych seminariów nauczy-
cielskich: ewangelickiego w Wejherowie i katolickiego w Gdańsku Wrzeszczu1.
Seminarium nauczycielskie w pruskim systemie edukacji było placówką zaj-
mującą się przygotowaniem młodych ludzi do pracy na pierwszym poziomie
nauczania, czyli w szkole ludowej. Do kształcenia w seminarium można było
przystąpić po ukończeniu preparandy, czyli szkoły przygotowawczej.
Gdańskie seminarium nauczycielskie utworzono w 1902 r. Instytucja po-
czątkowo korzystała z dwóch wynajętych budynków, położonych przy Labes-
weg (obecnie ul. Lelewela) w centrum Wrzeszcza, które niestety nie zapewniały
odpowiednich warunków lokalowych, dlatego zadecydowano o budowie włas-
nej siedziby. Wiosną 1905 r. położono kamień węgielny pod nowy gmach semi-
narium, budowa trwała trzy lata i już 1 kwietnia 1908 r. odbyło się poświęcenie
nowej siedziby Kónigliche Lehrerseminar und Praparanden Anstalt (il. 1).
Na architekturze budynków szkolnych odcisnął swoje piętno intensywny
rozwój niemieckiej myśli pedagogicznej. Istotny wpływ na jej kształtowanie miał
Adolf Diesterweg, wieloletni dyrektor seminarium nauczycielskiego w Berlinie
i w Mors2. Diesterweg dążył do przekształcenia szkoły ludowej w nowoczes-
ną placówkę wychowawczo-oświatową, umożliwiającą wszechstronny rozwój
ucznia, dopasowany do jego indywidualnych zdolności. Przywiązywał dużą
wagę do roli nauczyciela, który powinien być gruntownie wyszkolony pod
kątem czekających go zadań i posiadać wszechstronne wykształcenie. Diester-
weg uważał, że seminarium nauczycielskie, oprócz wpajania wiedzy z różnych
dziedzin, powinno zapewnić swoim uczniom także praktyczne przygotowa-
nie do zawodu drogą samodzielnego prowadzenia zajęć w szkole ćwiczebnej
i obserwacji lekcji prowadzonych przez wykwalifikowanych nauczycieli.
System kształcenia w seminarium nauczycielskim implikował odpowiednie
rozwiązania architektoniczne, dopasowane do potrzeb zarówno seminarzystów,
1 B. Bednikowski, Chronik des Lehrerseminars in Langfuhr, „Unser Danzig” 1974, nr 15, s. 6.
2 Stefan I. Możdżeń, Historia wychowania 1795-1918, Sandomierz 2006, s. 102.
141
Architektura Królewskiego Seminarium
Nauczycielskiego w Gdańsku
Ostatnie lata XIX w. to czas intensywnego rozwoju ośrodków Prus Zachodnich,
w tym Gdańska. Miasto nie tylko wzmacniało się ekonomicznie i gospodarczo,
ale rosło także jego znaczenie polityczne. Szybkie tempo rozwoju pociągnęło
za sobą także dynamiczny rozwój szkolnictwa. Pod koniec XIX w. na terenie
Gdańska powstało wiele nowych placówek edukacyjnych. W 1900 r. wobec
rosnących potrzeb zaczęto snuć plany utworzenia nowych seminariów nauczy-
cielskich: ewangelickiego w Wejherowie i katolickiego w Gdańsku Wrzeszczu1.
Seminarium nauczycielskie w pruskim systemie edukacji było placówką zaj-
mującą się przygotowaniem młodych ludzi do pracy na pierwszym poziomie
nauczania, czyli w szkole ludowej. Do kształcenia w seminarium można było
przystąpić po ukończeniu preparandy, czyli szkoły przygotowawczej.
Gdańskie seminarium nauczycielskie utworzono w 1902 r. Instytucja po-
czątkowo korzystała z dwóch wynajętych budynków, położonych przy Labes-
weg (obecnie ul. Lelewela) w centrum Wrzeszcza, które niestety nie zapewniały
odpowiednich warunków lokalowych, dlatego zadecydowano o budowie włas-
nej siedziby. Wiosną 1905 r. położono kamień węgielny pod nowy gmach semi-
narium, budowa trwała trzy lata i już 1 kwietnia 1908 r. odbyło się poświęcenie
nowej siedziby Kónigliche Lehrerseminar und Praparanden Anstalt (il. 1).
Na architekturze budynków szkolnych odcisnął swoje piętno intensywny
rozwój niemieckiej myśli pedagogicznej. Istotny wpływ na jej kształtowanie miał
Adolf Diesterweg, wieloletni dyrektor seminarium nauczycielskiego w Berlinie
i w Mors2. Diesterweg dążył do przekształcenia szkoły ludowej w nowoczes-
ną placówkę wychowawczo-oświatową, umożliwiającą wszechstronny rozwój
ucznia, dopasowany do jego indywidualnych zdolności. Przywiązywał dużą
wagę do roli nauczyciela, który powinien być gruntownie wyszkolony pod
kątem czekających go zadań i posiadać wszechstronne wykształcenie. Diester-
weg uważał, że seminarium nauczycielskie, oprócz wpajania wiedzy z różnych
dziedzin, powinno zapewnić swoim uczniom także praktyczne przygotowa-
nie do zawodu drogą samodzielnego prowadzenia zajęć w szkole ćwiczebnej
i obserwacji lekcji prowadzonych przez wykwalifikowanych nauczycieli.
System kształcenia w seminarium nauczycielskim implikował odpowiednie
rozwiązania architektoniczne, dopasowane do potrzeb zarówno seminarzystów,
1 B. Bednikowski, Chronik des Lehrerseminars in Langfuhr, „Unser Danzig” 1974, nr 15, s. 6.
2 Stefan I. Możdżeń, Historia wychowania 1795-1918, Sandomierz 2006, s. 102.
141